14 Νοεμβρίου 2015. Το Παρίσι μόλις ξυπνούσε από μία νύχτα σφαγής και η χώρα μετρούσε ακόμα τους νεκρούς της, όταν μία συζήτηση τόσο παλιά όσο η τρομοκρατία αναστάτωνε ήδη την κοινωνία: δέχτηκε επίθεση η Γαλλία λόγω των «αξιών» της, όπως υποστήριξαν γρήγορα αρκετοί πολιτικοί, ή λόγω των στρατιωτικών της επιχειρήσεων, κατά το παλιό σύνθημα «Οι πόλεμοί σας, οι νεκροί μας» – που επανέφερε η Αριστερά την επόμενη μέρα της σφαγής;
Με άλλα λόγια, είναι η Γαλλία εγγενής εχθρός των τρομοκρατών ή στρατηγικός στόχος; Αυτό το ερώτημα αναδεικνύεται κάθε φορά που επιχειρείται ανάλυση των κινήτρων της μεγαλύτερης τζιχαντιστικής επίθεσης που διαπράχθηκε ποτέ σε γαλλικό έδαφος, εκείνης της 13ης Νοεμβρίου 2015 στο θέατρο Μπατακλάν, η οποία άφησε 132 νεκρούς (συμπεριλαμβανομένων δύο αυτοκτονιών μετά τις επιθέσεις).
Στην ανακοίνωσή του με την οποία ανέλαβε την ευθύνη, το ίδιο το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) καλλιέργησε αυτή την ασάφεια. Το κείμενο παρουσίαζε το Παρίσι, «την πρωτεύουσα της διαστροφής», ως ιδεολογικό μπαμπούλα. Παράλληλα όμως ανέφερε πως η Γαλλία είχε στοχοποιηθεί τόσο επειδή «τόλμησε να προσβάλει τον Προφήτη» όσο και επειδή «καυχήθηκε ότι πολεμούσε το Ισλάμ στη Γαλλία», αλλά και επειδή χτύπησε «μουσουλμάνους στη γη του χαλιφάτου με τα αεροπλάνα του».
Η άμεση αντιπαράθεση
Ο Φρανσουά Ολάντ, τότε πρόεδρος της χώρας, ασχολήθηκε επίσης με αυτές τις δύο πτυχές του ζητήματος. Αρχικά δήλωσε ότι η Γαλλία, «γη της ελευθερίας» και «πατρίδα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», είχε γίνει στόχος λόγω «των αξιών της». Αλλά ο Ολάντ πρόσθεσε στη συνέχεια ότι αυτές οι επιθέσεις στόχευαν επίσης στην «άσκηση πίεσης για να μας εμποδίσουν, στη Μέση Ανατολή, να καταπολεμήσουμε την τρομοκρατία».
Τελικά, πίσω από την απόφαση του ISIS να στοχεύσει τη Γαλλία κρύβονται στρατιωτικά αντίποινα, «καθαρή ιδεολογία» ή υπάρχουν και άλλα κίνητρα;
Σύμφωνα με αναλυτές που επικαλείται η γαλλική Le Μonde, εκτός από τους παραπάνω πιθανούς λόγους στοχοποίησης της χώρας, κρίσιμο παράγοντα για κάθε τρομοκρατική οργάνωση αποτελούν επίσης εσωτερικές σκοπιμότητες και ανταγωνισμοί.
Η γεωγραφική της εγγύτητα, τα δημογραφικά της στοιχεία (φιλοξενεί τη μεγαλύτερη μουσουλμανική κοινότητα στην Ευρώπη, ιδανική δεξαμενή στρατολόγησης) και, πάνω από όλα, η κοινωνιολογία του ιρακινο-συριακού τζιχάντ, τελικά έπεισαν την οργάνωση να εμπλακεί σε άμεση αντιπαράθεση με τη Γαλλία, σημειώνει η γαλλική εφημερίδα.
Δεξαμενή τζιχαντιστών
Σημειώνεται πως η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος είχε αρκετή απήχηση στον γαλλόφωνο κόσμο. Αν και λίγοι Γάλλοι είχαν ενταχθεί στον αφγανικό τζιχάντ στα τέλη της δεκαετίας του 1990, κατά τον πόλεμο στο Ιράκ μετά την αμερικανική εισβολή του 2003 περισσότεροι από 2.000 είχαν ενταχθεί στις τάξεις του ISIS.
Σε απόλυτους αριθμούς, η Γαλλία αποτέλεσε τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού της τζιχαντιστικής οργάνωσης. Χιλιάδες γαλλόφωνοι –Βέλγοι, Τυνήσιοι, Μαροκινοί και Αλγερινοί– προστέθηκαν επίσης στις τάξεις της.
Αυτή η κοινωνιολογική πραγματικότητα είχε πολύ συγκεκριμένες επιχειρησιακές συνέπειες.
Σύμφωνα με δηλώσεις Γάλλου τζιχαντιστή, η γαλλόφωνη βάση άσκησε σημαντική πίεση στην ιεραρχία της ομάδας. Ξένοι, και ιδιαίτερα Γάλλοι, είχαν προτείνει να ηγηθούν της μάχης του Ισλαμικού Κράτους εκτός των συνόρων της Συρίας και του Λεβάντε, αλλά αυτό αρχικά απορρίφθηκε.
Πολύ πριν ξεκινήσουν οι βομβαρδισμοί, οι γαλλόφωνοι μαχητές είχαν αρχίσει να εκφράζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το μίσος τους για τη Γαλλία – πρώην αποικιακή δύναμη, που αρκετοί περιφρονούσαν, και χώρα καταγωγής τους, όπου αρκετοί ακόμη ένιωθαν απόρριψη.
Η ηγεσία της ομάδας γρήγορα κατάλαβε το πλεονέκτημα της αξιοποίησης αυτής της δυσαρέσκειας: είχαν μία ομάδα νεοσύλλεκτων που ήταν έτοιμοι να πεθάνουν για να χτυπήσουν μια δυτική χώρα, και διέθεταν υλικοτεχνική υποστήριξη επί τόπου που τους επέτρεπε να πραγματοποιήσουν επιχειρήσεις.
Προπαγάνδα μίσους
Η επιλογή να επιτεθούν στο Παρίσι καθοδηγήθηκε επίσης από ανησυχίες σχετικά με τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων. Η ιστορία του τζιχάντ χαρακτηρίζεται από τον φόβο μεταξύ των βετεράνων ότι θα κατακλυστούν από τους νέους, σύμφωνα με αναλυτές.
Το τζιχαντιστικό περιβάλλον είναι πολύ ανταγωνιστικό. Οι ηγέτες των οργανώσεων ανησυχούν να μην παραγκωνιστούν από τη βάση τους. Το ενδοτζιχαντιστικό πλαίσιο επομένως έχει τεράστια επιρροή στις στρατηγικές.
Οποιαδήποτε προσπάθεια ορθολογικής εξήγησης των διαδικασιών λήψης αποφάσεων του ISIS αντιμετωπίζει ωστόσο έναν περιορισμό: την ίδια τη φύση αυτής της ολοκληρωτικής, φανατικής οργάνωσης, η οποία έχει θέσει το μίσος στην καρδιά της προπαγάνδας της και έχει καταστήσει την ακραία βία κύριο τρόπο δράσης της, τονίζει η Le Monde.
Το μίσος που μεταδίδει η προπαγάνδα της οργάνωσης εναντίον όλων όσοι δεν συμμερίζονταν την ιδεολογία της, είτε είναι «άπιστοι», Χριστιανοί, Εβραίοι, Σιίτες είτε Σουνίτες που δεν ασπάζονται τον σκοπό της, έχει σχεδιαστεί για να είναι μεταδοτικό και ανεξέλεγκτο.
Με πληροφορίες από Le Monde
