Ο Αμερικανός στρατηγός εν αποστρατεία Μπεν Χότζες διετέλεσε διοικητής του Αμερικανικού Στρατού στην Ευρώπη την περίοδο 2014–2017, περίοδο κατά την οποία η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία και άρχισε να διαμορφώνεται εκ νέου ο ευρωπαϊκός γεωπολιτικός χάρτης.
Με 38 έτη υπηρεσίας στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις και πολυετή παρουσία σε θέσεις-κλειδιά της συμμαχικής δομής, μιλάει συχνά για τους κινδύνους που συνεπάγεται μια ενδεχόμενη ρωσική νίκη στην Ουκρανία, για την αυτοπεποίθηση που λείπει από την Ευρώπη, αλλά και για τις δομικές δυσλειτουργίες στη στρατηγική σκέψη της Ουάσιγκτον.
Στη συζήτησή μας, εξηγεί γιατί θεωρεί ότι η ασφάλεια της Ευρώπης θα κριθεί από το αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία – και γιατί, όπως λέει χαρακτηριστικά, «η Ρωσία θα σταματήσει μόνο όταν αναγκαστεί να ζήσει μέσα στα σύνορά της, σαν μια κανονική χώρα».
– Θεωρείτε ότι ένας πόλεμος Ρωσίας-Ευρώπης είναι ένα αξιόπιστο γεωπολιτικό σενάριο; Ή μήπως οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί υπερβάλλουν για πολιτικούς και αμυντικοβιομηχανικούς λόγους;
Οχι, είναι απολύτως πραγματική απειλή. Το έχουν δηλώσει οι ίδιοι οι Ρώσοι. Και γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό η Ουκρανία να νικήσει τη Ρωσία και η Ευρώπη να βοηθήσει την Ουκρανία. Γιατί αν αυτό δεν γίνει, αν η Ουκρανία καταρρεύσει, τότε η Ρωσία δεν θα σταματήσει εκεί. Το λένε ανοιχτά οι ίδιοι.
– Με δεδομένες τις απώλειες της Ρωσίας στο πεδίο και την αυξημένη αμυντική παραγωγή της, τι είναι πραγματικά ικανή να κάνει η Μόσχα στα επόμενα 3–5 χρόνια, πέρα από το γεγονός ότι είναι πυρηνική δύναμη;
Θα συνεχίσουν ακριβώς αυτό που κάνουν στην Ουκρανία για όσο πιστεύουν ότι η Δύση θα κουραστεί και θα εγκαταλείψει. Θα συνεχίσουν, παρόλο που δεν υπάρχει κανένας τρόπος η Ρωσία να νικήσει πραγματικά την Ουκρανία. Θα συνεχίσουν να πλήττουν αμάχους. Και, φυσικά, οι Ρώσοι δεν νοιάζονται για τις απώλειές τους. Αλλά ένας πόλεμος Ρωσίας–ΝΑΤΟ θα είναι διαφορετικός από τον πόλεμο Ρωσίας–Ουκρανίας. Με το ΝΑΤΟ, ο στόχος τους θα είναι να διασπάσουν τη Συμμαχία. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να πραγματοποιήσουν μια περιορισμένη επίθεση στη Λετονία ή στη Λιθουανία, να καταλάβουν ένα μικρό κομμάτι εδάφους και μετά να σταματήσουν και να προκαλέσουν το ΝΑΤΟ: “Θέλετε πραγματικά έναν πυρηνικό πόλεμο για αυτή τη μικρή γωνιά της Λετονίας;” Αν η απάντηση είναι «όχι», τότε θα έχουν πετύχει τον στόχο τους: τη διάλυση της Συμμαχίας.
– Και αυτός είναι ο απόλυτος στόχος, θεωρείτε;
Απολύτως. Ηταν ο στόχος των Σοβιετικών και τώρα του Πούτιν.
– Ποιο είναι το πιο πιθανό μονοπάτι προς μια κλιμάκωση; Ενα περιστατικό στις Βαλτικές χώρες; Μια λάθος κίνηση στη Μαύρη Θάλασσα; Ενα υβριδικό χτύπημα που θα ξεφύγει; Τι πιστεύετε;
Ο μόνος λόγος που θα υπάρξει κλιμάκωση είναι επειδή η Ρωσία θα επιλέξει να την προκαλέσει. Και στην πραγματικότητα, η διστακτικότητα και η ανικανότητα των ευρωπαϊκών χωρών και των ΗΠΑ να τιμωρήσουν τη Ρωσία για τις επιχειρήσεις της αυξάνει τον κίνδυνο κλιμάκωσης.
– Πόσο ευάλωτη είναι σήμερα η Ευρώπη χωρίς μια προβλέψιμη, μακροπρόθεσμη αμερικανική εγγύηση ασφάλειας;
Το μόνο πρόβλημα της Ευρώπης είναι η έλλειψη αυτοπεποίθησης. Αν αθροίσετε τις οικονομίες, τις ένοπλες δυνάμεις, την τεχνολογία, τον πλούτο και τους πληθυσμούς της Ε.Ε., συν τη Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ξεπερνούν συντριπτικά τη Ρωσία. Η Ρωσία θα έπρεπε να φοβάται την Ευρώπη — όχι το αντίστροφο. Πρόκειται για έλλειψη αυτοπεποίθησης, που αντικατοπτρίζει έλλειψη πολιτικής βούλησης.
– Και πώς θεραπεύεται αυτό;
Οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η Ρωσία βρίσκεται σε πόλεμο μαζί μας — ακόμη κι αν δεν είναι συμβατικός πόλεμος. Αν δεν το αναγνωρίσουν, δεν θα υπάρξει αίσθηση επείγοντος ούτε αλλαγή στάσης.
– Θεωρείτε ότι η έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία είναι καθοριστική για την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης;
Απολύτως. Αν η Ουκρανία χάσει, οι Ρώσοι θα απορροφήσουν δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς στρατιώτες στον ρωσικό στρατό μαζί με τον εξοπλισμό τους, και εκατομμύρια Ουκρανοί πρόσφυγες θα κατευθυνθούν προς την κεντρική και δυτική Ευρώπη. Θα είναι καταστροφή για την Ευρώπη. Και η Ρωσία θα αποθρασυνθεί. Αν όμως η Ρωσία ηττηθεί και αναγκαστεί να ζήσει μέσα στα σύνορά της ως μια κανονική, υπεύθυνη χώρα, τότε η προοπτική ασφάλειας για την Ευρώπη θα είναι πολύ καλύτερη.
– Τι πιστεύετε για το ειρηνευτικό σχέδιο που πρότεινε ο πρόεδρος Τραμπ;
Πρόκειται για ένα σχέδιο πλήρους παράδοσης. Το χειρότερο που έχω δει. Είναι ουσιαστικά μια λίστα με τις επιθυμίες του Κρεμλίνου. Και είναι ντροπή που οποιοσδήποτε από τον Λευκό Οίκο συνδέεται με αυτό. Ακόμη και το Κρεμλίνο τώρα λέει «δεν είναι δικό μας αυτό», ενώ στον Λευκό Οίκο αλληλοκατηγορούνται.
– Το ότι διέρρευσε σχετικά γρήγορα είναι μια ένδειξη του ότι δεν πρόκειται να λειτουργήσει;
Πρώτον, δεν πρέπει να λειτουργήσει. Είναι ένα απαίσιο σχέδιο. Ο Λευκός Οίκος πρέπει να απομακρυνθεί από αυτό όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Αλλά επίσης, αντανακλά το χάος και τη δυσλειτουργία μέσα στον Λευκό Οίκο. Δεν έχουμε κανονικό σύμβουλο εθνικής ασφάλειας, υπουργό Εξωτερικών, υπουργό Αμυνας – όλα αυτά. Και ο κ. Γουίτκοφ δεν είναι έμπειρος διπλωμάτης. Είναι άνθρωπος της αγοράς ακινήτων. Κάνουν λάθη κάθε μέρα. Και γι’ αυτό βρισκόμαστε σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση τώρα. Αυτή η κυβέρνηση δεν έχει καταλάβει -ούτε έχει ενδιαφερθεί να καταλάβει- πώς ξεκίνησε αυτός ο πόλεμος. Δεν γνωρίζουν τη γεωγραφία, την ιστορία, δεν τους νοιάζει. Δεν μπορούν καν να πουν ότι η Ρωσία είναι ο επιτιθέμενος. Η προσέγγισή τους ήταν καταδικασμένη να αποτύχει από την αρχή. Το αντιμετωπίζουν σα μια μεγάλη συμφωνία real estate στο Μανχάταν, αντί για κάτι με παγκόσμιες συνέπειες. Και, βέβαια, οι Κινέζοι παρακολουθούν προσεκτικά.
