Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν το έχει κρύψει ότι θα ήθελε να δει τη Σαουδική Αραβία να προσχωρεί στις Συμφωνίες του Αβραάμ εξομαλύνοντας τους δεσμούς της με το Ισραήλ, όπως έκαναν άλλωστε τα περασμένα χρόνια (πριν από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου του 2023 είναι η αλήθεια) κι άλλες αραβικές χώρες: τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Σουδάν.
Ο Ντόναλντ Τραμπ παρουσιάστηκε μάλιστα να θεωρεί ότι το τέλος του πολέμου στη Γάζα προσφέρει πια μια τέτοια ευκαιρία εξομάλυνσης των δεσμών αφού βγάζει από τη μέση ένα διόλου ευκαταφρόνητο αγκάθι, πράγμα το οποίο φέρεται να ανέφερε και στη σαουδαραβική ηγεσία κατά την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν τον περασμένο Οκτώβριο.
Πηγές που φέρεται να γνωρίζουν τις διαθέσεις ορισμένων εκ των άμεσα εμπλεκομένων υπογραμμίζουν με νόημα ότι ο Τραμπ θα ήθελε, ιδανικά, αυτή η ενδεχόμενη ένταξη της Σαουδικής Αραβίας στις Συμφωνίες του Αβραάμ να έχει γίνει πράξη -ή τουλάχιστον να έχει ανακοινωθεί επισήμως ως δεδηλωμένη πρόθεση ή δέσμευση- πριν από τις επόμενες ισραηλινές βουλευτικές εκλογές που κανονικά αναμένονται τον Οκτώβριο του 2026.
Πέρα από τον Τραμπ, και η ίδια η ισραηλινή ηγεσία παρουσιάζεται άλλωστε να επιθυμεί επί του παρόντος αυτήν την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ριάντ, μια εξέλιξη που θα τη «νομιμοποιούσε» στα μάτια του αραβικού κόσμου «υποβαθμίζοντας» πολλές από τις αρνητικές για την ίδια (λόγω Γάζας και Παλαιστινιακού) εντυπώσεις των τελευταίων δύο ετών.
Επίσκεψη στον Λευκό Οίκο
Ο Σαουδάραβας πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν (MBS) μεταβαίνει αύριο στην Ουάσιγκτον για να συναντήσει από κοντά τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και το θέμα των σαουδαραβικών σχέσεων με το Ισραήλ είναι βέβαιο ότι θα πέσει (ξανά) στο τραπέζι. Υπενθυμίζεται άλλωστε ότι πρόκειται για ένα ζήτημα το οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ προωθεί ο ίδιος ήδη από την πρώτη προεδρική του θητεία, καθώς οι πρώτες Συμφωνίες του Αβραάμ υπεγράφησαν στην Ουάσιγκτον τον Σεπτέμβριο του 2020.
Σημειώνεται ότι αυτό είναι το πρώτο ταξίδι του MBS στις ΗΠΑ έπειτα από το 2018 και τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι που είχε προκαλέσει (επικοινωνιακή έστω) κρίση στον άξονα Ουάσιγκτον – Ριάντ.
Επικαλούμενος ισραηλινές διπλωματικές πηγές, ο Ισραηλινός αναλυτής Μπεν Κάσπιτ γράφει στο Al-Monitor ότι το Ριάντ έχει ζητήσει από τον Τραμπ κατά βάση τρία «ανταλλάγματα» προκειμένου να ομαλοποιήσει τις σχέσεις του με το Ισραήλ:
•τη σύναψη μιας αμυντικής συμφωνίας με την Ουάσιγκτον που θα περιλαμβάνει την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-35 στη Σαουδική Αραβία,
•την (υπό αμερικανική επίβλεψη) μεταφορά αμερικανικής πυρηνικής τεχνολογίας, όχι στρατιωτικής αλλά ειρηνικής/ενεργειακής, από τις ΗΠΑ στη Σαουδική Αραβία,
•καθώς και τη δέσμευση εκ μέρους των Ισραηλινών ότι θα δρομολογηθεί «μια πολιτική πορεία που τελικά θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους».
Τα 48 F-35 και οι ενστάσεις των Ισραηλινών
Με βάση όσα έχουν γίνει μέχρι στιγμής γνωστά, οι Σαουδάραβες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την αγορά έως και 48 μαχητικών αεροσκαφών F-35 από τις ΗΠΑ και τη Lockheed Martin. Επισήμως, παρουσιάζονται να θέλουν να προχωρήσουν σε μια τέτοια αγορά με το βλέμμα στραμμένο κυρίως στο Ιράν και στους Χούθι (ανακαλώντας τις επιθέσεις που είχαν σημειωθεί κατά σαουδαραβικών ενεργειακών εγκαταστάσεων το 2019 κι έπειτα ξανά το 2022). Ειδικά έπειτα από το ισραηλινό χτύπημα στην Ντόχα στις 9 Σεπτεμβρίου, οι αραβικές ανησυχίες έχουν πια «διευρυνθεί» σημαντικά, θέτοντας νέες «βάσεις» καχυποψίας μεταξύ δυνάμεων που ήταν ούτως ή άλλως σε μεγάλο βαθμό ανταγωνιστικές.
«Το Ισραήλ δεν αντιτίθεται στην πώληση F-35 από τις ΗΠΑ στη Σαουδική Αραβία, αλλά θέλει να τεθεί ως όρος (σ.σ.: προκειμένου δηλαδή να προχωρήσει αυτή η πώληση) η (σ.σ.: προηγούμενη) ομαλοποίηση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το εβραϊκό κράτος», γράφει ο Ισραηλινός αναλυτής Μπάρακ Ραβίντ στο Axios, επικαλούμενος ως πηγή Ισραηλινούς αξιωματούχους.
Οσα είχαν συμφωνηθεί με τα Εμιράτα, αλλά δεν έγιναν πράξη
Υπενθυμίζεται ότι και στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Αβραάμ που είχαν υπογραφεί το 2020, το Ισραήλ είχε τότε δώσει το «πράσινο φως» προκειμένου οι ΗΠΑ να πουλήσουν μαχητικά αεροσκάφη τύπου F-35 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η συμφωνία εκείνη, ωστόσο, η οποία συνοδευόταν από όρους και προϋποθέσεις, δεν υλοποιήθηκε ποτέ…
Με τα σημερινά δεδομένα, εν έτει 2025 πια, το Ισραήλ εξακολουθεί να είναι η μοναδική χώρα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής που διαθέτει μαχητικά F-35.
Θα μπορούσε, άραγε, η ενδεχόμενη πώληση τέτοιων αεροσκαφών στη Σαουδική Αραβία να αλλάξει τις ισορροπίες σε βάρος των Ισραηλινών ανατρέποντας ή αποδυναμώνοντας το ποιοτικό τους πλεονέκτημα, ειδικά δε εάν λάβει κανείς υπόψη το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία είναι γεωγραφικά πιο κοντά στο Ισραήλ από ό,τι τα Εμιράτα; Το εν λόγω ερώτημα παρουσιάζεται να απασχολεί πια τους Ισραηλινούς οι οποίοι φέρεται μάλιστα να εξετάζουν μια σειρά από εναλλακτικές σε σχέση με αυτό. Σύμφωνα με τον Μπάρακ Ραβίντ, οι Ισραηλινοί θα μπορούσαν επί παραδείγματι, εάν το Ριάντ αποκτήσει F-35, να θέσουν ως όρο τη μη στάθμευση τέτοιου τύπου αεροσκαφών στις αεροπορικές βάσεις που βρίσκονται στα δυτικά της Σαουδικής Αραβίας.
Το άλλο ανοιχτό μέτωπο της Τουρκίας
Ειρήσθω εν παρόδω, το ζήτημα των F-35 θα μπορούσε να προσαρμοστεί και στα μέτρα της -ολοένα ανταγωνιστικότερης προς το Ισραήλ- Τουρκίας του Ρ.Τ. Ερντογάν, εάν η Αγκυρα επιστρέψει, ως αγοραστής πια, στο πρόγραμμα αυτών των μαχητικών αεροσκαφών από το οποίο εκδιώχθηκε το 2019 όταν αγόρασε τους ρωσικούς S-400. Οι Ισραηλινοί διαμηνύουν ότι «θα προτιμούσαν η Τουρκία να μη λάβει F-35 από τις ΗΠΑ».
Με τη Σαουδική Αραβία, ωστόσο, η προσέγγιση δείχνει να είναι διαφορετική, καθώς αφήνει ανοιχτά παραθυράκια προόδου. Σύμφωνα με αναφορές, Ισραήλ και Σαουδική Αραβία είχαν άλλωστε όντως έρθει πολύ κοντά σε μια συμφωνία εξομάλυνσης των μεταξύ τους δεσμών… πριν από τον Οκτώβριο του 2023. Εκτοτε, ωστόσο, έμελλε να αλλάξουν πολλά.
