Μεγαλοεπιχειρηματίας, πολυγραφότατος και τακτικός θαμώνας τηλεοπτικών πάνελ, ο 76χρονος Αλέν Μενκ υπήρξε μυστικοσύμβουλος σειράς Γάλλων προέδρων, τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς, από τον Φρανσουά Μιτεράν μέχρι τον Νικολά Σαρκοζί. Στις προεδρικές εκλογές του 2017 υποστήριξε, κατά τον δεύτερο γύρο, τον Εμανουέλ Μακρόν, κρίνοντας ότι ήταν «ο μοναδικός ευρωπαϊστής υποψήφιος».
Από τότε, όμως, έχει κυλήσει πολύ νερό κάτω από τις γέφυρες του Σηκουάνα. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην ισπανική El Pais αυτή την εβδομάδα, ο Μενκ ήταν κατηγορηματικός: ο Μακρόν είναι «ο χειρότερος πρόεδρος στα χρονικά της Πέμπτης Δημοκρατίας» και η μόνη υπηρεσία που του απομένει να προσφέρει είναι να παραιτηθεί.
Καθίζηση
Αυτή την άποψη φαίνεται να συμμερίζεται η πλειονότητα των Γάλλων. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της Les Echos, η δημοτικότητα του Μακρόν έχει συρρικνωθεί στο 14% των πολιτών, ακόμη χαμηλότερα και από το προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ του Φρανσουά Ολάντ.
Την Πέμπτη, το στρατόπεδο Μακρόν πήρε μια ανάσα, καθώς η νεοπαγής κυβέρνηση του Σεμπαστιάν Λεκορνί διασώθηκε, έστω και δύσκολα, στις ψηφοφορίες για τις προτάσεις δυσπιστίας που είχαν καταθέσει η αριστερή Ανυπότακτη Γαλλία (LFI) του Ζαν-Λικ Μελανσόν και ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός (RN) της Μαρίν Λεπέν. Η κυβερνώσα παράταξη ευελπιστεί ότι θα καταφέρει να περάσει, επιτέλους, από την Εθνοσυνέλευση τον κρατικό προϋπολογισμό του 2026 και να τερματίσει την τραγελαφική πολιτική κρίση στην οποία έχει βυθιστεί η χώρα, με έξι πρωθυπουργούς να διαδέχονται ο ένας τον άλλον μέσα σε δύο χρόνια. Τίποτα όμως δεν διαγράφεται περισσότερο αβέβαιο.
Καθώς το Κοινοβούλιο είχε παραλύσει, κατακερματισμένο σε τρία μπλοκ (Αριστερά, Ακροδεξιά, Κεντροδεξιά), η παράταξη Μακρόν χρειαζόταν οπωσδήποτε την υποστήριξη των Σοσιαλιστών, οι οποίοι κατάφεραν να διασωθούν στις βουλευτικές εκλογές του 2024 χάρη στη συμμετοχή τους στο Νέο Λαϊκό Μέτωπο, ως ελάσσονες εταίροι της LFI, μαζί με τους Πράσινους και τους Κομμουνιστές.
Οι βάσεις για τη μετατόπιση των Σοσιαλιστών τέθηκαν, όπως έγραψε η Le Monde, στις 24 Σεπτεμβρίου, όταν ο Λεκορνί επισκέφθηκε τον Ολάντ στο γραφείο του, στην οδό Ριβολί. Λίγες ημέρες αργότερα σχηματίστηκε η πρώτη κυβέρνηση Λεκορνί, η οποία έπεσε ύστερα από μόλις 14 ώρες ζωής. Ενα τόσο εντυπωσιακό ρεκόρ άξιζε να ανταμειφθεί, έκρινε ο Μακρόν, δίνοντας στον Λεκορνί και δεύτερη εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, προκαλώντας αρκετή οργή και περισσότερες ειρωνείες.
Ο χειρότερος πρόεδρος – Ο Εμανουέλ Μακρόν είναι «ο χειρότερος πρόεδρος στα χρονικά της Πέμπτης Δημοκρατίας», σύμφωνα με τον Αλέν Μενκ, επιχειρηματία και άλλοτε μυστικοσύμβουλο πολλών προέδρων της χώρας.
Το ντιλ
Η συμφωνία Λεκορνί – Ολάντ ήταν απλή: Η κυβέρνηση θα δεσμευόταν ότι θα αναστείλει μέχρι τις προεδρικές εκλογές του 2027 την άκρως αντιδημοφιλή συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση του 2023, η οποία αύξησε την ηλικία συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 χρόνια, ανεβάζοντας ταυτόχρονα σε 44 τα απαιτούμενα χρόνια εργασίας για πλήρη σύνταξη. Θυσιάζοντας τη μοναδική μεγάλη μεταρρύθμιση της δεύτερης θητείας του, ο Μακρόν υπέστη οδυνηρή πολιτική ήττα και εισέπραξε μύδρους από τους συμμάχους του της Δεξιάς, οι οποίοι, ωστόσο, αναγκάστηκαν να τον στηρίξουν, μαζί με τους Σοσιαλιστές, καθώς σε διαφορετική περίπτωση η χώρα θα οδηγούνταν σε πρόωρες εκλογές, με κερδισμένους, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τον RN και την LFI.
Δεν αποκλείεται, όμως, η κυβέρνηση Λεκορνί ΙΙ να κέρδισε την Πέμπτη απλώς μια προσωρινή αναστολή. Η πραγματική στιγμή της αλήθειας θα έρθει στη μάχη για τον κρατικό προϋπολογισμό, η οποία διαγράφεται πολύ δυσκολότερη για τους κυβερνώντες από εκείνη της περασμένης Πέμπτης. Απομονωμένοι στον χώρο της Αριστεράς, καθώς Πράσινοι και Κομμουνιστές συντάχθηκαν με την LFI στην πρόταση δυσπιστίας, οι Σοσιαλιστές θα δυσκολευθούν πολύ να ψηφίσουν έναν προϋπολογισμό λιτότητας –γιατί περί αυτού, στην ουσία, πρόκειται– μόλις λίγους μήνες πριν από τις κρίσιμες τοπικές εκλογές του Μαρτίου. Ηδη ο ηγέτης τους Ολιβιέ Φορ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να ρίξουν την κυβέρνηση, αν οι προτάσεις τους δεν γίνουν αποδεκτές.
«Σαν την Ελλάδα»
Το ψυχόδραμα του προϋπολογισμού ξεκίνησε στις 15 Ιουλίου όταν ο τότε πρωθυπουργός, ο κεντροδεξιός Φρανσουά Μπαϊρού, περιέγραψε με δραματικούς όρους τον εκτροχιασμό του γαλλικού χρέους (γύρω στο 114% του ΑΕΠ), λέγοντας στους Γάλλους ότι αν δεν σφίξουν το ζωνάρι, θα καταντήσουν σαν την Ελλάδα του 2010, να ζητούν διάσωση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Υπό αυτό το πρίσμα πρότεινε «πάγωμα» μισθών και συντάξεων, παρά τη συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης των Γάλλων, και αιματηρές περικοπές σε κοινωνικά επιδόματα και άλλες κρατικές δαπάνες, ύψους 44 δισ. ευρώ.
Η κινδυνολογία του Μπαϊρού είχε έντονα στοιχεία υπερβολής. Παρά τα σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματά της, η Γαλλία παραμένει μια ισχυρή χώρα, που συνεχίζει να δανείζεται με υποφερτά επιτόκια. Οι γαλλικές τράπεζες είναι από τις πιο σταθερές της Ευρώπης, οι μεγάλες επιχειρήσεις μοιράζουν τεράστια ποσά σε μερίσματα και μετοχές, η ανεργία πέφτει, ο δημόσιος τομέας λειτουργεί ικανοποιητικά και η δημογραφική εικόνα της είναι πιο δυναμική από την πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών.
Το κυριότερο, η λογική που λέει ότι για τα δημοσιονομικά προβλήματα φταίνε κυρίως οι συντάξεις και γενικά οι κοινωνικές δαπάνες, είναι δύσκολο να υποστηριχθεί. Σοβαροί παράγοντες επιδείνωσής τους, που δεν αναφέρονται συχνά, είναι η αφαίμαξη των δημοσίων εσόδων από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές των κυβερνήσεων Μακρόν και από την καινούργια τρέλα του «πολεμικού καπιταλισμού» στο όνομα της ρωσικής απειλής. Οπως έγραψαν οι New York Times, οι φοροαπαλλαγές και επιδοτήσεις επιχειρήσεων κόστισαν μέσα σε ένα χρόνο στο γαλλικό κράτος 62 δισ., δηλαδή πολύ περισσότερα από τα 44 δισ. που ήθελε να εξοικονομήσει ο Μπαϊρού.
Αλλά και ο προϋπολογισμός του Λεκορνί προβλέπει εξοικονόμηση 33 δισ. με μειώσεις κοινωνικών δαπανών και αυξήσεις φόρων, κυρίως στις συντάξεις, στους μισθούς και στη βενζίνη. Οι δαπάνες για το σύστημα υγείας προβλέπεται να μειωθούν κατά 6,7 δισ., τη στιγμή που τα κονδύλια για το υπουργείο Αμυνας αυξάνονται κατά 7 δισ. Είναι δύσκολο να διανοηθεί κανείς πώς θα μπορούσαν οι Σοσιαλιστές να ψηφίσουν έναν τέτοιο προϋπολογισμό χωρίς να καταδικαστούν σε πολιτική αυτοκτονία. Θα εμφανίζονταν ως ναυαγοσώστες ενός πολιτικά ραδιενεργού Μακρόν, από τον οποίο απομακρύνονται ακόμη και στενοί συνεργάτες του, σαν τον πρώην πρωθυπουργό του Εντουάρ Φιλίπ, ο οποίος τον κάλεσε δημοσίως να παραιτηθεί.
Διολίσθηση
Με αυτά τα δεδομένα, η Γαλλία του 2025 αρχίζει να θυμίζει Ιταλία προηγούμενων δεκαετιών, όπου οι κυβερνήσεις έπεφταν σαν τις μύγες, με μέσο χρόνο ζωής 13 μήνες. Η πολιτική κρίση τείνει να μετατραπεί σε συνταγματική, αφού το μοντέλο της Πέμπτης Δημοκρατίας που ίδρυσε ο Σαρλ Ντε Γκωλ δεν λειτουργεί πια, σε μια εποχή όπου ο παραδοσιακός διπολισμός Δεξιάς – Αριστεράς έχει δώσει τη θέση του στον πολιτικό κατακερματισμό. Και ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος ανέβηκε στην εξουσία το 2017 ως η απάντηση του φιλοευρωπαϊκού Κέντρου στο annus horribilis, την τρομερή χρονιά του Τραμπ και του Brexit, θα την εγκαταλείψει ταπεινωμένος, με βασικούς διεκδικητές της, πιθανότατα, την Ακροδεξιά και τη ριζοσπαστική Αριστερά, τους μόνους κερδισμένους, για την ώρα, από τον γαλλικό κυκεώνα.
