Οπως ήταν αναμενόμενο, από τη θανατηφόρα επίθεση στη χριστουγεννιάτικη αγορά του Μαγδεμβούργου ο καθένας κράτησε ό,τι τον συνέφερε ιδεολογικά: οι μεν ότι ο δράστης κατάγεται από τη Σαουδική Αραβία, άρα ταιριάζει στο στερεότυπο προφίλ του επικίνδυνου ξένου· οι δε κράτησαν ότι μπορεί ο δράστης να ήταν αλλοδαπός, αλλά είχε αποκηρύξει το Ισλάμ και είχε πλέον συνταχθεί με τη γερμανική ακροδεξιά. Διά της ταυτοτικής ανάλυσης, βγήκαν τα αντίστοιχα υπεραπλουστευτικά συμπεράσματα. Ελάχιστοι εστίασαν την προσοχή τους σε αυτό που έχει σημασία και που, στην ουσία, επέτρεψε στην επίθεση να συμβεί: την κρατική ανεπάρκεια και την κοινωνική αδιαφορία. Ο δράστης έκανε ό,τι έκανε επειδή κανείς δεν ασχολήθηκε με την επικινδυνότητά του όσο κάτι τέτοιο θα είχε νόημα.
Σφάλμα εστίασης
Η κοινωνία πάντως γίνεται αδιάφορη όταν το κράτος, που έχει εξ ορισμού την υποχρέωση να μην αδιαφορεί απέναντι στο άδικο, την εκπαιδεύει στο να θεωρεί την αδράνεια κανονική. Ο 43χρονος που επιτέθηκε με λοστό σε περαστική γυναίκα στα Εξάρχεια (η οποία τώρα κινδυνεύει να χάσει την όραση από το ένα της μάτι) απασχόλησε την ελληνική κοινή γνώμη για τον λάθος λόγο: είναι Παλαιστίνιος ή όχι; Πρέπει τα Μέσα να αναφέρουν την καταγωγή του ή μήπως κάτι τέτοιο είναι αντιδεοντολογικό; Εν τω μεταξύ, ο 43χρονος είχε ξανασυλληφθεί πριν από λίγους μήνες για παρόμοια επίθεση και αφέθηκε ελεύθερος. Αλλά αυτό δεν είχε και τόση σημασία, φαίνεται.
Στάθμιση κινδύνου
Για τη δημοσιοποίηση της εθνικότητας του 33χρονου Γάλλου στην Κρήτη που σκότωσε 36χρονη γυναίκα παρασύροντάς τη με το αυτοκίνητο δεν προέκυψε κάποια διένεξη. Αυτός είναι Δυτικός, άρα δεν διατρέχει κίνδυνο στιγματισμού, αλλά και να διέτρεχε, μάλλον οι ευαίσθητοι περί τα δικαιώματα δεν θα κόπτονταν ιδιαίτερα. Βέβαια, η καταγωγή είχε και σε αυτή την περίπτωση μικρή αξία. Το αξιοπρόσεκτο είναι άλλο: οι έξι συλλήψεις του Γάλλου μέσα σε έναν χρόνο, που μάλλον δεν ήταν αρκετές για να πείσουν τις Αρχές ότι είναι επικίνδυνος. Στην Ελλάδα καμία προειδοποίηση δεν είναι αρκετή· μας εμπνέει μόνο το οριστικό του θανάτου.
Εορταστική επιβράβευση
Εξ ου και η παραδοσιακή επιστροφή πινακίδων στους παραβατικούς οδηγούς από τον Δήμο Αθηναίων ενόψει εορτών. Η λογική είναι απλή: εφόσον δεν έχεις σκοτώσει κάποιον στον δρόμο, εφόσον δηλαδή δεν μας το κάνεις εξαιρετικά δύσκολο να αγνοήσουμε την επικινδυνότητά σου, είμαστε πρόθυμοι να την παραβλέψουμε, περιβάλλοντας την ανευθυνότητά μας με εορταστικό πνεύμα. Η συγκεκριμένη τακτική δεν είναι απλώς ένα ετησίως ανανεούμενο σύμβολο απαράδεκτης επιτρεπτικότητας· δεν είναι μόνο επιβράβευση των παραβατικών για την παραβατικότητά τους και εγγύηση πως η παραβατικότητα δεν έχει συνέπειες. Είναι και ένα κλείσιμο του ματιού στους μη παραβατικούς: αυτή η χώρα δεν είναι για εσάς.
Χωρίς ελπίδα
Κάτι τέτοιο συμβολίζει και η επιστροφή Αυγενάκη στην Κ.Ο. της Νέας Δημοκρατίας. Η επάνοδος του θερμόαιμου πολιτικού επιβεβαιώνει ό,τι οι καχύποπτοι (στην πραγματικότητα, οι ρεαλιστές) είχαν προβλέψει εξαρχής: ότι η απομάκρυνση του βουλευτή Ηρακλείου έγινε για τα μάτια του κόσμου· ότι είχε στενό ορίζοντα και δεν ήταν ενδεικτική της αληθινής εντύπωσης που αποκόμισε η κυβέρνηση από την επίμαχη συμπεριφορά του. Περισσότερο από τα παραπάνω, όμως, το όλο φαινόμενο της απολύτως αναμενόμενης επαναφοράς είναι ένα μήνυμα σε όσους ήλπιζαν σε κάτι διαφορετικό: τα πολιτικά ήθη στην Ελλάδα είναι αυτά και προοπτική αλλαγής δεν υπάρχει. Το μήνυμα πάντως αφορά και εκείνους που το στέλνουν, άσχετα αν δεν έχουν καταλάβει πως ό,τι στέλνεις λαμβάνεις: αν περιμένουν ότι το κόμμα και ο πολιτικός τους χώρος θα ανανεωθεί με νέα στελέχη και νέες ιδέες, κακώς περιμένουν. Οι μονοκαλλιέργειες αποκλείουν τις ευχάριστες εκπλήξεις.
