Ενα από τα σοβαρότερα σκάνδαλα διαφθοράς από την αρχή της θητείας του Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει πυροδοτήσει οργή σε ολόκληρη την Ουκρανία, μετά τις αποκαλύψεις για σακούλες γεμάτες χρήματα, πολυτελή διαμερίσματα στο Κίεβο με χρυσές τουαλέτες και ηχογραφήσεις αξιωματούχων να συζητούν για ξέπλυμα χρήματος.
Το υλικό δόθηκε στη δημοσιότητα από τις ανεξάρτητες αρχές κατά της διαφθοράς, σε μια περίοδο καθημερινών διακοπών ρεύματος και συνεχιζόμενων επιθέσεων της Ρωσίας στις ενεργειακές υποδομές της χώρας.
Η διοίκηση Ζελένσκι είχε επιχειρήσει το καλοκαίρι να περιορίσει τις ανεξάρτητες υπηρεσίες NABU και SAPO, τη στιγμή που βρισκόταν σε εξέλιξη ευρεία έρευνα που αφορούσε στενούς συνεργάτες του προέδρου. Η προσπάθεια εγκαταλείφθηκε μετά από μαζικές διαμαρτυρίες και την έντονη δυσαρέσκεια δυτικών εταίρων.
Οι τελευταίες αποκαλύψεις αφορούν καταγγελίες ότι ανώτατοι αξιωματούχοι λάμβαναν «προμήθειες» από έργα θωράκισης ενεργειακών εγκαταστάσεων απέναντι σε ρωσικούς πυραυλικούς και drone βομβαρδισμούς.
Η ιστοσελίδα Ukrainska Pravda μεταφέρει την οργή της κοινής γνώμης με τίτλους όπως «πώς οι φίλοι του προέδρου λήστευαν τη χώρα εν καιρώ πολέμου».
Ο Ζελένσκι, υπό πίεση, ζήτησε την παραίτηση του υπουργού Δικαιοσύνης Χέρμαν Γκαλουστσένκο και της υπουργού Ενέργειας Σβιτλάνα Γκριντσούκ, οι οποίοι απομακρύνθηκαν και από το συμβούλιο εθνικής ασφάλειας.
Παράλληλα επέβαλε κυρώσεις στον Τιμούρ Μίντιτς, πρώην συνεργάτη και φίλο του, που έχει χρεωθεί τον ρόλο του επικεφαλής του κυκλώματος. Το NABU αναφέρει ότι περίπου 100 εκατ. δολάρια παράνομων χρημάτων πέρασαν από το γραφείο του.
Ο Μίντιτς, συνιδιοκτήτης της Kvartal 95 (της εταιρείας παραγωγής με την οποία αναδείχθηκε ο Ζελένσκι), ειδοποιήθηκε εγκαίρως και εγκατέλειψε τη χώρα, σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνών του NABU, Ολεξάντρ Αμπακούμοφ.
Εναντίον άλλου στενού συνεργάτη του προέδρου, του πρώην αντιπροέδρου της κυβέρνησης Ολεξίι Τσερνισόφ, υπάρχουν κατηγορίες για παράνομο πλουτισμό, ύψους 1,2 εκατ. δολαρίων και 100.000 ευρώ. Εκείνος αρνείται τις κατηγορίες, όπως και ο Γκαλουστσένκο. Η Γκριντσούκ δεν έχει ευθέως κατονομαστεί.
Η 15μηνη έρευνα περιελάμβανε περισσότερες από 1.000 ώρες υποκλοπών και τουλάχιστον 70 εφόδους. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αξιωματούχοι και επιχειρηματίες απαιτούσαν από τους προμηθευτές της Energoatom «προμήθειες» 10%–15% ανά σύμβαση, ακόμη και για έργα κατασκευής υποδομών προστασίας σταθμών από ρωσικές επιθέσεις.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι ο Ζελένσκι επιχειρεί πλέον να αποστασιοποιηθεί από τα πρόσωπα του κυκλώματος, ιδίως από τον Μίντιτς.
Ομως η αντίδρασή του έχει χαρακτηριστεί «αργή και αδύναμη». Η πρώτη του παρέμβαση ήρθε τη Δευτέρα, με γενικόλογη στήριξη των ερευνών. Η παραίτηση των υπουργών ζητήθηκε μία ημέρα αργότερα και αφού η πρωθυπουργός Γιούλια Σβιριντένκο είχε ήδη ανακοινώσει προσωρινή παύση του υπουργού Δικαιοσύνης.
Στο μεταξύ, η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει «εκτεταμένο έλεγχο» στους μεγάλους κρατικούς ενεργειακούς και αμυντικούς οργανισμούς. Παράλληλα, ειδική επιτροπή της Βερχόβνα Ράντα (ουκρανικής Βουλής) θα εξετάσει τη Δευτέρα τα όργανα κατά της διαφθοράς.
Παρά την αγανάκτηση, αρκετοί αναλυτές και σύμμαχοι του προέδρου σημειώνουν ότι το γεγονός πως το NABU και το SAPO μπόρεσαν να στοχοποιήσουν υψηλόβαθμους αξιωματούχους και πρόσωπα κοντά στον πρόεδρο, εν μέσω πολέμου, αποτελεί ένδειξη θεσμικής ανθεκτικότητας. Η πρέσβειρα της Ε.Ε. στο Κίεβο, Καταρίνα Μαθερνόβα, χαρακτήρισε την έρευνα «ισχυρό σήμα ότι οι ανεξάρτητοι θεσμοί λειτουργούν».
Ωστόσο, ακτιβιστές υπενθυμίζουν τις πιέσεις που έχουν δεχθεί οι ανεξάρτητες υπηρεσίες.
Το καλοκαίρι, η υπηρεσία ασφαλείας SBU συνέλαβε έναν ερευνητή του NABU, τον Ρουσλάν Μαχαμεντρασούλοφ, ο οποίος παραμένει προφυλακισμένος με κατηγορίες που χαρακτηρίζονται πολιτικά υποκινούμενες.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνών του NABU, Ολεξάντρ Αμπακούμοφ, ο συλληφθείς ερευνούσε διαφθορά μέσα στην Energoatom.
Η κρίση δημιουργεί δύσκολες ισορροπίες και για την αντιπολίτευση. Το κόμμα του πρώην προέδρου Πέτρο Ποροσένκο ζητά κυβέρνηση τεχνοκρατών «ενότητας», χωρίς όμως να αμφισβητεί άμεσα τον Ζελένσκι λόγω του πολέμου.
Πολιτικοί σχολιαστές προειδοποιούν ότι ενδεχόμενες νέες αποκαλύψεις, εφόσον αγγίξουν το προεδρικό γραφείο, μπορεί να προκαλέσουν περαιτέρω αποσταθεροποίηση.
Όπως επισημαίνει ο πολιτικός αναλυτής Βολοντίμιρ Φεσένκο, «πολλά θα εξαρτηθούν από τα επόμενα βήματα της έρευνας. Αν προκύψουν νέα στοιχεία που εμπλέκουν τον πρόεδρο ή το επιτελείο του, τότε θα μιλάμε για έναν νέο γύρο εξελίξεων».
Πηγή: Financial Times
