Σε διπλωματική φρενίτιδα βρίσκεται η Ευρώπη, αναζητώντας απάντηση στο σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για την Ουκρανία, το οποίο εκτιμάται ότι ικανοποιεί πολλές από τις ρωσικές θέσεις.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ζητήσει απάντηση από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι μέχρι την ερχόμενη Πέμπτη.
Οι Ευρωπαίοι, σήμερα και αύριο, στο περιθώριο της G20 στη Νότια Αφρική, την οποία οι ΗΠΑ μποϊκοτάρουν, επιδιώκουν αναμόρφωση και «ενίσχυση» του αμερικανικού σχεδίου υπέρ της Ουκρανίας.
Την ίδια στιγμή, το Κίεβο ξεκινά «διαβουλεύσεις» στην Ελβετία με τους Αμερικανούς για μια «μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία» με τη Μόσχα. Στο «τραπέζι» στην Ελβετία είναι ασαφές αν θα έχουν θέση και Ευρωπαίοι, καθώς ο Ουκρανός αξιωματούχος επεξεργάστηκε αρχική ανάρτησή του, όπου ανέφερε πως θα υπάρξει ευρωπαϊκή εκπροσώπηση.
Σε ιδιωτικές συνομιλίες στις Βρυξέλλες, εκφράζεται έντονη δυσαρέσκεια συνολικά για το σχέδιο Τραμπ, αλλά και για επιμέρους σημεία του, όπως για τη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων με σκοπό την ανοικοδόμηση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Αξιωματούχος της Ε.Ε., αναφερόμενος στον Αμερικανό απεσταλμένο Στίβεν Γουίτκοφ, εκ των βασικών συντακτών του σχεδίου, σχολίασε ότι «χρειάζεται ψυχίατρο», σύμφωνα με το Politico…
Ωστόσο, το περιθώριο ελιγμών για να επηρεαστούν οι όροι του σχεδίου περιορίζεται εξαιτίας του κινδύνου να προκληθεί ιστορική διατλαντική ρήξη.
Στο περιθώριο της G20
Σε αυτή τη δεινή στιγμή για τους Ευρωπαίους, που επωμίστηκαν το μεγαλύτερο μέρος του βάρους σχετικά με τη στήριξη της Ουκρανίας, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία (Ε3), επιδιώκουν να αναδιαμορφώσουν το σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ με συνομιλίες και στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G20.
Στη συνέχεια, θα πρέπει είτε να σπεύσουν με τις προτάσεις τους στην Ουάσινγκτον, όπου πιθανώς οι θέσεις τους δεν θα γίνουν δεκτές είτε στο Κίεβο για να εκφράσουν την πλήρη αλληλεγγύη τους στην Ουκρανία.
Η σύνοδος ξεκίνησε μια ημέρα αφότου ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προειδοποίησε ότι η Ουκρανία αντιμετωπίζει «μία από τις πιο δύσκολες στιγμές στην ιστορία της» λόγω πιέσεων για την αποδοχή του σχεδίου – οι διαρροές λεπτομερειών του οποίου έχουν θεωρηθεί ευνοϊκές για τη Μόσχα.
Οι ηγέτες της Ε3, που είχαν ήδη συνομιλίες την Τρίτη στο Βερολίνο, συναντήθηκαν γύρω στις 13.15 ώρα Ελλάδας, πριν από μία διευρυμένη συνάντηση μαζί με άλλους Ευρωπαίους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων που βρίσκονται στο Γιοχάνεσμπουργκ.
Αλλωστε, όπως ανέφεραν πηγές με γνώση του θέματος στο Reuters, οι χώρες της Ε3, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Αντόνιο Κόστα, η Ιαπωνία και ο Καναδάς θα συζητήσουν το προτεινόμενο ειρηνευτικό σχέδιο της Ουάσιγκτον για την Ουκρανία σήμερα το απόγευμα στο περιθώριο της συνόδου.
Νωρίτερα, ο πρωθυπουργός του Καναδά Μαρκ Κάρνεϊ και ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν συζήτησαν το θέμα της Ουκρανίας στο περιθώριο της συνόδου, ανακοίνωσε η καναδική κυβέρνηση.
Οι δύο ηγέτες επιβεβαίωσαν τη στήριξή τους και υπογράμμισαν πως οποιαδήποτε διευθέτηση του πολέμου στην Ουκρανία πρέπει να εμπλέκει το Κίεβο, να σέβεται τα βασικά συμφέροντα της Ουκρανίας και να παράσχει εγγυήσεις ασφαλείας, τόνισε η καναδική κυβέρνηση σε μια ανακοίνωση που εξέδωσε.
Ο Κάρνεϊ δεσμεύτηκε να εργαστεί με συμμάχους για την επίτευξη μιας «δίκαιης και διαρκούς ειρήνης» στην Ουκρανία, τονίζεται στην ανακοίνωση.
Ο Ζελένσκι είχε τηλεφωνικές συνομιλίες με τους ηγέτες της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας την Παρασκευή. Στη συνέχεια, ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ δήλωσε ότι οι «φίλοι και εταίροι» της Ουκρανίας παραμένουν προσηλωμένοι στην εξασφάλιση μιας «διαρκούς ειρήνης μια για πάντα».
Ούτε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ούτε ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, θα παραστούν στη σύνοδο κορυφής της G20.
Το ευρέως διαδεδομένο ειρηνευτικό σχέδιο των ΗΠΑ περιλαμβάνει προτάσεις που το Κίεβο είχε προηγουμένως αποκλείσει, συμπεριλαμβανομένης της παραχώρησης ανατολικών περιοχών που ελέγχει επί του παρόντος.
Η Ουάσιγκτον πιέζει το Κίεβο να τις αποδεχτεί και έστειλε ανώτερους αξιωματούχους του Πενταγώνου στην Ουκρανία νωρίτερα αυτή την εβδομάδα για να συζητήσουν τις προτάσεις. Ωστόσο, υπάρχει νευρικότητα στην Ευρώπη σχετικά με αυτό που έχει εκληφθεί ως σύνολο όρων που κλίνουν έντονα υπέρ της Μόσχας.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. Κάγια Κάλας χαρακτήρισε την προοπτική υιοθέτησής του ως «πολύ επικίνδυνη στιγμή». Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Reuters, δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Ολοι θέλουμε να τελειώσει αυτός ο πόλεμος, αλλά το πώς θα τελειώσει έχει σημασία. Η Ρωσία δεν έχει κανένα νόμιμο δικαίωμα σε οποιεσδήποτε παραχωρήσεις από τη χώρα στην οποία εισέβαλε, τελικά οι όροι οποιασδήποτε συμφωνίας εναπόκεινται στην απόφαση της Ουκρανίας».
Πριν από τις συνομιλίες στην G20, ο Στάρμερ ανέφερε ότι οι συγκεντρωμένοι ηγέτες θα «συζητήσουν την τρέχουσα πρόταση που βρίσκεται στο τραπέζι και, υποστηρίζοντας την προσπάθεια του προέδρου Τραμπ για ειρήνη, θα εξετάσουν πώς μπορούμε να ενισχύσουμε αυτό το σχέδιο για την επόμενη φάση των διαπραγματεύσεων».
Στο πλαίσιο του σχεδίου του Λευκού Οίκου, η Ουκρανία θα υποχρεωθεί να μειώσει το μέγεθος του στρατού της και να δεσμευτεί να μην ενταχθεί στη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ, μακροχρόνια απαίτηση του Κρεμλίνου.
Ο Τραμπ προειδοποίησε την Παρασκευή ότι η Ουκρανία θα χάσει περισσότερα εδάφη από τη Ρωσία «σε σύντομο χρονικό διάστημα» και ότι ο Ζελένσκι «θα πρέπει να εγκρίνει» το σχέδιο.
Πιέζει ο Τραμπ
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ ξεκαθάρισε ότι έδωσε στην Ουκρανία προθεσμία μέχρι την Πέμπτη για να συμφωνήσει με το σχέδιο – την Ημέρα των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ – την οποία χαρακτήρισε ως «κατάλληλη» προθεσμία.
Το βράδυ της Παρασκευής, ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Αμερικανό πρόεδρο. Στη συνέχεια, χαρακτήρισε τη συζήτηση για το ζήτημα «ενδιαφέρουσα» σε ανάρτησή του στο Χ.
Στο Γιοχάνεσμπουργκ, οι συζητήσεις λαμβάνουν χώρα σε επίπεδο διπλωματικών συμβούλων. «Η θέση μας είναι να είμαστε στο τραπέζι», εξήγησε πηγή στο Παρίσι, σημειώνοντας ότι διάφορες πτυχές του σχεδίου αφορούν άμεσα τους Ευρωπαίους, όπως οι εγγυήσεις ασφαλείας που προσφέρονται και η προοπτική πρόσβασης της Ουκρανίας στην ευρωπαϊκή αγορά.
Στη Μόσχα, χωρίς να επεκταθεί σε λεπτομέρειες, ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναφερόμενος στο σχέδιο, τόνισε ότι θα μπορούσε να «χρησιμεύσει ως βάση για τελική, ειρηνική διευθέτηση».
Αυτή η πρωτοβουλία «θα πρέπει να γίνει αποδεκτή» από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, διαφορετικά οι δύο πλευρές «θα πρέπει να συνεχίσουν να πολεμούν», δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ χθες, Παρασκευή στο Οβάλ Γραφείο, όπου συναντήθηκε με τον νεοεκλεγέντα δήμαρχο της Νέας Υόρκης, Ζοράν Μαμντάνι.
Πώς φτάσαμε εδώ
Εδώ και δέκα μήνες, ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Τζέι Ντι Βανς και ο Μάρκο Ρούμπιο δεν έχουν επισκεφθεί το Κίεβο. Μόνο ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, έχει πάει, καθώς και ο ειδικός απεσταλμένος, στρατηγός Κιθ Κέλογκ, ο οποίος έχει στο μεταξύ αποκλειστεί από τις διαπραγματεύσεις.
Γνωρίζοντας αυτή την ανισορροπία στην αμερικανική προσέγγιση, οι Ευρωπαίοι εργάζονται εδώ και ένα μήνα για να προτείνουν διπλωματική λύση στην κυβέρνηση Τραμπ.
Η Φινλανδία πρότεινε σχέδιο 20 σημείων, δίνοντας προτεραιότητα στην κατάπαυση του πυρός, τουλάχιστον στον αέρα. Οι χώρες της E3, από την πλευρά τους, εργάστηκαν πάνω στο δικό τους σχέδιο δύο μερών. Το πρώτο μέρος επικεντρώθηκε στον καθορισμό των παραμέτρων για την επίλυση της σύγκρουσης. Το δεύτερο στόχευε στη μετατροπή σε νομικούς όρους των εγγυήσεων ασφαλείας που επιδιώκει η Ουκρανία.
Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι δεν ανέλαβαν την πρωτοβουλία να δημοσιοποιήσουν την πρότασή τους, παραμένοντας στο παραδοσιακό πλαίσιο διαβούλευσης με την Ουάσιγκτον.
Κατά την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου, ο Βρετανός Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τζόναθαν Πάουελ ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Συναντήθηκε στο Μαϊάμι της Φλόριντας με τον Γουίτκοφ, ειδικό απεσταλμένο του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος, μαζί με τον Κίριλ Ντμίτριεφ, πρόεδρο του Ρωσικού Ταμείου Αμεσων Επενδύσεων και επικεφαλής διαπραγματευτή του Κρεμλίνου, συνέταξαν το σχέδιο.
Ο Βρετανός και ο Αμερικανός αξιωματούχος θεωρείται πως έχουν στενή σχέση εμπιστοσύνης, καθώς έχουν ανταλλάξει πολλές συζητήσεις σχετικά με το αμερικανικό σχέδιο για τη Λωρίδα της Γάζας.
Ο Τζόναθαν Πάουελ παρέδωσε τις προτάσεις της E3 στον ομόλογό του, ο οποίος δεν του αποκάλυψε τίποτα σχετικά με το μυστικό σχέδιο των ΗΠΑ που τότε συντάσσονταν. Ο Φρεντερίκ Μοντολόνι, αξιωματούχος του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών, ταξίδεψε επίσης στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα.
Η αποκάλυψη του εγγράφου των 28 σημείων προκάλεσε φρενίτιδα σε όλες τις πλευρές.
Ο Αμερικανός υπουργός Στρατού, Νταν Ντρίσκολ, στάλθηκε στο Κίεβο με αρκετούς υψηλόβαθμους στρατηγούς για να παρουσιάσουν στους Ουκρανούς την πρότασή τους: να αποδεχτούν το αμερικανικό σχέδιο στις γενικές του γραμμές ή να ξεχάσουν τις παραδόσεις όπλων και την ανταλλαγή πληροφοριών με το Πεντάγωνο.
