Παρά τα περιορισμένα εδαφικά κέρδη του, ο ρωσικός στρατός δεν είχε καταφέρει τους τελευταίους 21 μήνες να καταλάβει κάποια σημαντική ουκρανική πόλη. Αυτές τις μέρες, όμως, βρίσκεται πολύ κοντά στη μεγαλύτερη επιτυχία του μετά την άλωση του Μπαχμούτ, τον Μάιο του 2023. Η βιομηχανική πόλη Ποκρόφσκ, «Πύλη του Ντονμπάς» για τους Ρώσους, έγινε το τελευταίο διάστημα πεδίο σφοδρών οδομαχιών, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις κατάφεραν να διεισδύσουν από διαφορετικές κατευθύνσεις μέχρι και το κέντρο της ύστερα από μια εκστρατεία που κράτησε πάνω από ένα χρόνο.
Ενδεχόμενη πτώση του Ποκρόφσκ θα ήταν εξέλιξη μεγάλης στρατηγικής και συμβολικής σημασίας. Η πόλη αποτελεί σιδηροδρομικό και οδικό κόμβο με καίριο ρόλο στον ανεφοδιασμό των ουκρανικών στρατευμάτων στις περιοχές του Ντονέτσκ που συνεχίζουν να ελέγχονται από τους Ουκρανούς. Η άλωσή της θα αφήσει απελπιστικά ανοχύρωτη τη γειτονική πόλη Μίρνογκραντ και θα δημιουργήσει ευνοϊκότερες προϋποθέσεις για επιθέσεις εναντίον των μεγαλύτερων πόλεων-οχυρών του ουκρανικού στρατού, του Σλοβιάνσκ και του Κραματόσκ. Στο διπλωματικό πεδίο, θα ενισχύσει τη θέση της Ρωσίας, τη στιγμή που Αμερικανοί και Ευρωπαίοι προβληματίζονται για την αποτελεσματικότητα και τα όρια της στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο.
Τόσο ο Ζελένσκι όσο και ο αρχηγός του ουκρανικού στρατού, Ολεξάντρ Σίρσκι, βρέθηκαν αυτές τις μέρες στα περίχωρα του Ποκρόφσκ προσπαθώντας να εμψυχώσουν τους στρατιώτες τους, με την ελπίδα ότι η αναχαίτιση του εχθρού μπορεί τελικά να επιτευχθεί. Ωστόσο, τα αρνητικά προμηνύματα πυκνώνουν από πολλά σημεία ενός μετώπου άνω των 1.000 χιλιομέτρων. Μαζί με το Ποκρόφσκ της περιφέρειας Ντονέτσκ, σε επίφοβη κατάσταση βρίσκονται το τελευταίο διάστημα οι πόλεις Κουπιάνσκ και Λιμάν στο Χάρκοβο, ενώ οι Ρώσοι προωθούνται καταλαμβάνοντας αρκετά χωριά και στη Ζαπορίζια. Σε ουκρανικά Μέσα διατυπώνονται σφοδρές επικρίσεις εναντίον του Σίρσκι, καταλογίζοντάς του ότι διακινδυνεύει να θυσιάσει μεγάλο αριθμό επίλεκτων δυνάμεων για λόγους εντυπώσεων, σε μια υπόθεση που μοιάζει εκ των προτέρων καταδικασμένη.
Οι λιποταξίες – Τον Οκτώβριο, ο αριθμός των λιποταξιών από τον ουκρανικό στρατό έσπασε κάθε προηγούμενο ρεκόρ, καθώς μόνο οι υποθέσεις για τις οποίες ασκήθηκαν διώξεις ξεπερνούν τις 20.000.
Πόλεμος φθοράς
Καθώς η εντατική χρήση drones και από τα δύο στρατόπεδα περιορίζει τον ρόλο των τεθωρακισμένων και εμποδίζει τις μεγάλες επιθετικές κινήσεις, ο συνακόλουθος πόλεμος φθοράς μοιραία ευνοεί τον εμπόλεμο με τις μεγαλύτερες εφεδρείες, δηλαδή τους Ρώσους. Το μεγάλο πρόβλημα του Κιέβου βρίσκεται στο έμψυχο υλικό. Η Ουκρανία έχει στα χαρτιά πληθυσμό 38 εκατομμυρίων έναντι 144 εκατομμυρίων Ρώσων, αλλά η πραγματική αναλογία είναι ακόμη χειρότερη, αν συνυπολογιστούν τα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη.
Τον Οκτώβριο, ο αριθμός των λιποταξιών από τον ουκρανικό στρατό έσπασε κάθε προηγούμενο ρεκόρ, αφού μόνο οι υποθέσεις για τις οποίες ασκήθηκαν διώξεις ξεπερνούν τις 20.000. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση δεν αποτόλμησε να μειώσει την ηλικία στράτευσης (σήμερα στρατιωτικές υποχρεώσεις έχουν οι άνδρες 25-60 ετών), προσπαθώντας να λύσει το πρόβλημα με οικονομικά και άλλα κίνητρα για τους εθελοντές 18-24 ετών και με δελεαστικές προσφορές σε μισθοφόρους. Τα αποτελέσματα, ωστόσο, ήταν πενιχρά και το στράτευμα αντί να μεγαλώνει, μικραίνει.
Το τίμημα – Η ρωσική οικονομία αρχίζει να αισθάνεται τις οδυνηρές επιπτώσεις
του πολέμου. Ο στρατός απορροφάει το τεράστιο 8% του ΑΕΠ και οι έμμεσοι φόροι αυξάνονται, μαζί με τη λαϊκή δυσαρέσκεια.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι βαδίζουμε, αργά αλλά σταθερά, προς μια δραματική κατάρρευση του ουκρανικού μετώπου. Η παράταση του πολέμου φέρνει προβλήματα και στη Ρωσία, η οικονομία της οποίας αρχίζει να αισθάνεται τις οδυνηρές επιπτώσεις. Η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί από το περυσινό 4,3% σε ένα ποσοστό της τάξης του 1% φέτος.
Ο στρατός απορροφάει το τεράστιο 8% του ΑΕΠ και οι έμμεσοι φόροι αυξάνονται, μαζί με τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Σημαντικό αναμένεται το κόστος από τις κυρώσεις Τραμπ στα πετρελαϊκά μεγαθήρια Rosneft και Lukoil, δεδομένου ότι ο ενεργειακός τομέας καλύπτει το 50% των κρατικών εσόδων.
Υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι παράξενο που ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ επανέφερε αυτή την εβδομάδα την ιδέα για συνάντηση κορυφής Τραμπ – Πούτιν, ενώ ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ κάλεσε τους Ουκρανούς να προσέλθουν σε νέο κύκλο διαπραγματεύσεων, στην Κωνσταντινούπολη. Προφανώς οι Ρώσοι θεωρούν ότι βρίσκονται σε καλύτερη θέση για να διαπραγματευθούν μια ειρήνευση στα μέτρα τους, αποφεύγοντας τη ριψοκίνδυνη παράταση του πολέμου.
Το μεγάλο πρόβλημα στη διαπραγμάτευση δεν θα είναι το εδαφικό, αλλά οι εγγυήσεις ασφαλείας – της Ρωσίας προς την Ουκρανία και της Δύσης προς τη Ρωσία. Ηδη στην πολύκροτη ομιλία της 21ης Φεβρουαρίου 2022, τρεις ημέρες πριν από τη ρωσική εισβολή, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έθεσε με σαφήνεια τους όρους της Μόσχας, με κορυφαίο την αναστολή της προς ανατολάς διεύρυνσης του ΝΑΤΟ.
Τότε, μάλιστα, είχε επιστήσει την προσοχή στον κίνδυνο εγκατάστασης πυραύλων Τόμαχοκ στην Ουκρανία, λέγοντας ότι θα μπορούν να φτάσουν στη Μόσχα σε λιγότερο από 35 λεπτά. Σήμερα, ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του ταλαντεύονται αν πρέπει να στείλουν τέτοιου είδους πυραύλους στο Κίεβο. Τίποτα δεν δείχνει ότι το χάσμα μπορεί να γεφυρωθεί σύντομα.
Πολιτική βόμβα
Στο μεταξύ, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει να αντιμετωπίσει μια άλλη, εσωτερικής προέλευσης πολιτική βόμβα. Την περασμένη Δευτέρα, το Ουκρανικό Γραφείο Αντιμετώπισης της Διαφθοράς (NABU) και το αρμόδιο γραφείο της Εισαγγελίας (SAPO) έδωσαν στη δημοσιότητα τα πορίσματα των ερευνών στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Μίδας», που κράτησε 15 μήνες. Σύμφωνα με τις Αρχές, στενοί συνεργάτες του προέδρου εμπλέκονται σε κύκλωμα διαφθοράς, που ζημίωσε το κράτος κατά 100 εκατ. δολάρια, εισπράττοντας μίζες από προμηθευτές της κρατικής εταιρείας ατομικής ενέργειας Ενεργκοατόμ.
Μεταξύ αυτών ήταν ο υπουργός Δικαιοσύνης Γκέρμαν Γκλουσένκο, που παραιτήθηκε μαζί με την υπουργό Ενέργειας. Ως εγκέφαλος του κυκλώματος κατονομάστηκε ο επιχειρηματίας Τιμούρ Μίντιτς, εταίρος στην εταιρεία κινηματογραφικών και τηλεοπτικών παραγωγών που ίδρυσε ο Ζελένσκι το 2003, την Kvartal 95.
Το μέγα σκάνδαλο αποδυναμώνει τον Ουκρανό πρόεδρο πρωτίστως στο εσωτερικό της χώρας του, αλλά και διεθνώς. Οι Ουκρανοί, που υποφέρουν από εκτεταμένα μπλακ άουτ λόγω των ρωσικών βομβαρδισμών στο ενεργειακό τους δίκτυο, αναρωτιούνται για τις προσωπικές του ευθύνες. Πολύ περισσότερο, που μόλις τον περασμένο Ιούλιο ο Ζελένσκι είχε προσπαθήσει να περιορίσει με νόμο την αυτονομία του NABU και του SAPO, πυροδοτώντας πρωτοφανείς για μια χώρα σε πόλεμο εθνικής επιβίωσης διαδηλώσεις εναντίον του, οι οποίες τον ανάγκασαν να αναδιπλωθεί.
Από την πλευρά τους, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι θα αναρωτηθούν για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας που παρέχουν στην Ουκρανία, όπου η Λερναία Υδρα της διαφθοράς, παρά τις διακηρύξεις του Ζελένσκι, αποδεικνύεται εφτάψυχη. Αλλωστε, η τελευταία περίπτωση δεν ήταν η μοναδική. Το 2023 ο υπουργός Αμυνας Ολέξι Ρέζνικοφ απομακρύνθηκε μετά το μεγάλο σκάνδαλο με τις μίζες για τα σιτηρέσια του ουκρανικού στρατού, που τιμολογούνταν σε τριπλάσιες τιμές από εκείνες της αγοράς. Το επόμενο διάστημα αναμένονται τα πορίσματα του NABU και του SAPO για μια άλλη υπόθεση αγοράς κινεζικών αλεξίσφαιρων γιλέκων σε παραφουσκωμένες τιμές επί ημερών ενός άλλου υπουργού Αμυνας, του Ρουστέμ Ουμέροφ.
