Υπάρχουν διάφορα βιβλία για το άγχος που μου φέρνουν άγχος. Τα διαβάζω και νιώθω πως όλο λάθος κάνω. Το άγχος αποθηκεύεται στο σώμα μου, μου λέει το ένα, μαζί με λίπος, βλαβερές ουσίες κ.λπ. Πώς να ηρεμήσω εγώ τώρα μετά απ’ αυτό; Οι ρίζες του προβλήματος βρίσκονται στη σχέση τάδε. Και τι όρεξη έχω εγώ βραδιάτικα φασκιωμένη στο κρεβάτι του ιλίγγου να σκέφτομαι όλες τις σχέσεις που με τραυμάτισαν; Στο βιβλίο που με θεράπευσε από το ελαφρύ κεφάλι, τη ζάλη και το ήπιο ηλεκτροσόκ του άγχους η λέξη ακροβασία είναι κυριολεκτική. Εχει πάγο, μοναχικότητα και ζεν αναχωρήσεις. Λίγες σελίδες κάθε βράδυ, μετά τα δόντια και την ενυδατική. Παρατήρησα ότι είχε μία κατευναστική επίδραση πάνω μου και ήθελα να σας πω γι’ αυτό.
Διασχίζοντας τις Αλπεις
Το βιβλίο «Λευκό» (Sylvain Tesson, Εκδόσεις Αγρα, https://www.politeianet.gr/
Καθώς διασχίζει τις Αλπεις με τα χιονοπέδιλα, βαθιά χωμένος μες στην κουκούλα και ανάμεσα σε στρώσεις πάγου ο συγγραφέας μας στοχάζεται. Κι είναι κυρίως αυτός ο στοχασμός, η ικανότητά του να τρέπει μία μονότονη κίνηση σε προσευχή και διδασκαλία που κάνουν το βιβλίο του ανάγνωσμα της προκοπής. Η ακραία συγκέντρωση, ο μυϊκός πόνος, η αποβλάκωση του λευκού, αυτά φτιάχνουν ένα οχυρό του νου. Ο παγωμένος άνεμος, τα στρώματα ένδυσης επιβάλλουν μια σπουδή στη σιωπή. «Στα ύψη, εκπληρώνεται η ευχή του Holderlin. Μπορούμε να κατοικούμε ποιητικά».
Καταφύγιο
Η ιδέα ενός καταφυγίου ψηλά στο βουνό είναι θεραπευτική, όπως και η περιπλάνηση στην ερημιά του χιονιού που τρίζει, ειδικά εάν διαβάζεις για όλ’ αυτά καθισμένη στο μπακόνι σου στην Αθήνα, άνοιξη. Ο ουρανός που αναλύεται σε χιονονιφάδες. Η σόμπα, το κονιάκ, η σούπα. Χρειάζεται όντως πολλά για να ζήσει κανείς; «Η σκέψη παθαίνει συμφόρηση, οι ντουλάπες των διαμερισμάτων ξερνούν άχρηστη αφθονία: το πράγμα δεν προχωράει. Σαστισμένοι από τα ερεθίσματα, κατακαθίζουμε στην παχύσαρκη ζωή μας, περιμένοντας τη χιονοστιβάδα».
Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο ένιωσα ευγνωμοσύνη για την κουζίνα μου (ελάχιστα τετραγωνικά) όπου κάνω τον καφέ μου χωρίς να χάσκει πλάι μου μια άβυσσος. Ο Ντυ Λακ ετοιμάζει το τσάι σε κάτι γκρέμια κάθε πρωί! Και, ταυτόχρονα, επειδή πού και πού στο μωσαϊκό της κουζίνας μου ανοίγει μία άβυσσος από σκέψεις που δεν θέλω, η δυνατότητα που μου δίνει το βιβλίο «Λευκό» να τρυπώνω σε καταφύγια με οδηγό βουνού τον Ντυ Λακ αναδεικνύεται σε κρυφή δύναμή μου.
Ο συγγραφέας ζει μέρα τη μέρα. Αλλο σκοπό δεν έχει από το να βαδίσει χωρίς να σκοτωθεί και να προλάβει να φτάσει στο καταφύγιο πριν σκοτεινιάσει. Μερικές φορές στην πορεία βλέπει πανέμορφα πράγματα. Ετσι ζω κι εγώ στην Καλλιθέα, δεν αστειεύομαι. Αν είναι δυνατόν να έπρεπε να πάω στις Αλπεις για να μάθω να κοιτάζω.
Βιβλία και ξυλόσομπα
«Η φωτιά έτριζε, οι σκιές χόρευαν κι εμείς καπνίζαμε πούρα». Από τον σάκο του Ντυ Λακ «αναδύονταν μποτίλιες και βιβλία». Σ’ ένα καταφύγιο διαβάζει Προυστ. Σε άλλο βρίσκει τις «Εξομολογήσεις» του Αγίου Αυγουστίνου. Σε τρίτο προσπελάσιμο μόνο με ελικόπτερο ή με τα πόδια υπάρχει ολόκληρη βιβλιοθήκη, όμως η θέα πλάι στην ξυλόσομπα, τα ψηλά βουνά, οι συζητήσεις των αλπινιστών κάνουν τον συγγραφέα ν’ αποφασίσει να αναβάλει την ανάγνωση (!). Αλλα καταφύγια είναι ξενέρωτα, γεμάτα κόσμο. Η συντροφιά ξαναπαίρνει τον δρόμο με στόχο να βρει κανένα εγκαταλελειμμένο χωριό (δείτε λίγο Αλπεις εδώ https://en.wikipedia.org/wiki/
Οποτε κάποιος αποχωρεί από το καταφύγιο αφήνει ό,τι τον βαραίνει. Κάποιο βιβλίο που το διάβασες και το αφήνεις πίσω δεν είναι, φυσικά, απώλεια περιουσίας, αλλά πράξη ευγενής. Δημιουργείται έτσι μία ιδιότυπη κοινότητα αναγνωστών-ορειβατών-
Γιατί ακριβώς είναι θεραπευτικό αυτό το βιβλίο;
Να κάτι να σκεφτεί κανείς τα βράδια, αν δεν θέλει να σκέφτεται διαρκώς το αγόρι ή το κορίτσι του: αυτή την ώρα κάποιος σε κάποιο καταφύγιο κοντά στον παγετώνα του Μιάζ καπνίζει πούρο και ξεφυλλίζει λίγο Προυστ. Οταν παθαίνεις κρίση πανικού ή μία επίθεση άγχους σηκώνεις κάθε χαλάκι του εγκεφάλου σου για μισή εικόνα που δίνει διέξοδο στο βραχυκύκλωμα. Το «Λευκό» ήταν γεμάτο από τέτοιες θεραπευτικές εικόνες. Πού ακριβώς, όμως, έγκειται η ικανότητα του συγκεκριμένου βιβλίου να θεραπεύει;
Ο συγγραφέας περνάει από τη Σκύλλα και στη Χάρυβδη κάθε μέρα. Εχει μαζέψει τρόμο και μώλωπες, ατυχήματα, πτώσεις, σπασμένα χιονοπέδιλα. Εχει εμπειρίες-θρίλερ με μαχαίρια επιβίωσης που δεν καρφώθηκαν γερά, πλαγιές σαν κουβάδες πλυντηρίου, στη δίνη των ανέμων με κλειστοφοβικά περάσματα πάγου. Παθαίνει ίλιγγο στους γκρεμούς. Πληροφορείται για ορειβάτες που θάφτηκαν κάτω από τη χιονοστιβάδα και δεν τους βρήκε ελικόπτερο. Τρέμει και αγωνιά, παρ’ όλα αυτά επιστρέφει στην περιπλάνηση. Μήπως σ’ αυτό το «παρ’ όλα αυτά», σ’ αυτή την παράδοξη επιμονή υπάρχει κάτι; Η θεραπεία;
Σε μία εποχή νευρωσικής αυτοβελτίωσης, όπου κάθε ανθρώπινη αντίδραση (τρόμος, φόβος, αγωνία) θέλει φτιάξιμο, φιξάρισμα, ρύθμιση (ιδανικά χημική) και νάρκωση, η έκθεση ενός ανθρώπου στα στοιχεία της φύσης, με μόνο όπλο την πίστη στον οδηγό βουνού και καταφύγιο τις παγωμένες καμπίνες, το κιάντι και τον στοχασμό, με γαληνεύει. «Δεν θα μπορούσε να ονομάζεται θεός το αίσθημα ότι είσαι ζωντανός στο χείλος του βαράθρου;». Οπως σας είπα, το έργο και είναι και δεν είναι για τα ψηλά βουνά.
Κάπου κάπου έντρομος ο συγγραφέας συνειδητοποιεί πως υπάρχει αληθινός κίνδυνος στις χαράδρες. Απαριθμεί διάφορες τακτικές επιβίωσης. Μία είναι να μην ξέρεις υπερβολικά πολλά. Μια άλλη να χωθείς μέσα σε τρύπα στο χιόνι και να περιμένεις υπομονετικά. «Συναρπαστική δραστηριότητα, γνωστή ως επιβίωση». Δεν έχουμε όλοι μέρες που θέλουμε να βάλουμε το κεφάλι σε μια κρύα τρύπα ώσπου να περάσουν όλα σαν χιονοστιβάδες;
Πράγματα που με κάνουν να πιστεύω στην ανθρωπότητα αυτή την εβδομάδα
Τα νέα επεισόδια της εξαιρετικής σειράς Ιερός Μινιμαλισμός στο Τρίτο Πρόγραμμα που με βοηθάνε να κοιμηθώ εύκολα τα βράδια (ακούστε https://www.ertecho.gr/radio/
