Είναι ο τερματισμός εκσυγχρονισμός; Μόνο αν δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για να σώσεις την κατάσταση. Η προαναγγελία του άμεσου λουκέτου σε 204 καταστήματα ΕΛΤΑ ανασύρει μνήμες ΕΡΤ/ΝΕΡΙΤ· την αίσθηση βιασύνης και επιπολαιότητας που προκαλούν οι απρόσμενες διοικητικές αποφάσεις. Κάτω όμως από τον διοικητικό καταναγκασμό ενυπάρχει το στοιχείο της πρακτικής αναγκαιότητας. Το λουκέτο δεν είναι μόνο σύμβολο «νεοφιλελέ» εκδικητικότητας· μπορεί να σημαίνει ότι τα ζημιογόνα σχήματα έχουν ημερομηνία λήξης γιατί δεν γίνεται να συντηρούνται αιωνίως. Οι δυσαρεστημένες τοπικές κοινότητες δεν φέρουν κάποιο τεκμήριο δικαίου απλώς επειδή είναι δυσαρεστημένες· μπορεί μαζί με τη δυσαρέσκειά τους να κουβαλάνε και την ευθύνη της άρνησης προσαρμογής τους στην πραγματικότητα.
Μπουζουκίμπερλι
Ας είμαστε όμως επιεικείς με όσους δυσκολεύονται να ζήσουν στο σήμερα: γιατί δεν είναι μόνο οι ηλικιωμένοι στα χωριά που χρειάζονται το υποκατάστημα ΕΛΤΑ για να πληρώσουν το ρεύμα τους. Είναι και οι νεότεροι στις πόλεις που χρειάζονται την Κίμπερλι Γκιλφόιλ για να νιώσουν πολίτες του κόσμου. Η άφιξη στη χώρα της νέας πρέσβειρας των ΗΠΑ ανέδειξε την αδυναμία ακόμα και των κατά φαντασίαν μοντέρνων πολιτών να αφήσουν στο παρελθόν ό,τι δεν χωράει στο παρόν: τον φτηνό εντυπωσιασμό του γκλίτερ, τον επαρχιώτικο κοσμοπολιτισμό, την αισθητικοπολιτική κουλτούρα των μπουζουκιών. Οποιος έστειλε την Κίμπερλι στην Ελλάδα, το έκανε μάλλον για να την παροπλίσει· πού να ήξερε όμως πόσο θα ταίριαζε ο ρόλος της και σ’ αυτήν και σε μας!
2.000 σφαίρες
Εως έναν βαθμό, μας ταιριάζουν και οι βεντέτες. Οσο κι αν καταδικάζουμε το αιματοκύλισμα αφού συμβεί, κατά βάθος τα σκοτάδια του τοπικισμού και της μάγκικης αυτοδικίας του τα βρίσκουμε γοητευτικά, αν όχι λαογραφικώς σπουδαία. Η πραγματικότητα αυτό δείχνει: οι αυτονομημένες κοινωνίες, οι ακόμα πιο αυτόνομες κοινότητες εντός τους, η απόσυρση του κράτους από τους πυρήνες της επαρχιακής εξουσίας και η γενική ομερτά δεν είναι τυχαίες καταστάσεις. Αντίθετα, επιβεβαιώνουν εμφατικά πως εγκληματικά περιστατικά σαν το τελευταίο στο Ηράκλειο συμβαίνουν επειδή είναι ηθικώς κι εθιμικώς νομιμοποιημένα. Οικογένειες που αλληλοσκοτώνονται με καλάσνικοφ για λόγους τιμής; 2.000 σφαίρες στον αέρα; Πόσο ρομαντικά ελληνικό!
Ροτβάιλερ
Η ρομαντικοποίηση και η δαινονοποίηση μοιάζουν πολύ ως προς την απερίσκεπτη απλουστευτικότητά τους. Το ροτβάιλερ που επιτέθηκε στον 76χρονο στην Καλαμάτα πληροί τις προδιαγραφές του μεγάλου φταίχτη: και ζώο τού έτυχε να γεννηθεί (σε χώρα όπου ενδημούν άφθονες αρχαϊκές νευρώσεις για τα ζώα), και σκυλί ειδικά, και ροτβάιλερ ειδικότερα – επικίνδυνη ράτσα! Το υπόστρωμα της ανθρώπινης προκατάληψης αρκεί για να λησμονηθεί η ανθρώπινη ευθύνη: Τι του έκαναν του Ροτβάιλερ; Πώς το μεγάλωσαν; Σε τι κατάσταση ήταν όταν επιτέθηκε και ποιος το οδήγησε σε αυτήν; Υπό συνθήκες, ακόμα και η αθωότερη προδιάθεση εξελίσσεται σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία ολέθρου.
«Συμβόλαιο θανάτου»
Για το πώς μπορεί να εξελιχθεί η κακή προδιάθεση, από την άλλη, δεν χρειάζονται προφητείες. Αρκεί μια ματιά στην περίπτωση της Greek Mafia, η προκλητική κοινοτοπία της οποίας μοιάζει με γραμμένο σενάριο που διαβάζουν όλοι πέραν των Αρχών. Οι μαφίες και οι δολοφονικές μπίζνες τους, βέβαια, δεν είναι ελληνικές ιδιαιτερότητες· είναι όμως ελληνικό φαινόμενο να μιλάμε για «γνώριμους των Αρχών» οι οποίοι κατά έναν μαγικό τρόπο δρουν πέρα από τον έλεγχο των τελευταίων. Για τον δολοφονημένο Γιάννη Λάλα τα ξέρουμε όλα: σε ποιες ποινικές υποθέσεις είχε εμπλακεί, τι παρέες έκανε, πόσοι τον ήθελαν νεκρό, ποιους μπορεί να ήθελε νεκρούς ο ίδιος· όλα εκτός από ένα: ποιος τελικά επέφερε τον αναμενόμενο θάνατό του. Το δημοσιογραφικό κλισέ περί «συμβολαίου θανάτου» λειτουργεί ως εύσχημη κάλυψη της αστυνομικής ανικανότητας: ας κάνουμε το έγκλημα να μοιάζει με σκηνή από ταινία, για να μην αναρωτηθεί κανείς γιατί δεν μπορούμε να το λύσουμε.
