ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Επειτα από μήνες πολιτικού «αδιεξόδου» και τις τελικές διαπραγματεύσεις να διαρκούν συνολικά 18 ώρες, χθες οι υπουργοί Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Ενωσης κατόρθωσαν να καταλήξουν σε συμφωνία για τους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90% μέχρι το 2040. Η συμφωνία ήρθε την τελευταία στιγμή, λίγο πριν από τη σημερινή έναρξη της 30ής διάσκεψης του ΟΗΕ για το κλίμα (COP30), στην πόλη Μπελέμ της Βραζιλίας.
Το σχέδιο, που αποτελεί υποχρέωση στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού, θέτει νέο στόχο για τη μείωση των εκπομπών μεταξύ 66,2% και 72,5% έως το 2035.
Η συμφωνία επετεύχθη μετά από συμβιβαστική πρόταση που κατέθεσε η δανέζικη προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. Επρόκειτο, πάντως, για ένα αποδυναμωμένο κείμενο σχετικά με την αναθεώρηση του «κλιματικού νόμου» της Ε.Ε., που περιλαμβάνει αρκετή «ευελιξία» ώστε τα κράτη-μέλη να πετύχουν τελικά τον στόχο της μείωσης κατά 90% των εκπομπών αερίων έως το 2040.
Διαφωνούντες
Η Πολωνία, η Σλοβακία και η Ουγγαρία αντιτάχθηκαν στην αναθεώρηση του κλιματικού στόχου του 2040, με το σκεπτικό ότι θα έπληττε την ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών. Η αντίθεσή τους, ωστόσο, δεν ήταν αρκετή για να μπλοκάρει τη συμφωνία, για την οποία απαιτείτο ειδική πλειοψηφία, δηλαδή τουλάχιστον 15 από τα 27 κράτη-μέλη. Οι υπουργοί ενέκριναν τον στόχο του 90%, ο οποίος επιτρέπει στις χώρες να αγοράζουν ξένες πιστώσεις άνθρακα για να καλύψουν έως και το 5% του στόχου μείωσης των εκπομπών κατά 90%.
«Ακούσαμε και συνεργαστήκαμε με όλα τα μέρη γύρω από το τραπέζι που μας έφερε σε έναν πολύ καλό συμβιβασμό. Συμφωνήσαμε σε έναν νομικά δεσμευτικό στόχο έως το 2040, 90%, εγχώριο στόχο 85% και έως 5% σε διεθνείς πιστώσεις. Επαναβεβαιώσαμε τις δυνατότητες ευελιξίας που έχουμε θέσει στο τραπέζι», ανέφερε στη σχετική συνέντευξη Τύπου ο αρμόδιος επίτροπος Βούπκε Χούκστρα.
Ωστόσο, η απόφαση ουσιαστικά αποδυναμώνει στο 85% τις περικοπές εκπομπών που απαιτούνται από τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες.
Η συμφωνία κατέληξε σε διακανονισμό των ρυπογόνων πιστώσεων, των λεγόμενων διεθνών πιστώσεων άνθρακα, έως και 5%, από 3% που πρότεινε αρχικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο, ακόμη ένα ποσοστό έως 5% θεωρείται μέρος «ρήτρας αναθεώρησης», εάν η Ε.Ε. αποκλίνει από την πορεία μείωσης κατά 90%.
Η Φινλανδία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Σλοβενία, η Ισπανία και η Σουηδία ήταν στο «μπλοκ» που ήθελε να παραμείνει το ποσοστό των ρυπογόνων πιστώσεων στο 3%, όμως η Γαλλία και η Ιταλία πίεζαν για έως 5% και η Πολωνία ζητούσε 10%.
Η συμφωνία των υπουργών κατέληξε, επίσης, στο ότι θα διατηρηθεί το 2036 ως η χρονιά εκκίνησης της χρήσης των ρυπογόνων πιστώσεων, όπως πρότεινε η Κομισιόν, ωστόσο θα υπάρξει έως τότε μια μεταβατική περίοδος μεταξύ 2031 και 2035. «Η δοκιμαστική αυτή περίοδος είναι για να δείξουμε σε ορισμένα μέρη ότι είμαστε υπέρ της χρήσης αυτών των πιστώσεων, αλλά μπορεί να αποτύχει. Πρέπει να υποστηριχθεί επιστημονικά», ανέφερε χθες Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Επιπλέον, και προκειμένου να πειστούν οι χώρες που εξέφραζαν σκεπτικισμό, η Ε.Ε. συμφώνησε να αποδυναμώσει ουσιαστικά και άλλες πολιτικές για το κλίμα, όπως η επέκταση αγοράς άνθρακα στις οδικές μεταφορές, καθώς και η θέρμανση των κτιρίων κατά ένα έτος, έως το 2028. Η αναθεώρηση του ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα αναμένεται να οδηγήσει το «μπλοκ» σε κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Ο νόμος απαιτεί η Ε.Ε. να θέσει στόχους έως το 2040 αλλά και να γεφυρωθεί η διαφορά από το 2030 έως το 2050. Η αλήθεια είναι όμως ότι αρκετά κράτη-μέλη εξέφρασαν στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σκεπτικισμό ως προς την επίτευξη αυτών των στόχων, καθώς εκτιμούν ότι θα ζημιώσει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Οι πιο αυστηρές κλιματικές πολιτικές και οι σκληροί κανονισμοί αυξάνουν το κόστος παραγωγής ειδικά σε ενεργοβόρους τομείς, όπως ο χάλυβας. Σύμφωνα με τον νόμο της Ε.Ε. για το κλίμα, ο στόχος είναι να απαλλαγούν οι παραδοσιακές διαδικασίες της βαριάς βιομηχανίας μέσω νέων τεχνολογιών. Οι λεγόμενες «καθαρές τεχνολογίες», όπως οι αντλίες θερμότητας και τα ηλεκτρικά οχήματα, αποτελούν μέρος της διαδικασίας για τη σταδιακή απαλλαγή της οικονομίας της Ε.Ε. από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Για παράδειγμα, η Γερμανία στήριξε την αναθεώρηση του ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα, αλλά ο υπουργός Περιβάλλοντος της χώρας Κάρστεν Σνάιντερ τόνισε ότι η ψηφοφορία χθες ήταν θέμα αυτοδιάθεσης και αυτάρκειας της Ε.Ε. «Από τη μια πλευρά μάς προκαλεί ένας μεγάλος εταίρος στις ΗΠΑ, ο οποίος αποχαιρέτησε τη διεθνή πολιτική προστασίας του κλίματος. Από την άλλη πλευρά πρέπει να αντιμετωπίσουμε την Κίνα από τη σκοπιά του ανταγωνισμού», είπε χαρακτηριστικά ο Γερμανός υπουργός.
