Πληθωρικό ήταν το 2024 με γεμάτα θέατρα, καινούργιες σκηνές, πολλές παραστάσεις για κάθε αισθητική και ακόμη περισσότερες νεανικές ομάδες. Στο ελεύθερο θέατρο, στις κρατικές σκηνές, στα ιδρύματα, ανέβηκαν παραγωγές που συγκίνησαν, προβλημάτισαν, προκάλεσαν συζητήσεις, κάποιες αμφισβητήθηκαν και αρκετές απλώς πέρασαν. Ομως οι αίθουσες γεμίζουν από θεατές με ενδιαφέρον για λογοτεχνικά κείμενα, κινηματογραφικές μεταφορές, πολιτικά έργα και η νεότερη γενιά, αναζητώντας νέα δραματουργία που εστιάζει σε ό,τι την απασχολεί: κακοποίηση, ευάλωτες ομάδες, σεξουαλικότητα, τεχνητή νοημοσύνη, χειραφέτηση. Παρουσιάζουμε κάποιες παραστάσεις που ξεχωρίσαμε αλλά υπάρχουν πολλές που δεν είδαμε σε μια σεζόν που έφτασε τις 2.000 παραγωγές.
«The Doctor»
Αγγίζει όλες τις παθογένειες μιας σύγχρονης κοινωνίας. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου δεν διαψεύστηκε με την επιλογή της. Το έργο του Ρόμπερτ Aϊκ είναι επίκαιρο και πολιτικό, καταπιάνεται με ζητήματα σύγχρονα που δεν είναι μόνο η «κουλτούρα της ακύρωσης» και τα ηθικά αδιέξοδα, αλλά και οι ανισότητες, τα στερεότυπα των διακρίσεων και οι ταυτότητες, η θρησκεία, η επιστήμη, η σεξουαλικότητα, ο αυτοπροσδιορισμός, οι ταμπέλες, οι διαστρεβλώσεις, η ευθανασία. Συνεχίζεται δεύτερη σεζόν στο «Αμφιθέατρο» με τη Στεφανία Γουλιώτη σε μια έξοχη, καίρια ερμηνεία.
«Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί»
Ενα έργο του Τομ Στόπαρντ για τους αντιήρωες της ζωής πάνω στην ιστορία του «Αμλετ» σε μια στιβαρή παράσταση του Στάθη Λιβαθινού, απ’ αυτές που μας είχε συνηθίσει στα χρόνια της Πειραματικής, στον καιρό της «Φρεναπάτης» του Κούσνερ και γενικά στις περισσότερες δουλειές του. Σε ένα αλλαγμένο χωροταξικά «Θέατρο Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής», το οποίο αξιοποίησε με έξυπνο τρόπο η Ελένη Μανωλοπούλου στο σκηνικό της, σχεδιάζοντας ένα υπερυψωμένο πατάρι – πασαρέλα στο οποίο κινούνται οι συντελεστές της παράστασης: Βασίλης Ανδρέου, Νίκος Καρδώνης, Αρης Τρουπάκης και οι Μ. Σαββίδου, Δ. Φιλιππίδης, Σ. Κόικας, Γ. Δάμπασης, Π. Παπακωνσταντίνου, Φ. Μαρκιανός, Π. Αλεξανδρόπουλος. Καλές ερμηνείες που θυμίζουν Μπέκετ στο «Περιμένοντας τον Γκοντό», κλόουν και το κωμικό δίδυμο Λόρελ και Χάρντι.
«Τρεις ψηλές γυναίκες»
Ρένη Πιττακή, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Λουκία Μιχαλοπούλου, τρεις συγκινητικές ερμηνείες, σαν τέλειες χορογραφίες από τρεις γενιές ηθοποιών. Στο έργο του Αλμπι που ανέβηκε στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, ο Μπομπ Ουίλσον όρισε κάθε σημείο στην κίνηση, τη φωνή, το βλέμμα, την ερμηνεία των ηθοποιών. Σωματικότητα, αυστηρότητα, αρχιτεκτονικός σχεδιασμός και εικαστική αισθητική από τον 82χρονο πολυσχιδή Αμερικανό σκηνοθέτη, που καθοδήγησε κάθε βήμα των ηθοποιών. Και εκείνες καθήλωσαν ακόμη και τους θεατές που δεν γνώριζαν την ιδιαίτερη δουλειά του Ουίλσον. Η συνάντηση μιας 91χρονης με δύο άλλες γυναίκες, που η κάθε μία υποδύεται μια νεότερη ηλικία της, των 52 χρόνων και των 26.
«Ορέστεια»
Τέτοιο ασκημένο Χορό είχαμε πολλά χρόνια να δούμε. Τόση αυστηρότητα, ακρίβεια στην κίνηση, στην έκφραση και στον ρυθμό, τέτοια εκπαιδευμένα σώματα από τα 21 μέλη του που δονούνταν όχι μόνο στο αργολικό θέατρο της Επιδαύρου που ανέβηκε η τριλογία του Αισχύλου αλλά και στο Σχολείον της Ειρήνης Παπά. Ο διεθνής σκηνοθέτης μας Θόδωρος Τερζόπουλος στην πρώτη του συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο θύμισε τι σημαίνει τελετουργικό μυσταγωγικό θέατρο που τόσο καλά γνωρίζει. Αλησμόνητες παραμένουν οι «Βάκχες» του 1986. Και το κοινό είδε τι σημαίνει δομημένη παράσταση, στέρεη, γερή, εκπαιδευμένοι ηθοποιοί και επιτέλους μια παράσταση χωρίς μικρόφωνα και ηχητικές παραμορφώσεις. Από τις καλύτερες στιγμές η σκηνή της αναγνώρισης της Ηλέκτρας και του Ορέστη και το μοιρολόι – αυτοσχεδιασμός της Κασσάνδρας από την καθηλωτική Εβελιν Ασουάντ.
«Hecuba, not Hecuba»
Η ευριπίδεια Εκάβη στάθηκε αφορμή για ένα καινούργιο έργο από τον Πορτογάλο Τιάγκο Ροντρίγκες με την Comedie Francaise στην Επίδαυρο. Μια πρόταση για το πώς μπορούμε να δούμε τα κλασικά κείμενα στη δική μας εποχή, με σωστές ισορροπίες και αληθινή τέχνη, χωρίς εξυπνακισμούς που υπονομεύουν τη σημασία των έργων. Η πρόταση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ της Αβινιόν είχε πολιτική ματιά και μας θύμισε πολλά από τα όσα συμβαίνουν και σε μας. Μια ενδιαφέρουσα νέα δραματουργία από τον Ροντρίγκες, ένας διάλογος με το αρχαίο δράμα μέσα από μια αληθινή ιστορία μιας γυναίκας και του γιου της που βίωσε την κακοποίηση σε ένα κρατικό ίδρυμα.
«Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε φάλτσα»
Η Αικατερίνη Παπαγεωργίου έχει προκαλέσει ενδιαφέρον με τη φρέσκια δουλειά της στο θέατρο «Μπέλλος» όπως και η ομάδα Young Quill. Το έργο του Ρουμάνου συγγραφέα Ματέι Βίζνιεκ καταπιάνεται με τη μεταπολεμική περίοδο στη διαλυμένη Γιουγκοσλαβία, όπου οι κάτοικοι επιστρέφουν στον τόπο τους ψάχνοντας στα συντρίμμια ίχνη των παιδιών τους που ως στρατιώτες χάθηκαν στη μάχη. Ενδιαφέρον έργο που ανέβασε πρώτη φορά το 2007 ο Νικηφόρος Παπανδρέου στην Πειραματική Σκηνή της Τέχνης, επίκαιρο με όλα όσα συμβαίνουν σήμερα στη γειτονιά των Βαλκανίων αλλά και στη Γάζα.
«Ορνιθες»
Δεν είναι εύκολο να ανεβάσεις το συγκεκριμένο αριστοφανικό έργο χωρίς να αποφύγεις αναφορές στην ιστορική παράσταση του Κάρολου Κουν. Και συνήθως να καταφύγεις σε υπερβολές, σε στερεότυπα. Ομως ο Αρης Μπινιάρης με την Ελενα Τριανταφυλλοπούλου στη νέα τους δραματουργία που στηρίχτηκε στη μετάφραση του Τάσου Ρούσσου, δεν ακολούθησαν τον εύκολο δρόμο των παραμορφώσεων και των χυδαίων αστείων. Μια ενδιαφέρουσα παράσταση με ορμή, καλοκουρδισμένη, που θύμισε και στιγμές του Μπέκετ. Δουλεμένος ο εννεαμελής Χορός, πρωταγωνιστές ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος και ο Γιώργος Χρυσοστόμου, οι μουσικές συνθέσεις του Αλέξανδρου Δράκου Κτιστάκη και τα έξυπνα λειτουργικά κοστούμια του Πάρι Μέξη.
«Η καρδιά του σκύλου»
Μια πολύ καλή δουλειά από την Εφη Μπίρμπα στη σκηνοθεσία και από τον Αρη Σερβετάλη, το πώς μετέφεραν στη σκηνή του θεάτρου Κιβωτός το κείμενο του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ. Ο καθηγητής Πρεομπραζένσκι (Αντώνης Μυριαγκός) και ο βοηθός του δρ Μπορμεντάλ (Μιχάλης Θεοφάνους) επιχειρούν να μεταμοσχεύσουν την υπόφυση και του όρχεις ενός άστεγου νεκρού κακοποιού σε έναν αδέσποτο σκύλο, τον Σάρικ, που υποδύεται εξαιρετικά ο Σερβετάλης. Βάρος στη σωματικότητα, στον συγχρονισμό και στο γκροτέσκο. Ενδιαφέρουσα πρόταση και το σκηνικό της παράστασης που επίσης φρόντισε η Μπίρμπα.
«Οι γριές που μαζεύουν την τσουκνίδα»
Η παράδοση της μαγείας στη Θεσσαλία ήταν ξακουστή όπως και οι μάγισσες της περιοχής από την αρχαιότητα. Ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Ντέλλας είναι γνωστό ότι ενδιαφέρεται για την παράδοση, το θέατρο ντοκουμέντο και οι παραστάσεις του σμίγουν τη λαογραφία με το σήμερα. Σε έρευνα που έκανε για τη γυναίκα της τρίτης ηλικίας, την ανθρωπολογία της συγγένειας, του φύλου και την ανθρωπολογία της θρησκείας, προσέγγισε το θέμα της Θεσσαλίας. Ετσι ξεκίνησε η παράσταση με τις «Γριές» στην Πειραματική Σκηνή του Θεσσαλικού Θεάτρου και έπειτα έφτασε στο θέατρο «Σταθμός». Τρεις θηλυκές μορφές από άνδρες ηθοποιούς που μεταμορφώθηκαν αντίστροφα και ηλικιακά με εξαιρετικές μάσκες, φέρνοντας στην επιφάνεια τον τρόπο ζωής των γυναικών σ’ αυτές τις πατριαρχικές κοινωνίες όπου εργάζονταν σκληρά και έμεναν πάντα στο περιθώριο.
«βάιζα»
Μια νεανική ομαδική δουλειά που είδαμε στο ΠΛΥΦΑ. Είναι η πρώτη σκηνοθετική απόπειρα της Χριστίνας Ματθαίου, που έφτιαξε μια παράσταση αντλώντας πλούσιο υλικό από την παράδοση και όχι μόνο. Συγκεκριμένα από τη «Μηλιά μου αμίλητη» και «Ο Χριστός στα χιόνια» του Παντελή Μπουκάλα και τον μύθο της Λα Λόμπα, όπως έγραψε γι’ αυτόν η Κλαρίσα Πίνκολα Εστές στο βιβλίο της «Γυναίκες που τρέχουν με τους λύκους». Μια παράσταση για τη γυναικεία ψυχή, την απώλεια, τον θρήνο, τις γυναικοκτονίες του 19ου αιώνα, την πατριαρχία, αλλά δεν περιορίστηκε στις ιστορίες. Εστίασε στη ρίζα του προβλήματος και ο θεατής «είδε» πάνω της τα κορίτσια που χάθηκαν στην εποχή μας, όπως η Τοπαλούδη και δυστυχώς συνεχίζουν να χάνονται καθημερινά…
