Υπάρχει ένα γνωμικό που λέει ότι κάθε αμερικανική κυβέρνηση ανακαλύπτει εκ νέου τη Ρωσία. Σχεδόν κάθε πρόεδρος την τελευταία δεκαετία εισήλθε στον Λευκό Οίκο ελπίζοντας για νέα αρχή στις αμερικανορωσικές σχέσεις, με το αποτέλεσμα να είναι πάντα το ίδιο: όσο περισσότερα προσφέρεις στη Μόσχα, τόσο περισσότερα θα απαιτεί. Τα ξημερώματα της 10ης Σεπτεμβρίου, περισσότερα από 20 drones, προερχόμενα από το ρωσικό έδαφος, παραβίασαν τον πολωνικό εναέριο χώρο. Αεροσκάφη του ΝΑΤΟ απογειώθηκαν για να τα καταρρίψουν. Τα συστήματα κατεύθυνσης των drones αυτών δεν είχαν παρουσιάσει βλάβη και δεν εισήλθαν εκ παραδρομής σε κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ. Η κυβέρνησή μου είναι βέβαιη ότι επρόκειτο για πρόκληση, ενορχηστρωμένη από το ρωσικό καθεστώς. Μία εβδομάδα αργότερα, τρία ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη παραβίασαν τον εναέριο χώρο της Εσθονίας για 12 λεπτά. Αυτά και άλλα παρόμοια περιστατικά προσφέρουν περαιτέρω αποδείξεις ότι το Κρεμλίνο δεν ενδιαφέρεται για ειρήνη, επιδιώκοντας αντιθέτως την κλιμάκωση. Αν αυτό σας εκπλήσσει, δεν έχετε παρατηρήσει επαρκώς τις εξελίξεις.
Μετά την ορκωμοσία του, ο πρόεδρος Τραμπ δοκίμασε κάθε διπλωματική οδό για να φέρει την ειρήνη στην Ουκρανία. Δημιούργησε θώκο ειδικού απεσταλμένου για ειρηνευτικές αποστολές και ανέδειξε στο πόστο αυτό προσωπικότητα αποδεκτή από το Κρεμλίνο. Ο πρόεδρος Τραμπ κάλεσε δημοσίως τον Βλαντιμίρ Πούτιν να σταματήσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ όταν ο Πούτιν αγνόησε την έκκληση, ο Τραμπ προσφέρθηκε να τον συναντήσει στην Αλάσκα. Η αριθμητική του πολέμου μιλάει, όμως, από μόνη της: η Ρωσία δεν αναζητεί διέξοδο από τη σύρραξη. Οι αμυντικές δαπάνες της αναμένεται να φθάσουν στα 190 δισ. δολάρια το 2025, αύξηση 3,4% σε σύγκριση με το 2024. Οι δαπάνες για την άμυνα και την ασφάλεια το 2026 αναμένεται να καταναλώσουν ποσοστό 40% του συνολικού προϋπολογισμού της Ρωσίας.
Τον περασμένο Απρίλιο –τρεις μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας αμερικανικής κυβέρνησης– Ουκρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι η Ρωσία σχεδίαζε να αυξήσει τη στρατιωτική παρουσία της στα μέτωπα της Ουκρανίας κατά 150.000 επιπλέον άνδρες, μέχρι τα τέλη του χρόνου. Ρωσικές βόμβες δεν σταμάτησαν, στο μεταξύ, να σφυροκοπούν ουκρανικές πόλεις. Τώρα, έχουμε τις παράξενες παραβιάσεις του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ. Οι παραβιάσεις αυτές δεν αποτελούν υποσημείωση της ουκρανικής κρίσης, αλλά ένα ακόμη βήμα στην εκστρατεία κλιμάκωσης από μέρους του Κρεμλίνου. Παρότι ο Πούτιν αποδέχθηκε την πρόσκληση για τη σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα, ήταν αποφασισμένος να μη διαπραγματευθεί καλόπιστα και επεδίωκε απλώς να κερδίσει χρόνο. Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι του δεν άλλαξαν: να ανοικοδομήσει τη Ρωσική Αυτοκρατορία, να υπονομεύσει τις διατλαντικές εγγυήσεις ασφαλείας, να διχάσει τη Δύση και να εξασθενίσει τις ΗΠΑ, τον σημαντικότερο από τους στόχους του.
Το 2013, ο Πούτιν είχε δημοσιεύσει άρθρο γνώμης στην εφημερίδα αυτή υπογραμμίζοντας την ανάγκη διατήρησης του νόμου και της τάξης αξιοποιώντας το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τίτλος του άρθρου ήταν: «Μία έκκληση για προσοχή από τη Ρωσία», ενώ σε αυτό το Κρεμλίνο εξέφραζε τη διαφωνία του για τα σχέδια επέμβασης στη Συρία κατά του καθεστώτος Ασαντ, το οποίο είχε επιτεθεί σε πολίτες με χημικά όπλα. Ενα χρόνο αργότερα, Ρώσοι στρατιώτες βρίσκονταν στην Κριμαία και στην ανατολική Ουκρανία, ενώ, οκτώ χρόνια αργότερα, ο Πούτιν εξαπέλυε τον φονικότερο πόλεμο στην Ευρώπη μετά το 1945. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο στρατιώτες έχουν σκοτωθεί ή τραυματισθεί μέχρι στιγμής στην Ουκρανία. Το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν εξέδωσε, όμως, ουδέποτε απόφαση, με τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ να μένει μόνη να καταδικάζει χωρίς αποτέλεσμα τη ρωσική εισβολή.
Η διαπραγμάτευση με τη Ρωσία δεν είναι, ωστόσο, αδύνατη. Απαιτεί απλά δύο στάδια: μία αρχική επίδειξη ισχύος, με τον διάλογο να είναι μόνο τότε εφικτός. Οι διαπραγματεύσεις Ρέιγκαν – Γκορμπατσόφ, που βοήθησαν στη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, δεν θα ήταν εφικτές αν ο Ρέιγκαν δεν είχε εκμεταλλευθεί τις αδυναμίες της ΕΣΣΔ, ασκώντας πίεση, τόσο στρατιωτικά όσο και οικονομικά, όπως με τη στήριξη αντιπολιτευόμενων κινημάτων σε όλο τον σοσιαλιστικό κόσμο, όπως στην Πολωνία με το συνδικάτο Αλληλεγγύη και τους Αφγανούς μουτζαχεντίν. Η προσέγγιση των δύο σταδίων αποδείχθηκε αποτελεσματική. Οταν η ελίτ του Κρεμλίνου συνειδητοποίησε ότι ήταν υπερβολικά αδύναμη, αποφάσισε να διαπραγματευθεί. Ο Πούτιν δεν βρίσκεται ακόμη σε αυτό το στάδιο. Ο μόνος τρόπος για να προσέλθει στο τραπέζι των συνομιλιών είναι να συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορεί να ξεφύγει στρατιωτικά από το σφάλμα που διέπραξε εισβάλλοντας στην Ουκρανία το 2022.
* Ο κ. Ράντοσλαβ Σικόρσκι είναι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και ΥΠΕΞ της Πολωνίας.
