Στη Βαρσοβία, δύο νεαρές μηχανικοί μιλούν για το πόσο δύσκολο έχει γίνει να γνωρίσεις έναν «κανονικό» άνδρα. Η Παουλίνα Νασίλοβσκα θυμάται την ημέρα που πήρε μια σημαντική αύξηση· ο τότε σύντροφός της τη ρώτησε αν είχε «δεσμό με το αφεντικό». Από τότε είναι πρώην.
Η φίλη της, η Γιοάνα Βάλτσακ, θυμάται ένα ραντεβού μέσω Tinder με κάποιον που αυτοχαρακτηριζόταν «red-pill» – όρος δανεισμένος από το Matrix, ο οποίος στην ψηφιακή «ανδροσφαίρα» σημαίνει ότι «οι άνδρες είναι οι πραγματικά καταπιεσμένοι». Δεν υπήρξε δεύτερο ραντεβού.
Η ιστορία τους δεν είναι μεμονωμένη. Όπως γράφει ο Economist, οι νέες Πολωνές τείνουν να στηρίζουν κόμματα της φιλελεύθερης αριστεράς, που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των γυναικών και τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων.
Οι νέοι άνδρες, αντίθετα, μετακινούνται προς τα δεξιά ή και την άκρα δεξιά. Στις εκλογές του 2023, το 26% των ανδρών ηλικίας 18–29 ψήφισε το ακροδεξιό κόμμα Confederation, που έχει σύνθημα «Ενάντια στις φεμινίστριες. Υπερασπίζουμε τις πραγματικές γυναίκες». Μόνο το 6% των γυναικών της ίδιας ηλικίας έκανε το ίδιο.
Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στην Πολωνία. Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, οι στάσεις των νέων ανδρών και των νέων γυναικών αποκλίνουν όλο και περισσότερο.
Σύμφωνα με ανάλυση του Economist σε δεδομένα από 20 πλούσιες χώρες, η ιδεολογική απόσταση μεταξύ των φύλων (σε κλίμακα 1–10 από «πολύ φιλελεύθερος» έως «πολύ συντηρητικός») έχει σχεδόν διπλασιαστεί την τελευταία εικοσαετία.
Οι νέες γυναίκες γίνονται ταχύτερα πιο προοδευτικές, ενώ οι άνδρες της ίδιας ηλικίας παραμένουν ή γίνονται πιο συντηρητικοί.
Το 2020, οι νεαροί άνδρες παγκοσμίως χωρίζονταν σχεδόν εξίσου ανάμεσα στους φιλελεύθερους και τους συντηρητικούς· οι γυναίκες όμως έγερναν καθαρά προς τα αριστερά, με διαφορά 27 ποσοστιαίων μονάδων. Στην Πολωνία το χάσμα φτάνει το 1,1 σε κλίμακα 1–10· στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1,4· στη Γαλλία το 1. Το μοτίβο επαναλαμβάνεται παντού.
Για τις γυναίκες της γενιάς Z και των Millennials, οι κατακτήσεις των προηγούμενων δεκαετιών –ισότητα ευκαιριών, εργασιακή συμμετοχή, κοινωνική αποδοχή– θεωρούνται δεδομένες. Οι ίδιες επικεντρώνονται σε όσα θεωρούν «εκκρεμότητες»: την ανδρική βία, τη νομοθεσία για τις αμβλώσεις, τις μισθολογικές ανισότητες, την άνιση κατανομή της φροντίδας στο σπίτι. Από την άλλη πλευρά, ένα αυξανόμενο ποσοστό νέων ανδρών αισθάνεται ότι ο φεμινισμός έχει ξεπεράσει τα όρια.
Στην Ευρώπη, σε έρευνα σε 27 χώρες, οι νέοι άνδρες ήταν πιο πιθανό από τους μεγαλύτερους να συμφωνήσουν με τη φράση «η προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών έχει πάει πολύ μακριά και απειλεί τις ευκαιρίες των ανδρών».
Το ίδιο συμβαίνει και στη Νότια Κορέα, όπου το 80% των ανδρών στα είκοσι τους πιστεύει ότι «οι άνδρες υφίστανται διακρίσεις» – ποσοστό σχεδόν τριπλάσιο από των ανδρών άνω των 60.
Ο Economist αποδίδει την αυξανόμενη πόλωση σε τρεις βασικούς παράγοντες: την εκπαίδευση, την εμπειρία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Οι γυναίκες πλέον υπερέχουν στα πανεπιστήμια – στην ΕΕ το 46% των γυναικών 25–34 ετών έχει πτυχίο, έναντι 35% των ανδρών.
Η διαφορά αυτή δεν είναι μόνο στατιστική: διαμορφώνει διαφορετικές νοοτροπίες, διαφορετικούς ρυθμούς ζωής, ακόμα και διαφορετικές αγορές γνωριμιών. Οι μορφωμένες γυναίκες δυσκολεύονται να βρουν άνδρες με ανάλογο επίπεδο εκπαίδευσης ή αξιών· οι άνδρες χωρίς ανώτερη εκπαίδευση αισθάνονται απορριφθέντες.
Ένας νεαρός Πολωνός αγρότης δήλωσε στον Economist ότι η σύντροφός του τον παράτησε «γιατί δεν άντεχε τη μυρωδιά του στάβλου» και προτίμησε την πόλη. «Ήθελα μια σταθερή ζωή, εκείνη ήθελε διασκέδαση», λέει.
Οι αγρότες έχουν τόσο δυσκολευτεί να βρουν σύζυγο που η τηλεοπτική εκπομπή Farmer Wants a Wife είναι από τις πιο δημοφιλείς στη χώρα.
Στην άλλη πλευρά του κόσμου, στην Κίνα, οι έρευνες δείχνουν το ίδιο μοτίβο: οι νέοι άνδρες υποστηρίζουν ότι «οι γυναίκες πρέπει να βάζουν την οικογένεια πάνω από την καριέρα», ενώ οι νέες γυναίκες γίνονται πιο ισότιμες και ανεξάρτητες από ποτέ.
«Οι περισσότεροι Κινέζοι άνδρες θα αποτύγχαναν στο τεστ της ισότητας», λέει μια ερευνήτρια αγοράς από το Πεκίνο.
Ορισμένοι κοινωνιολόγοι επισημαίνουν ότι το ανδρικό «αντιφεμινιστικό ξέσπασμα» είναι πιο έντονο στους νεότερους, επειδή αυτοί νιώθουν πιο άμεσα απειλούμενοι από την άνοδο των γυναικών.
Οι μεγαλύτεροι άνδρες έχουν ήδη εδραιωθεί επαγγελματικά ή έχουν αποσυρθεί· οι νεότεροι μόλις ξεκινούν. Σε περιόδους αυξημένης ανεργίας, η αίσθηση ανταγωνισμού οξύνεται και οι φεμινιστικές διεκδικήσεις αντιμετωπίζονται ως απειλή.
Η εικόνα επιδεινώνεται στα κοινωνικά δίκτυα. Οι αλγόριθμοι δημιουργούν echo chambers: οι άνδρες που βλέπουν βίντεο για «ψευδείς κατηγορίες βιασμού» βομβαρδίζονται με παρόμοιο περιεχόμενο, οι γυναίκες που παρακολουθούν ιστορίες του #MeToo βλέπουν ολοένα περισσότερες.
Κάνοντας την Αμερική ξανά «αρρενωπή»
Ορισμένοι πολιτικοί της δεξιάς έχουν βρει τρόπους να συνδεθούν με τους δυσαρεστημένους νέους άνδρες. Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Όπως επισημαίνει το Survey Centre on American Life, ο Τραμπ καλλιεργεί «μια εικόνα αρρενωπότητας και ανδρικής ισχύος». Προσελκύει νέους άνδρες που δεν παρακολουθούν την επικαιρότητα απλώς και μόνο με την παρουσία του σε εκδηλώσεις μαχητικών αθλημάτων, όπως το Ultimate Fighting Championship. Τείνει, επίσης, «να παίρνει το μέρος των ανδρών στις πολιτισμικές συγκρούσεις».
Το 2018 είχε δηλώσει ότι η ισορροπία στις υποθέσεις βιασμού και σεξουαλικής κακοποίησης έχει ανατραπεί εις βάρος των ανδρών: «Είναι μια πολύ τρομακτική εποχή για τους νέους άνδρες στην Αμερική, όταν μπορεί να θεωρηθείς ένοχος για κάτι που ίσως δεν έκανες… Είναι ένα από τα πολύ, πολύ άσχημα πράγματα που συμβαίνουν τώρα».
Οι προοδευτικοί μπορεί να απορρίπτουν αυτές τις τοποθετήσεις ως ιδιοτελή διαμαρτυρία ενός κατ’ επανάληψη κατηγορούμενου για κακομεταχείριση γυναικών. Ωστόσο, υπάρχει λόγος να πιστεύει κανείς ότι η επιδεικτική «ανδρικότητα» του Τραμπ βρίσκει απήχηση σε πολλούς νέους άνδρες.
Καμία πλευρά, πάντως, δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει τις βαθύτερες αιτίες που διευρύνουν τη ρήξη ανάμεσα στα δύο φύλα. Ο σημαντικότερος τομέας είναι η εκπαίδευση. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, γράφει ο Economist, θα έπρεπε να αναρωτηθούν πώς μπορούν τα σχολεία να λειτουργήσουν καλύτερα για τα αγόρια που υστερούν.
Ο Ρίτσαρντ Ριβς προτείνει να προσληφθούν περισσότεροι άνδρες δάσκαλοι και τα αγόρια να ξεκινούν το σχολείο ένα χρόνο αργότερα, καθώς ωριμάζουν πιο αργά από τα κορίτσια.
Επιπλέον, αφού «η μη διάκριση της αγοράς εργασίας υπήρξε σχεδόν μονόπλευρη», το κράτος θα μπορούσε να ενισχύσει την επαγγελματική εκπαίδευση ώστε να προετοιμάζει τους άνδρες για επαγγέλματα που σήμερα αποφεύγουν – όπως η υγεία, η εκπαίδευση ή οι διοικητικές θέσεις. Αν τέτοιες μεταρρυθμίσεις βοηθήσουν περισσότερα αγόρια και άνδρες να προσαρμοστούν σε έναν κόσμο που αλλάζει, θα ωφελήσουν τελικά και τα δύο φύλα.
Πηγή: The Economist
