ΜΠΡΑΖΙΛΙΑ. Την ώρα που ηγέτες του κόσμου ταξίδευαν χθες και σήμερα προς την πόλη Μπελέμ στις εκβολές του Αμαζονίου για την κλιματική σύνοδο του ΟΗΕ COP30, επιστημονική μελέτη έδειχνε ότι υπάρχει ακόμη μία πιθανότητα να αποφευχθούν οι χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, με τον στόχο περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου να καθίσταται εφικτός.
Υπό δυσχερή γεωπολιτική συγκυρία η κρίσιμη σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα στη Βραζιλία, ενώ οι ΗΠΑ δεν έστειλαν αντιπροσωπεία.
Κάτι τέτοιο, όμως, θα απαιτήσει αναμόρφωση των κυβερνητικών περιβαλλοντικών στόχων, τους οποίους η έκθεση Climate Analytics χαρακτηρίζει ανεπαρκείς, καλώντας σε ταχεία ενίσχυση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και σε ηλεκτροδότηση σημαντικών τομέων της οικονομίας, όπως οι μεταφορές και η βιομηχανία. Τα τελευταία δύο χρόνια οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έχουν σημειώσει αύξηση άνω του 1,5 βαθμού Κελσίου σε σχέση με εκείνες της προβιομηχανικής εποχής, στόχος τον οποίο είχε θέσει η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα το 2015.
Δύσκολες συνθήκες
Παρά τις εκκλήσεις για συμμετοχή στη σύνοδο της Μπελέμ από τον πρόεδρο Λούλα της Βραζιλίας, η γεωπολιτική συγκυρία παραμένει ιδιαίτερα τεταμένη, εμποδίζοντας κάθε ουσιαστική κλιματική πρωτοβουλία. Οι συνεχιζόμενες πολεμικές συρράξεις, ο εμπορικός πόλεμος και η απόφαση του Αμερικανού προέδρου Τραμπ να αποσύρει τη χώρα του από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα πλήττουν κάθε συλλογική περιβαλλοντική πρωτοβουλία. Την ίδια ώρα, ασυνήθιστα ισχυροί τυφώνες σαρώνουν την Καραϊβική και τη ΝΑ Ασία. Το 2024 υπήρξε άλλωστε το θερμότερο έτος που έχει ιστορικά καταγραφεί.
«Απέναντι σε μια αμερικανική πολιτική ιδιαίτερα αρνητική προς την περιβαλλοντική προστασία, τα κράτη του κόσμου οφείλουν να επαναλάβουν την προσήλωσή τους στη Συμφωνία του Παρισιού», λέει η Λοράνς Τουμπιανά, αρχιτέκτων της συμφωνίας του 2015. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση Τραμπ, η οποία θεωρεί την υπερθέρμανση του πλανήτη προπαγανδιστικό τέχνασμα της Αριστεράς, ασκεί πιέσεις στα κράτη-μέλη του ΟΗΕ προκειμένου να εγκαταλείψουν τους κλιματικούς στόχους τους και να ενισχύσουν την παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Στα μέσα Οκτωβρίου η Ουάσιγκτον πέτυχε να αναστείλει για ένα χρόνο την παγκόσμια συμφωνία για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων στις θαλάσσιες μεταφορές.
Συλλογική δράση
«Η σύνοδος COP30 πρέπει να αποδείξει ότι η συλλογική δράση είναι αποτελεσματική. Αυτό που στη Βραζιλία ονομάζουμε mutirao, την κινητοποίηση για κοινό στόχο», λέει ο πρόεδρος της COP30 Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο. Η Μπραζίλια εκτιμά ότι 50.000 σύνεδροι από 191 κράτη θα βρεθούν στην Μπελέμ, πρωτεύουσα της επαρχίας Παρά στα βόρεια της χώρας. Οι αντιπροσωπείες θα είναι όμως μικρότερες φέτος, εξαιτίας οργανωτικών δυσχερειών, όπως η έλλειψη στέγης στην πόλη και το υψηλό κόστος φιλοξενίας.
Στη διήμερη σύνοδο κορυφής, που εγκαινιάσθηκε χθες και συγκέντρωσε περίπου 60 αρχηγούς κρατών –η μικρότερη συμμετοχή σε COP από το 2019–, επρόκειτο να τοποθετηθούν Ευρωπαίοι ηγέτες όπως η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ. Την Κίνα θα εκπροσωπήσει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ντινγκ Σουεσιάνγκ, ενώ οι ΗΠΑ δεν έστειλαν εκπρόσωπο στην Μπελέμ, παρά την παρουσία 100 και πλέον Αμερικανών τοπικών αξιωματούχων, όπως κυβερνήτες πολιτειών και δήμαρχοι. Η COP30 πρέπει να οδηγήσει στην εκπόνηση νέου οδικού χάρτη για τον περιορισμό των εκπομπών καυσαερίων, με πιο αυστηρούς στόχους, όπως ορίζει η Συμφωνία του Παρισιού. Οι εθελοντικές αυτές δεσμεύσεις αποτελούν τα θεμέλια του συμφώνου και ένδειξη καλής θελήσεως και αξιοπιστίας. Μόλις 98 κράτη, όμως, κατέθεσαν τις προτάσεις τους στον ΟΗΕ, με την απουσία των ΗΠΑ, της Ινδίας, του Μεξικού, της Νότιας Κορέας, της Αργεντινής και της Σαουδικής Αραβίας να απειλεί τη βιωσιμότητα του συμφώνου.
Νέες δεσμεύσεις
Για να αποδειχθούν αποτελεσματικές, οι νέες δεσμεύσεις θα πρέπει να επιτρέψουν τη μείωση των παγκοσμίων εκπομπών καυσαερίων κατά 10% με 15% μέχρι το 2035, σε σχέση με τις εκπομπές του 2019. Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου μπορεί να επιτευχθεί μόνο με μείωση εκπομπών της τάξης του 60%. Την Τετάρτη οι πρόεδροι των COP30 και COP29 εξέδωσαν οδικό χάρτη με τίτλο «Από το Μπακού στην Μπελέμ», με στόχο την προώθηση χρηματοδοτικού πακέτου 1,3 τρισ. δολαρίων για τη χρηματοδότηση περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών, καταφεύγοντας στις αναπτυξιακές τράπεζες, στον ιδιωτικό τομέα, ακόμη και σε περιορισμένης κλίμακας αύξηση της φορολογίας σε ορισμένες οικονομικές δραστηριότητες.
