Χωράνε διαφορετικά ρεύματα σκέψης, ήθους και αισθητικής σε ένα κόμμα; Συμβιβάζονται διαφορετικές ιδεολογικές τάσεις σε μια παράταξη που θεωρητικά έχει ένα «δόγμα» και πορεύεται βάσει αυτού; Η Ιστορία έχει δείξει ότι η απάντηση είναι καταφατική, αρκεί να υπάρχει ένα συνεκτικό όραμα. Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει το ΠΑΣΟΚ τώρα δεν είναι τόσο πρόβλημα προσώπων (είναι και τέτοιο), όσο πρόβλημα οράματος. Αν, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, οι ψηφοφόροι δεν πείθονται από την κομματική γραμμή, ενώ στελέχη ενεργούν διασπαστικά (βλ. Μπατζελή και Δούκα), φταίει η απουσία έμπνευσης πρωτίστως, η οποία, σε δεύτερο χρόνο, γίνεται και πρόβλημα στρατηγικής ενότητας. Οπως έχουν τα πράγματα, το ΠΑΣΟΚ θα παρέπαιε και χωρίς τις εμφυλιοπολεμικές του εντάσεις.
Εφήμερο αφήγημα
Δεν πρέπει όμως να μπερδεύουμε το όραμα με το αφήγημα. Οραμα σημαίνει σχέδιο. Αφήγημα σημαίνει ρητορική ευχέρεια και συγκυριακό πλεονέκτημα. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου και οι λοιποί πολιτικοί παράγοντες της καιροσκοπικής κεφαλαιοποίησης των Τεμπών έχουν τους τελευταίους μήνες ασυναγώνιστο αφήγημα: μιλούν για δολοφόνους, για συγκάλυψη, για τη διεφθαρμένη Δικαιοσύνη, και δεν προλαβαίνουν να μετρήσουν τα χειροκροτήματα του διψασμένου για κινηματογραφική πολιτική κοινού τους. Ωραία η ιστορία, είναι και βασισμένη σε αληθινά γεγονότα. Η ιστορία όμως δεν είναι σχέδιο· το αφήγημα δεν δημιουργεί κυβερνητικές προδιαγραφές.
Ιδεολογική ασυνέπεια
Ετσι κι αλλιώς, τα αφηγήματα είναι αναξιόπιστα. Ο θάνατος του 57χρονου άστεγου σε εστιατόριο της Ομόνοιας είναι όσο ύποπτος χρειάζεται (δηλαδή ελάχιστα έως καθόλου) για να ξεσηκώσει το κύμα ανθρωπιστικών αντιδράσεων που συνήθως ξεσηκώνεται σε τέτοιες περιπτώσεις: αβοήθητος αλλοδαπός μπαίνει σε εστιατόριο για να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα και δεν ξαναβγαίνει ζωντανός· ο ιατροδικαστής διαπιστώνει έμφραγμα, αλλά και κάταγμα από πτώση σκάλας· υπάλληλοι της επιχείρησης καταγράφονται σε βίντεο να μεταφέρουν το πτώμα του έξω από το κατάστημα, να το αφήνουν στον δρόμο και να επιστρέφουν για να καθαρίσουν. Γιατί όμως ακούμε τόσο λίγα για το γεγονός; Μπορεί να έτυχε. Από την άλλη, μπορεί η ταυτότητα εκείνων που, υπό άλλες συνθήκες, θα ήταν ένοχοι για συγκάλυψη, να διαρρηγνύει το αφήγημα.
Ελευθερία Τύπου
Απόψεις που δεν βασίζονται σε γνώση και μέτρο δεν είναι ακριβώς απόψεις με την ηθική και ιδεολογική έννοια, αλλά περισσότερο χρησιμοθηρικοί ισχυρισμοί. Αυτές τις ημέρες, στην Τουρκία συλλαμβάνονται δημοσιογράφοι, ξένοι και ντόπιοι, που θεωρούνται εχθρικοί προς το καθεστώς. Δεν είναι ανάγκη να έχουν κάνει κάτι αξιόποινο, αρκεί να κριθεί πως με κάποιον τρόπο (ο οποίος ερμηνεύεται ως τρομοκρατία) συνέβαλαν στην έκρυθμη κατάσταση που επικρατεί μετά τη φυλάκιση Ιμάμογλου. Η μεταχείριση αυτή των δημοσιογράφων προσφέρει ένα πολύτιμο ζύγι: μπορεί κανείς, αν το επιθυμεί, να επανεκτιμήσει την αντίληψή του περί ελευθερίας του Τύπου· να αντιληφθεί τι πραγματικά σημαίνουν η φίμωση και η λογοκρισία και, έπειτα, διά της σύγκρισης, να συμπεράνει τι τελικά δεν είναι φίμωση και λογοκρισία. Το ευκολότερο βέβαια είναι να παραμείνει αδαής.
Λάθος εξαρχής
Ηταν προϊόν άγνοιας η εκτρωματική κατασκευή που ανεγέρθηκε μπροστά από το Καλλιμάρμαρο και τώρα αποσυναρμολογείται όπως όπως; Οχι. Η εταιρεία ενεργούσε σύννομα και το ακαλαίσθητο θερμοκήπιό της είχε λάβει όλες τις απαραίτητες εγκρίσεις. Και αυτή γνώριζε, και το κράτος γνώριζε. Ηταν μάλλον θέμα αμοιβαίας κουταμάρας. Τι είναι όμως αυτό που θέτει τόσα εμπόδια –εταιρικά και κρατικά– σε πραγματικά καλές ιδέες, αλλά δίνει κάθε δυνατή ώθηση σε ιδέες σαν αυτή; Ακόμη και με τις καλύτερες προϋποθέσεις, πώς είναι δυνατόν να θεωρήθηκε θεμιτός ένας αρχιτεκτονημένος σωρός από σίδερα, γυαλιά και μουσαμάδες μπροστά από ένα αρχαίο στάδιο; Ορθώς επενέβη η υπουργός Πολιτισμού για την απόσυρσή του· το ότι χρειάστηκε να επέμβει όμως είναι η ουσία της ιστορίας.
