Οπως όφειλα, ήμουν στο θέατρο «Αλμα» νωρίτερα από τις 9 το βράδυ – ώρα έναρξης της παράστασης «Festen» που βασίζεται στην ομώνυμη ταινία του Τόμας Βίντερμπεργκ. Χρειάστηκε ένα τέταρτο ορθοστασίας στο ισόγειο φουαγιέ του θεάτρου για να καταλάβω ότι δεν υπήρχε πρόβλημα που οι ταξιθέτες δεν μας οδηγούσαν στις θέσεις μας, στη σκηνή του δευτέρου ορόφου. Η παράσταση ξεκινάει από τον δρόμο, όταν φθάνουν με καθυστέρηση οι ηθοποιοί και μπαίνοντας στο θέατρο αρχίζουν να «κάνουν φασαρία», όπως συνήθως κάνουν οι επίδοξοι σταρ για να δηλώσουν την παρουσία τους.
Γίνεται πλέον κατανοητό ότι οι θεατές θεωρείται πως «ερμηνεύουν» τους προσκεκλημένους στη γιορτή μιας πάμπλουτης οικογένειας για τα 60ά γενέθλια του πατέρα. Κεντρικά πρόσωπα, εκτός από τον πατέρα, η μητέρα, οι δύο γιοι και η κόρη. Οι ηθοποιοί εξαφανίζονται από το φουαγιέ στα δωμάτιά τους, και επί 30 λεπτά βλέπουμε τους διαλόγους τους μέσα από βιντεοσκοπημένες σκηνές που προβάλλονται σε οθόνες. Ο χώρος βέβαια είναι μικρός, πολλοί θεατές βρίσκονται σε σημεία χαμηλής ορατότητας, ενώ οι περισσότεροι «πιάνονται» από την ορθοστασία και την αφόρητη ζέστη. Κλιματισμός δεν υπάρχει στο φουαγιέ του αρχοντικού;
Εντέλει, οι θεατές οδηγούνται στις θέσεις τους. Κάποιοι τυχαίνει να καθίσουν πάνω στη σκηνή, πλαισιώνοντας τους ηθοποιούς. Δυνατή μουσική, εντυπωσιακοί φωτισμοί, ωραία κοστούμια θέλουν να μεταδώσουν συνθήκη χαράς. Και κάπου εκεί ο μεγάλος γιος αποκαλύπτει το μυστικό που κρύβει από την παιδική του ηλικία, και που πιθανόν υπήρξε ο λόγος αυτοκτονίας της δίδυμης αδελφής του: ο ίδιος και η αδελφή του βιάζονταν συστηματικά από τον πατέρα τους.
Και ενώ αυτή η τροπή θα έπρεπε να σοκάρει, να «παγώσει» το κοινό, να προβληματίσει για την ηθική σήψη και την υποκρισία του ανθρώπινου είδους και της μεγαλοαστικής τάξης, όλα τα θολώνει η παρουσία ενός αμήχανου κοινού (είπαμε, οι «προσκεκλημένοι») πάνω στη σκηνή και ανάμεσα στους ηθοποιούς. Ετσι, οι θεατές αποπροσανατολίζονται, οι ερμηνείες «χάνονται», οι σκληρές φράσεις και το ξύλο ανάμεσα στα δύο γιους της οικογένειας μοιάζουν με πλάκωμα δύο κακομαθημένων πλουσιόπαιδων, που προθερμαίνονται ενόψει του μοιράσματος της οικογενειακής περιουσίας.
«Γιατί το έκανες;», ρωτάει ο μεγάλος γιος τον πατέρα. «Αυτό σας άξιζε», απαντάει εκείνος και αποχωρεί από τη σκηνή. Τον βλέπουμε μέσω βίντεο να κατεβαίνει στο φουαγιέ, όπου τον ακολουθεί ο μικρός γιος και αρχίζει να τον γρονθοκοπά.
Εσπευσμένα ο τελετάρχης οδηγεί το κοινό στο φουαγιέ για την τελευταία σκηνή. Οποιος ήταν πρώτος, πρόλαβε να πιάσει μια καλή θέση για να δει τα τεκταινόμενα. Στην παράσταση που είδα, η μητέρα (Ναταλία Τσαλίκη) μπλοκαρίστηκε σε ένα σκοτεινό σημείο από το κοινό, με αποτέλεσμα να χρειαστεί να ανοίξει δρόμο – σπρώξει για να βρεθεί στο επίκεντρο του φουαγιέ…
Το «Festen» σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου βουλιάζει σε ένα κενό περιεχομένου «concept» (π.χ. το κοινό να συμμετάσχει βιωματικά). Είναι μια παράσταση γεμάτη ψιμύθια για χάρη ενός φθηνού, μεταμοντέρνου λαϊκισμού, που παρατηρείται τελευταία στο ελληνικό θέατρο. Κρίμα.
Μεγάλοι αδικημένοι είναι οι ηθοποιοί, που επί σχεδόν τρεις ώρες καταβάλλουν τιτάνια προσπάθεια για να «περάσουν» στο κοινό τον ρόλο τους. Και κυρίως η συναρπαστική Ιωάννα Κολλιοπούλου ως κόρη – κάθε βλέμμα της αποτελεί δήλωση του ψυχισμού της πάσχουσας ηρωίδας.
