Οι πύραυλοι κρουζ (cruise) –στους οποίους εντάσσονται και οι Τόμαχοκ– τροφοδοτούνται από έναν μικρό κινητήρα τζετ και φέρουν πτερύγια, παράγοντας άνωση, κάτι που τους επιτρέπει να κινούνται σαν αεροσκάφη κατευθυνόμενοι προς τον στόχο τους.
Σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία της αμερικανικής κυβέρνησης, η ανάπτυξη των πυραύλων Τόμαχοκ ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
«Ο Τόμαχοκ είναι ένας αρκετά παλιός πύραυλος που οι Αμερικανοί σχεδίασαν αρχικά ως σύστημα μεταφοράς πυρηνικών κεφαλών σε τρεις παραλλαγές: αεροπορική, χερσαία και θαλάσσια», εξηγεί ο στρατιωτικός εμπειρογνώμων Κοστιαντίν Κριβόλαπ στην Deutsche Welle.
Ο αμερικανικός στρατός τον χρησιμοποίησε για πρώτη φορά σε μάχη κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Περσικού Κόλπου το 1991 και έκτοτε τον έχει χρησιμοποιήσει σε δεκάδες συγκρούσεις.
Το κόστος
Ως προς το κόστος τους, όπως σημειώνει ο αρχισυντάκτης του Defense Express, Ολεχ Κάτκοφ στην DW, είναι ακριβοί, αν και η τιμή ποικίλλει αναλόγως τον αγοραστή.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ολλανδία για παράδειγμα πληρώνει 12,5 εκατ. δολάρια ανά πύραυλο, ενώ η Ιαπωνία μόλις 4,25 εκατ. δολ., «πιθανώς επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν την Κίνα, γείτονα της Ιαπωνίας, ως σημαντική απειλή για την ασφάλειά της».
Η εμβέλεια
Αρχικά, είχε εμβέλεια έως 2.500 χιλιόμετρα. Ομως, καθώς οι πυρηνικές κεφαλές αντικαταστάθηκαν με συμβατικές, η εμβέλεια των πυραύλων Tόμαχοκ μειώθηκε στα 1.600 χιλιόμετρα, αν και ο Κριβόλαπ αναφέρει ότι ορισμένες παραλλαγές εξακολουθούν να έχουν εμβέλεια 2.500 χιλιομέτρων. Σημειώνεται πως η απόσταση Κιέβου – Μόσχας είναι 800 χιλιόμετρα.
Τα πλεονεκτήματα
Οταν βρίσκονται σε κατάσταση «πτήσης», μπορούν να πετούν χαμηλά πάνω από το έδαφος, γεγονός που τους καθιστά δυσκολότερα ανιχνεύσιμους από τα ραντάρ. Επιπλέον, κινούνται με σχετική ταχύτητα:
Με περίπου 880 χλμ./ώρα ή περίπου το 70% της ταχύτητας του ήχου. Ισως το πιο χρήσιμο για την Ουκρανία είναι πως οι Ηνωμένες Πολιτείες διαθέτουν πολλές εκατοντάδες Τόμαχοκ.
Πώς εκτοξεύονται
Οπως κάθε πύραυλος κρουζ, οι Τόμαχοκ χρειάζονται υποβοήθηση για να αρχίσουν να κινούνται προς τον στόχο τους. Οι πύραυλοι αυτού του είδους του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ χρησιμοποιούν έναν κινητήρα πυραύλου στερεού καυσίμου για να εκτοξεύσουν τον πύραυλο σε ύψος περίπου 1.500 ποδών πάνω από την επιφάνεια. Ο κινητήρας του πυραύλου αποσπάται από το κύριο σώμα του, στη συνέχεια ξεδιπλώνονται τα φτερά του και ενεργοποιείται το σύστημα εισαγωγής αέρα του κινητήρα, επιτρέποντας στον Τόμαχοκ να αρχίσει να πετάει σαν αεροσκάφος.
Χρήση από την Ουκρανία
Το 2024, ο αμερικανικός στρατός ανέπτυξε τον Typhon, έναν νέο χερσαίο εκτοξευτή για Τόμαχοκ και άλλους ναυτικούς πυραύλους. Ο στρατός πραγματοποίησε την πρώτη δοκιμαστική εκτόξευση Τόμαχοκ με τον εκτοξευτή το 2023. Αν καρποφορήσει η συμφωνία Ουάσιγκτον – Κιέβου, θα πρόκειται για τα αμερικανικά όπλα με τη μεγαλύτερη εμβέλεια που έχουν δοθεί μέχρι στιγμής στην Ουκρανία.
Eκπαίδευση
Στην πραγματικότητα, ο ουκρανικός στρατός δεν χρειάζεται να εκπαιδευτεί ιδιαίτερα για τη χρήση των Τόμαχοκ. Το καλοκαίρι του 2022, οι Ουκρανοί εκπαιδεύτηκαν στη χρήση ενός άλλου αμερικανικού συστήματος πολλαπλής εκτόξευσης, του HIMARS, που εκτοξεύει κατευθυνόμενους πυραύλους σε απόσταση μεγαλύτερη των 110 χλμ. και πυραύλους ATACMS σε απόσταση έως 300 χλμ. Αν και το σύστημα Typhon διαφέρει σε ορισμένα σημεία, απαιτεί επίσης από τους στρατιώτες να εισαγάγουν δεδομένα σε έναν υπολογιστή ελέγχου πυρός πριν από την εκτόξευση.
Το Πεντάγωνο –εφόσον υπάρξει συμφωνία για προμήθεια των Τόμαχοκ– θα στείλει πιθανώς και τον εξοπλισμό που απαιτείται για τη συλλογή των πληροφοριών σχεδιασμού πτήσης που χρειάζεται ο πύραυλος ή θα προμηθεύσει την Ουκρανία με πακέτα δεδομένων για στόχους εντός της Ρωσίας.
Τι εξοπλισμό φέρουν
Οι πύραυλοι Τόμαχοκ φέρουν συνήθως μια κεφαλή με εκρηκτική ισχύ ισοδύναμη με περίπου 180 κιλά TNT. Υπάρχουν επίσης παραλλαγές του πυραύλου με όπλα διασποράς, με την πιο κοινή να μεταφέρει 166 μικρές βόμβες – που, ωστόσο, είναι επιρρεπείς σε αστοχίες.
Μια άλλη εκδοχή του πυραύλου, η οποία παραμένει απόρρητη, έχει σχεδιαστεί για να απενεργοποιεί προσωρινά το ηλεκτρικό δίκτυο του αντιπάλου, απελευθερώνοντας μικρά δοχεία με ίνες άνθρακα που καλύπτουν τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και προκαλούν βραχυκύκλωμα στους μετασχηματιστές και σε άλλο εξοπλισμό. Οι τελευταίας γενιάς Τόμαχοκ του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού έχουν τη δυνατότητα επίθεσης και σε εν κινήσει πλοία.
Εντοπισμός στόχου
Οι Τόμαχοκ σχεδιάστηκαν για να χρησιμοποιούν δεδομένα που εισάγονταν στον υπολογιστή καθοδήγησης πριν από την εκτόξευση – χάρτες αναγλύφου εδάφους για την επαλήθευση της θέσης του, καθώς και ψηφιακές φωτογραφίες του στόχου.
Οι μεταγενέστερες εκδόσεις ενσωμάτωσαν GPS και κεραίες ραδιοσυχνοτήτων που επιτρέπουν την ανακατεύθυνση των πυραύλων προς νέο στόχο μετά την εκτόξευση.
Πρόκειται για ευέλικτα όπλα που μπορούν να αλλάξουν πορεία για να παρακάμψουν εμπόδια όπως αμυντικά συστήματα του εχθρού, κτίρια ή βουνά προτού φτάσουν στον στόχο τους.
Πώς απειλούν τη Ρωσία
Το μεγάλο βεληνεκές μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στις ουκρανικές δυνάμεις να πλήξουν σημαντικούς στρατιωτικούς στόχους βαθιά στη Ρωσία, σε απόσταση έως και 1.600 χλμ., και να προκαλέσουν φθορές ή να καταστρέψουν κρίσιμες εγκαταστάσεις, όπως το εργοστάσιο drone στην Αλαμπούγκα του Ταταρστάν ή την αεροπορική βάση Engels-2 στο Σαράτοφ – που η Ρωσία χρησιμοποιεί για απογείωση βομβαρδιστικών σε μεγάλης κλίμακας επιθέσεις κατά της Ουκρανίας. Οι Τόμαχοκ χρησιμοποιούν πολύπλοκα συστήματα πλοήγησης, δίνοντας στους αντιπάλους περιθώριο αντίδρασης μόλις λίγων δευτερολέπτων από τη στιγμή ανίχνευσής τους από τα ραντάρ. «Τα ρωσικά [αμυντικά] συστήματα κάλυπταν τους συριακούς στόχους εκείνη την εποχή (σ.σ.: 2017-2018), αλλά απέτυχαν [να καταρρίψουν τους Τόμαχοκ]», δήλωσε ο Αντρέι Κοβαλένκο του ουκρανικού κέντρου για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, προσθέτοντας ότι οι πύραυλοι είναι «ιδιαίτερα αποτελεσματικοί όταν εκτοξεύονται σε ομοβροντία, καθώς η υπερφόρτωση των αεροπορικών αμυντικών συστημάτων αυξάνει το ποσοστό επιτυχίας τους». Σύμφωνα με τον ίδιο, τα ρωσικά S-400 ή Pantsir είναι «αδύναμα έναντι των Τόμαχοκ».
