Πίσω από τον ναό του Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου στο Κολωνάκι, συγκροτήθηκε λίγο λίγο στη διάρκεια του Μεσοπολέμου μια όμορφη και ήσυχη γειτονιά στις ανηφοριές του Λυκαβηττού. Εκεί, μετά το 1930 και αφού αποπερατώθηκε ο περικαλλής ναός, έργο του Αναστασίου Ορλάνδου, η συνοικία απέκτησε μεγαλύτερη πυκνότητα αλλά και πριν από την ανέγερση της μεγαλοπρεπούς εκκλησίας, ήδη από το 1915-20, συστάδες οικιών είχαν διαμορφώσει ένα αστικό σκηνικό. Συναντώ αυτά τα ιστορικά κατάλοιπα, μια αγκαλιά σπιτιών στην οδό Δημοκρίτου, ανάμεσα στην Τσακάλωφ και την Αναγνωστοπούλου.
Θα μπορούσε κανείς πολλά να πει για το πώς αυτό το κομμάτι σταδιακά έγινε «πόλη». Πώς χέρσα οικόπεδα σε άλλοτε κατσάβραχα έγιναν περιζήτητα για καινούργια σπίτια και λίγο μετά για μοντέρνες πολυκατοικίες ήδη από το 1935. Ταχύτατα η «πλάτη» του Αγίου Διονυσίου πύκνωσε και οργανώθηκε και συνδέθηκε με την καρδιά του Κολωνακίου. Λίγο πιο πάνω ήταν ακόμη τα χαμηλά σπιτάκια του Λυκαβηττού και πιο πέρα της Δεξαμενής. Μια αίσθηση σχεδόν μικρής επαρχίας στις παρυφές της πόλης.
Οι περισσότεροι διαβάτες που περνούν από τη μικρή αυτή σειρά των παλαιών οικιών της Δημοκρίτου φέρνουν στον νου τις πρότερες χρήσεις. Πιο πρόσφατα και για πολλά χρόνια έστεκε στη γωνία με την Τσακάλωφ η ταβέρνα του «Δημόκριτου» (η επιγραφή υπάρχει ακόμη πάνω από τη νεοκλασική εξώθυρα της Δημοκρίτου 23) και στην άλλη γωνία με την Αναγνωστοπούλου, ζωντανεύουν οι μνήμες από τη δεκαετία του 1990 γιατί εκεί βρισκόταν το «Food Company», που είχε ανοίξει η αξέχαστη Μπάρμπαρα Φιλντς, μια νότα Καλιφόρνιας στο Κολωνάκι.
Σήμερα, η όψη όλων αυτών των σπιτιών προκαλεί μελαγχολία. Είχα διαβάσει πως ανήκουν στον Δήμο Αθηναίων. Πάντως, η κατάρρευση αυτής της αστικής γωνιάς φέρνει εικόνες και μνήμες από την εποχή που το Κολωνάκι είχε έναν πιο αυθεντικό χαρακτήρα, και σε κάθε περίπτωση διατηρούσε μια αίσθηση αστικής ζωής. Εκεί γύρω υπάρχουν ακόμη παλιά διώροφα και τριώροφα, ιδίως στην Τσακάλωφ. Θυμάμαι ένα από τα πιο όμορφα σπίτια της Τσακάλωφ, στην αριθμό 33, εκεί που βρίσκεται σήμερα ένα γυάλινο κτίριο. Ηταν ένα σπίτι στο χρώμα της τερακότας, μια σελίδα αθηναϊκής ζωής, γνήσια, απλή, απέριττη και αρχοντική.
Στα ερειπωμένα σπίτια απέναντι, στις δύο άλλες γωνίες της Δημοκρίτου με την Αναγνωστοπούλου υπάρχουν δυο μεγάλες πολυκατοικίες, προπολεμικές. Στην κατωφέρεια, στην οδό Δημοκρίτου 24 είναι μια πολυκατοικία του 1938 με σταυροειδείς άξονες, πυργίσκους και υπόλευκο σοβά. Στην ανωφέρεια, στον αριθμό 40 της Αναγνωστοπούλου και Δημοκρίτου, είναι η άλλη, πολύ χαρακτηριστική του Μεσοπολέμου πολυκατοικία, χτισμένη το 1935, γι’ αυτό έχει και τα μεγάλα καμπυλωτά έρκερ που της δίνουν χαρακτήρα και πλαστικότητα. Το καστανό αρτιφισιέλ της πρόσοψης γλυκαίνει το βλέμμα και νιώθει κανείς την ανάγκη να χαϊδέψει την πελεκητή επιδερμίδα της πολυκατοικίας. Και η αφή συμβάλλει επίσης στην εκτίμηση του περιβάλλοντος. Η Φωκυλίδου και η Αναγνωστοπούλου γνώρισαν μια ήπια αλλά εντυπωσιακή ανοικοδόμηση στα χρόνια του ’30, που ολοκληρώθηκε σχεδόν στη δεκαετία του ’60.
Αλλά τα αγαπητά ερείπια με τον παλιό «Δημόκριτο» και το «Food Company» προϋπήρχαν των αρχοντικών πολυκατοικιών του Μεσοπολέμου με τα διαμερίσματά τους για τη μεσαία τάξη. Είναι σπίτια της πρώτης φάσης αστικοποίησης όλης της οικιστικής ζώνης στην «πλάτη» του Αγίου Διονυσίου. Είναι σπίτια μιας σελίδας από την ιστορία της Αθήνας, παλαιότερη πλέον των 100 ετών. Τα σκέφτομαι, τα σπίτια αυτά, αναστηλωμένα, με όλες τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες τονισμένες. Η ομορφιά της Αθήνας είναι δυνατότητα.
