Στο θέατρο Μουσούρη παίζεται από τα μέσα Οκτωβρίου η παράσταση «The Humans», το βραβευμένο έργο του Αμερικανού Στίβεν Κάραμ, από τους αστέρες της σύγχρονης δραματουργίας. Είδα πρόσφατα την παράσταση και είμαι ακόμη επηρεασμένος από τη δύναμη του λόγου και το βάθος των ερμηνειών. Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, που έφερε αυτό το έργο κοινωνικής ανατομίας στην Ελλάδα, το μετέφρασε και το σκηνοθέτησε με τέτοια ακρίβεια και πυκνότητα που γέννησε μια παράσταση ειδικού βάρους.
Το «The Humans» μάς δίνει την ευκαιρία να συνδεθούμε με τα μεγάλα θέματα του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Και ένα από αυτά, αν όχι το πιο κεντρικό και καίριο, είναι η περιπλοκότητα των σύγχρονων σχέσεων, η γεωμετρία και οι διατομές ανάμεσα στις γενιές, η ανάγκη να είσαι ο εαυτός σου αλλά και η επιθυμία να ισορροπείς στο κάδρο της οικογένειας και της κοινωνίας. Ο Κάραμ ανοίγει τους κρουνούς του χειμαρρώδους λόγου του με σαφήνεια, χιούμορ, πικρία, σαρκασμό και αγάπη. Η οικογένεια ως σωσίβιο και κινούμενη άμμος, οι γονείς με τα ενήλικα παιδιά, τα εγγόνια με τη γιαγιά που έχει κυλήσει στη χώρα της άνοιας, το νέο ερωτευμένο ζευγάρι, οι δύο αδελφές, η δυναμική ομοφυλόφιλη κόρη με τη σχέση που κατέρρευσε και τη σκιά της ασθένειας, η λεπτή ισορροπία πάνω από τα σκοτάδια και τα εσωτερικά σπήλαια του καθενός. Ο Κάραμ πιάνει ένα νήμα από Τενεσί Ουίλιαμς, Εντουαρντ Αλμπι και Ευγένιο Ο’ Νιλ.
Ακούγεται σκοτεινό, και οι σκοτεινές ανταύγειες χωρίς αμφιβολία είναι στον πυρήνα του έργου, αλλά η παράσταση λάμπει και φεγγοβολά φως και ελπίδα. Σε αυτό συντελούν οι ερμηνείες, που όλες, μία προς μία, με έκαναν να σκεφτώ τη μεγάλη παράδοση του αστικού θεάτρου στην Ελλάδα, και όπου σε μία παράσταση συγκατοικούσαν πολλά και σπουδαία ονόματα. Οι έξι ηθοποιοί της παράστασης εκπροσωπούν τρεις γενιές και είναι όλοι ο ένας καλύτερος από τον άλλον. Υπερβολή; Οι ερμηνείες φθάνουν ως κύμα στο κοινό, το πλημμυρίζουν.
Η Ξένια Καλογεροπούλου συγκινεί και προκαλεί την αγάπη και τον σεβασμό του κόσμου. Ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος, με το ωραίο μέταλλο φωνής, είναι ο πατέρας, περίπλοκος όπως όλοι οι επί σκηνής χαρακτήρες, τραγικός ήρωας, τρυφερός και ηγεμονικός. Η Θέμις Μπαζάκα έχει φθάσει σε τέτοιο βαθμό ωριμότητας ώστε ο ρόλος αναβλύζει, δεν υπηρετείται απλώς. Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης έχει μια ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία με φυσικότητα και θετικό εκτόπισμα. Συζεί με τη μία κόρη στο νέο σπίτι τους (με εσωτερική σκάλα, μπάνιο χωρίς παράθυρο, φωταγωγό αλλά ευχάριστη τραπεζαρία, πεδίο συζητήσεων, αποκαλύψεων, κοντραρίσματος). Η Μαρία Πετεβή έχει ορμή και αυθεντικότητα, ταιριάζει απόλυτα στον ρόλο. Η Ειρήνη Μακρή, η άλλη κόρη, έχει επίσης μια θαυμάσια σκηνική παρουσία, με δωρικές κινήσεις και ωραία φωνή.
Σκέφτομαι τους «Humans» και αναλογίζομαι τη διεθνή απήχησή τους, που εύκολα μπορεί κανείς να εξηγήσει. Μιλούν στην καρδιά όλων για τα πιο βαθιά θέματα με κατανόηση για τον εύθραυστο άνθρωπο. Ο θεατής βγαίνει καλύτερος. Σκεφτικός, πλήρης. Ξέρει ότι το θέατρο ανοίγει εσωτερικούς δρόμους.
