Η ετήσια δεξίωση για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στο Προεδρικό Μέγαρο περιέχει ένα εγγενές στοιχείο κωμωδίας. Οταν η ιστορική μνήμη γίνεται κοσμικό event και ο πολιτικός στοχασμός απομειώνεται σε δημόσιες σχέσεις, προτεραιότητα παύει να έχει το ιδεολογικό σημαινόμενο της περίστασης και, εύλογα, η προσοχή πέφτει στις ασόβαρες λεπτομέρειες του πάρτι. Καμία έκπληξη λοιπόν δεν προκαλούν οι πολιτικοί αρχηγοί που απουσίασαν· είναι πολλοί εκείνοι που σνομπάρουν το πάρτι στο οποίο προσκλήθηκαν, με την ελπίδα να αναρωτηθούν οι υπόλοιποι τι καλύτερο είχαν να κάνουν. Καμία έκπληξη δεν προκάλεσε ο Αλέξης Χαρίτσης που εμφανίστηκε παρέα με έναν Παλαιστίνιο πρόσφυγα, αλλά αποχώρησε όταν ο συνοδός-αξεσουάρ δεν έγινε δεκτός· είναι πολλοί εκείνοι που σκηνοθετούν εντάσεις για να γίνουν το επίκεντρο του πάρτι. Τα έχει αυτά η σόουμπιζ.
Τι μάθαμε;
Το ότι κάτι είναι αναμενόμενο δεν σημαίνει πως το αναμένουμε κιόλας. Τέτοια είναι η ελληνική περίπτωση. Βιώνουμε τα χειρότερα, αλλά τα ξεχνάμε μόλις περάσουν, ακόμα κι αν όλα δείχνουν ότι θα ξανάρθουν. Επιλέγουμε να μην αναμένουμε. Ναι, οι φετινές πυρκαγιές είναι έως έναν βαθμό αναπόφευκτες· εκτός όμως από τον βαθμό του αναπόφευκτου, υπάρχει και ο βαθμός του προβλέψιμου. Κάτι θα έπρεπε να είχαμε μάθει από τις περυσινές πυρκαγιές, κάτι θα έπρεπε να θυμόμαστε από τα προηγούμενα παθήματά μας, σε κάτι θα έπρεπε να είχαμε φανεί σοφότεροι. Αραγε υπήρξε πρόοδος; Αν το κράτος ενδιαφέρεται, μπορεί να εξετάσει τις επιδόσεις του στο τέλος: να δει ποια μέτρα απ’ όσα ήταν να ληφθούν ελήφθησαν, ποιες τεχνολογίες αξιοποιήθηκαν, ποιες επιχειρησιακές μέθοδοι βελτιώθηκαν. Διαφορετικά, μπορεί να τα αφήσει όλα στην τύχη και να τάξει στους πυρόπληκτους χαρτζιλίκια.
Αμοιβαιότητα στην παρακμή
Να προσέχουμε τι τάζουμε. Οταν, ας πούμε, ο Νίκος Ανδρουλάκης ξεσηκώνει το ακροατήριό του για την επερχόμενη πτώση Μητσοτάκη, εφόσον «ανοίξουν τα στόματα» για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, είναι σαν να ξεχνάει το στέλεχος του δικού του κόμματος που, από φόβο μην ανοίξουν στόματα, παραιτήθηκε και επέστρεψε την αγροτική ενίσχυση που είχε λάβει. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να φωτιστεί η υπόθεση όσο το δυνατόν περισσότερο· δεν σημαίνει πως πρέπει για κάποιο λόγο να προστατευτεί ο Μητσοτάκης ή να πειστούμε με το ζόρι ότι για ακόμη μια φορά δεν γνώριζε. Σημαίνει όμως ότι η πρόβλεψη της παρακμής των άλλων δεν είναι ιδιαίτερα πειστική όταν προέρχεται από πρόσωπα με ελάχιστη επίγνωση της δικής τους παρακμής.
Πανεπιστημιακή απομάγευση
Η παρακμή των ανθρωπιστικών και κοινωνικών σχολών, όπως αποτυπώνεται στην πτώση των βάσεων εισαγωγής στα ΑΕΙ, δεν είναι τυχαίο φαινόμενο. Πριν υποτιμηθούν, κάποια γνωστικά αντικείμενα υπερεκτιμήθηκαν και μάλιστα όχι από ακαδημαϊκή άποψη. Θεωρήθηκαν πανεπιστημιακά «ευκολάκια» και μονοπάτια ανέξοδης αποκατάστασης, πράγμα που έφερε μια ποιοτική πτώση η οποία για χρόνια αποσιωπήθηκε, κι έπειτα έναν επαγγελματικό κορεσμό, που τώρα δείχνει τα δόντια του. Ο ωφελιμισμός όμως απαιτεί λίγη εξυπνάδα παραπάνω. Το 2025, δεν είναι η τετραετής φοίτηση σε μια σχολή αυτή που σου παρέχει εργασιακό διαβατήριο· είναι κυρίως η προθυμία να εκπαιδεύεσαι ξανά και ξανά σε διαφορετικά πεδία.
Συνθηματολογική ελαφρότητα
Τι είναι η εκπαίδευση αν όχι βιωματική, πάνω απ’ όλα; Η ρυθμική, σχεδόν κεφάτη εκφώνηση του συνθήματος «Λευτεριά στην Παλαιστίνη» σε πανηγύρι (!) στην Αμοργό (!) είναι ένα τρανό παράδειγμα επιμορφωτικού υλικού που μόνο η ζωή μπορεί να παράσχει: Πόσο σημαντική είναι η ελευθερία του παλαιστινιακού λαού για εκείνους που κραυγάζουν υπέρ της; Οχι αρκετά, ώστε να σταθεί εμπόδιο στις ηδυπαθείς διακοπές τους· όχι αρκετά, ώστε να καταλάβουν ότι δεν υπάρχει κάτι πιο προσβλητικό για έναν καθημαγμένο λαό από το να κάνεις την επιβίωσή του τρέντι ρεφρενάκι μεταξύ ρακής και μεζέδων.
