Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ αποτελεί πια το επίσημο κείμενο (προ)θέσεων με βάση το οποίο θα κρίνονται στο εξής οι κινήσεις της αμερικανικής διοίκησης στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής… μέχρι να δημοσιευθεί η όποια επόμενη αναθεωρημένη εθνική στρατηγική κάποια στιγμή τα επόμενα χρόνια, μάλλον όχι πριν από τέλος της τρέχουσας προεδρίας Τραμπ.
Η προηγούμενη αμερικανική Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας είχε δημοσιευθεί το 2022 επί Μπάιντεν – και η αμέσως προηγούμενη το 2017 επί Τραμπ.
Ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στην εξουσία των ΗΠΑ τον περασμένο Ιανουάριο αποκηρύσσοντας ως «καταστροφικά» όλα όσα είχαν προέλθει εν τω μεταξύ από τον Τζο Μπάιντεν και τους Δημοκρατικούς. Σύμφωνα, μάλιστα, με όσα αναφέρονται στο κείμενο της νέας αμερικανικής εθνικής στρατηγικής, οι ΗΠΑ ήταν «στο χείλος της καταστροφής» προτού επιστρέψει στον Λευκό Οίκο ο Τραμπ και τις «σώσει» κατά τρόπο «δραματικό». Η διάθεση απόκλισης από την κληρονομιά της θητείας Μπάιντεν είναι πια τόσο βαθιά και συνολική εκ μέρους της νέας αμερικανικής ηγεσίας, που καθιστά τις συγκρίσεις μεταξύ των δύο, μάλλον, περιττές.
Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, ο Τραμπ θα μπορούσε «κάλλιστα» να συγκριθεί με τον ίδιο τον εαυτό του. Τι έλεγε στη Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας του 2017 ως πρόεδρος, τότε, των ΗΠΑ· και τι λέει τώρα, οκτώ χρόνια μετά, για την Ευρώπη και τη Ρωσία, την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα;
Βόρεια Κορέα και Ιράν
Παρά το πυρηνικό της οπλοστάσιο, τις στενές σχέσεις που συνεχίζει να διατηρεί με την Κίνα του Σι Τζιπίνγκ και το, μάλλον, αλλοπρόσαλλο παρελθόν της προσωπικής σχέσης Τραμπ – Κιμ, η Βόρεια Κορέα απουσιάζει πλήρως από το κείμενο της νέας NSS, ένα κείμενο το οποίο δεν κάνει απολύτως καμία αναφορά στην Πιονγιάνγκ. Συγκριτικά, το 2017 το όνομα Βόρεια Κορέα αναφερόταν 16 φορές και, μάλιστα, με τα πιο μελανά των χρωμάτων. Η Βόρεια Κορέα παρουσιαζόταν, τότε, ως «παγκόσμια απειλή», είχε για ηγέτη έναν «αδίστακτο δικτάτορα» κι έμπαινε στο ίδιο καλάθι με το Ιράν. Ηταν μια χώρα η οποία «ήθελε να μπορεί να σκοτώσει εκατομμύρια Αμερικανούς με πυρηνικά»· μια χώρα-παρίας που θα μπορούσε να επιτεθεί στις ΗΠΑ με πυραύλους, χημικά, βιολογικά και πυρηνικά όπλα, ενώ, παράλληλα, θεωρούνταν απειλή και για την κυβερνοασφάλεια.
Το Ιράν είχε κι εκείνο την «τιμητική» του το 2017, αφού στην τότε Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας αναφερόταν περί τις 17 φορές, παρουσιαζόμενο ως «αποσταθεροποιητική δύναμη» που «στηρίζει τρομοκράτες ανά την υφήλιο» και που, ως εκ τούτου, θα μπορούσε να απειλήσει άμεσα τις ΗΠΑ. Συγκριτικά, εν έτει 2025 πια, το Ιράν αναφέρεται μεν ξανά, αλλά κατά τρόπο πολύ πιο ήπιο, μόλις τρεις φορές, ως «αποσταθεροποιητική δύναμη», η οποία, όμως, «αποδυναμώθηκε σημαντικά» μετά τον Οκτώβριο του 2023 από τις επιθέσεις των Ισραηλινών και του προέδρου Τραμπ (βλ. Operation Midnight Hammer).
«Πάνε» οι δικτατορίες, «χάθηκαν»
Προ οκταετίας, το Ιράν, η Βόρεια Κορέα και η Βενεζουέλα επικρίνονταν από τον Τραμπ ως «δικτατορικά καθεστώτα». Ο όρος «δικτατορία» και οι συγγενικές προς αυτόν λέξεις είχαν εμφανή θέση στην αμερικανική εθνική στρατηγική του 2017, στην οποία αναφέρονταν πέντε φορές. Συγκριτικά, από τη νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας που δημοσιεύθηκε προ ημερών η λέξη «δικτατορία» ή συγγενικές της απουσιάζουν πλήρως. Παραδόξως, δε, στο νέο κείμενο δεν γίνεται καμία ονομαστική αναφορά ούτε στη Βενεζουέλα, πράγμα εντυπωσιακό εάν αναλογιστεί κανείς την ένταση που έχει ανέβει κατακόρυφα τους τελευταίους μήνες στον άξονα Ουάσιγκτον – Καράκας.
Ρωσία και Κίνα
Οσο για τη Ρωσία του Πούτιν, εκείνη το 2017 αντιμετωπιζόταν ως «πρόκληση» και «απειλή» για την αμερικανική ευημερία και ασφάλεια – κι έμπαινε στο ίδιο καλάθι με την Κίνα ως «αναθεωρητική δύναμη» που «οραματίζεται έναν κόσμο αντιθετικό προς τα αμερικανικά συμφέροντα και τις αμερικανικές αξίες». Συγκριτικά, το 2025 η Ρωσία έχει πια αποσυνδεθεί πλήρως από την Κίνα (παρά την ιστορικά πρωτοφανή συνύπαρξη των Πούτιν, Σι και Κιμ τον περασμένο Σεπτέμβριο στο Πεκίνο) και, αντιθέτως, παρουσιάζεται ως μια χώρα με την οποία οι Ευρωπαίοι θα πρέπει κάπως να καταφέρουν να τα ξαναβρούν για λόγους «στρατηγικής σταθερότητας», παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Οι Ευρωπαίοι, μιας και αναφέρθηκαν, το 2017 παρουσιάζονταν ως «ο σημαντικότερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ» και ως ένας σύμμαχος με τον οποίο οι Αμερικανοί μοιράζονται κοινές αξίες, όπως ήταν εκείνες της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, και τον οποίο θα πρέπει να προστατεύσουν από τις κακόβουλες διαθέσεις της Ρωσίας και της Κίνας. Συγκριτικά, εν έτει 2025, οι Ευρωπαίοι παρουσιάζονται να κινδυνεύουν όχι πια από τον σινορωσικό αναθεωρητισμό, όπως άλλοτε, αλλά πλέον από τον ίδιο τους τον εαυτό (την Ε.Ε. και το ενωσιακό δίκαιο) καθώς και από το μεταναστευτικό.
Η Ευρώπη στο στόχαστρο
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στη νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, η Ευρώπη κινδυνεύει πια με «πολιτισμικό αφανισμό» και σε είκοσι χρόνια μπορεί να έχει καταστεί «αγνώριστη». Για να γλιτώσει από αυτόν τον κίνδυνο, θα πρέπει «να αποκαταστήσει μια σχέση στρατηγικής σταθερότητας με τη Ρωσία», «να πάρει η ίδια την κυρία ευθύνη της δικής της άμυνας», να παγώσει κάθε πλάνο επέκτασης του ΝΑΤΟ, «να ανοίξει τις αγορές της στα αμερικανικά προϊόντα και στις αμερικανικές υπηρεσίες» και να ψηφίσει «πατριωτικά κόμματα» τα οποία συνδέονται ως «πολιτικοί σύμμαχοι» με τη διοίκηση Τραμπ.
Οροι που υπήρχαν, αλλά εξαλείφθηκαν
Οροι που υπήρχαν στην τραμπική Εθνική Στρατηγική του 2017, όπως ήταν εκείνοι του «κράτους δικαίου» και του καταγγελλόμενου «αναθεωρητισμού» της Κίνας και της Ρωσίας, απουσιάζουν πια πλήρως από τη νέα -επίσης τραμπική, αλλά τραμπική 2.0- στρατηγική του 2025.
Κίνα, Ταϊβάν, Μέση Ανατολή
Αυτή που παραμένει ως «πρόκληση» και στα δύο κείμενα είναι η Κίνα του Σι Τζινπίνγκ. Ακόμη και η Κίνα, ωστόσο, πλέον παρουσιάζεται διαφορετικά, όχι τόσο με όρους στρατηγικού ανταγωνισμού, αλλά πιο πολύ με όρους οικονομικών σχέσεων. «Θα επαναφέρουμε την ισορροπία στην οικονομική μας σχέση με την Κίνα», υπογραμμίζουν εν έτει 2025 οι Αμερικανοί, θέτοντας μια σειρά από στόχους που είναι σχεδόν όλοι τους οικονομικής φύσεως, ενώ η Ταϊβάν αξιολογείται πια ως σημαντική για τις ΗΠΑ αφενός λόγω των κυρίαρχης θέσης που κατέχει στο μέτωπο της παραγωγής ημιαγωγών και αφετέρου λόγω της γεωγραφικής της θέσης που είναι σημαντική για την παγκόσμια ναυσιπλοΐα, όπως υπογραμμίζεται.
Οσο για τη Μέση Ανατολή, πλέον δηλώνεται εμφατικά ότι «οι μέρες που εκείνη κυριαρχούσε στην αμερικανική εξωτερική πολιτική έχουν τελειώσει». Σύμφωνα με όσα αναφέρει η αμερικανική διοίκηση στη νέα της στρατηγική, η εν λόγω περιοχή αναδύεται άλλωστε πια ως «τόπος συνεργασίας, φιλίας και επενδύσεων», αφού ο Τραμπ «διαπραγματεύτηκε την ειρήνη μεταξύ Ισραήλ και Ιράν και τερμάτισε τον πόλεμο στη Γάζα».
«Η Συρία παραμένει ένα πιθανό πρόβλημα», όπως αναφέρεται, «αλλά με την υποστήριξη των ΗΠΑ, των Αράβων, του Ισραήλ και της Τουρκίας μπορεί κι αυτή να σταθεροποιηθεί και να ανακτήσει τη θέση που της αξίζει – ως θετικός παράγοντας στην περιοχή»…
