Πόσο πιστεύει ο κωμικός στο αστείο του; Αν πιστεύει αρκετά, πρέπει να αναλαμβάνει και το ρίσκο που αυτό συνεπάγεται. Δεν υπάρχει ελευθερία λόγου χωρίς στοιχειώδη διακινδύνευση: πρέπει και αυτός που μιλάει να μπορεί να μιλήσει, αλλά κι εκείνος που ακούει να διατηρεί το δικαίωμα στην απάντηση. Το διακύβευμα της διαφωνίας και των περαιτέρω συνεπειών της συνιστά επικύρωση, όχι καταστολή της ελευθερίας. Το περιστατικό της διακοπής συνεργασίας μεταξύ του κωμικού που «προσέβαλε» την ελληνική σημαία και της γνωστής πιτσαρίας που εθίγη είναι στην πραγματικότητα ένα μη θέμα. Ο κωμικός εξέφρασε μια θέση και η πιτσαρία μια αντίθετη, ασυμβίβαστη με αυτήν. Οι μεγάλες ηθικές αποκλίσεις, ειδικά σε συνεργασίες με δημόσιο χαρακτήρα, μπορεί να επιφέρουν και αγεφύρωτα χάσματα. Οποιος θέλει να τα αποφύγει, καλό είναι είτε να μετριάσει τα αστεία του είτε να βρει άλλο επάγγελμα.
Μήπως δεν σου αρέσει η δουλειά σου;
Τελευταία, είναι πολλοί εκείνοι που δείχνουν να ασφυκτιούν στο επάγγελμα που ασκούν. Ο Παύλος Γερουλάνος έθεσε και προθεσμία (δύο μήνες) να «συμβούν ορισμένα πράγματα», ώστε να ανέβουν τα ποσοστά του ΠΑΣΟΚ και να γίνει πιο ενδιαφέρουσα η αντιπολιτευτική διαδικασία. Βαρέθηκε να παλεύει για ένα κόμμα χαμηλών δημοσκοπικών πτήσεων, και είναι λογικό. Ομως και η στασιμότητα είναι κομμάτι της δουλειάς· είναι επίσης ενδεικτική του πόσο καλά την κάνουμε. Εντάξει, μπορεί ο Νίκος Ανδρουλάκης να έχει φανεί κατώτερος των γενικών προσδοκιών, αλλά έχουν αναρωτηθεί αλήθεια οι εσωκομματικοί ανταγωνιστές του αν και κατά πόσο η δική τους παρουσία είναι ευεργετική για το κόμμα; Αν οι απογοητευμένοι από το ΠΑΣΟΚ ψηφοφόροι τούς έβρισκαν τόσο θελκτικούς, θα έρχονταν στο κόμμα για χάρη τους κι ας μη βρίσκονται (ακόμα) στην ηγεσία του.
Δραματουργία
Η πολιτική απογοήτευση έχει γίνει ξανά υπαρξιακή στάση. Τα Τέμπη επηρεάζουν όχι μόνο τις δημοσκοπήσεις αλλά και τη συνολική «κουλτούρα»: οι πολιτικοί είναι ψεύτες, οι δημοσιογράφοι παπαγάλοι, η Δικαιοσύνη πουλημένη· η αλήθεια τώρα βρίσκεται στο αίτημα για δικαιοσύνη, το οποίο όμως δεν απευθύνεται στους επίσημους θεσμούς, αλλά σε μια απρόσωπη δύναμη που θα την αποδώσει με θεϊκό και τιμωρητικό τρόπο. Υπό μία έννοια έχουμε ξαναγυρίσει σε εποχές αγανακτισμένων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι κουβέντες για «Κρέοντες», τραγωδίες και καθάρσεις με αφορμή τα αιτήματα εκταφής θυμάτων του δυστυχήματος συμβάλλουν μάλλον στη συντήρηση του «παραστασιακού» κλίματος παρά στην εκτόνωσή του. Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε ότι στο δράμα δεν συμμετέχουν μόνο όσοι το ζουν από πρώτο χέρι, αλλά και όσοι το απολαμβάνουν από δεύτερο.
Το νόημα της εκταφής
Το θέμα πάντως δεν είναι η εκταφή· είναι να έχει η εκταφή νόημα. Μπορούμε να μάθουμε μέσω αυτής κάτι που δεν ξέραμε; Είναι αυτό που θα μάθουμε και που προηγουμένως δεν γνωρίζαμε χρήσιμο για την κατανόηση του δυστυχήματος και την απόδοση των ευθυνών; Αν ναι, ας γίνουν όλα φύλλο και φτερό κι ας αντλήσουμε έστω και καθυστερημένα κάθε πιθανή πληροφορία απ’ ό,τι κείτεται στους τάφους. Διαφορετικά, να σκεφτούμε πιο προσεκτικά το κόστος των άσκοπων ενεργειών, αλλά και το ενδεχόμενο οι άσκοπες ενέργειες να έχουν κάποια κρυφή σκοπιμότητα.
Αφέλεια
Ακόμα και οι πιο αγαθές ενέργειες μπορεί να υποκρύπτουν σκοπούς ηθικά απαράδεκτους. Η συμπαράσταση στην Παλαιστίνη απέναντι στο Ισραήλ δεν πρέπει να μας δημιουργεί ψευδαισθήσεις σχετικά με τα κίνητρα πολλών εξ όσων σπεύδουν να συμπαρασταθούν: Με ποιο ηθικό έρεισμα καταδικάζει τον αφανισμό αμάχων ο Σεργκέι Λαβρόφ, την ώρα που η δική του χώρα χτυπάει αλύπητα την Ουκρανία; Το θράσος του Ρώσου υπουργού ποντάρει στη δυτική αφέλεια. Οσο υψηλότεροι οι τόνοι για το έγκλημα του ενός, τόσο χαμηλότεροι για το έγκλημα του άλλου.
