«Πρέπει πάντοτε να βάζεις την πατρίδα πάνω από το κόμμα», είπε ο Σεμπαστιάν Λεκορνί το πρωί της Δευτέρας, κατά την ομιλία με την οποία ανακοίνωσε την παραίτησή του από την πρωθυπουργία της Γαλλίας.
Ο 39χρονος εκλεκτός του Μακρόν, που είχε διακριθεί ως υπουργός Αμυνας προτού βρεθεί στην «ηλεκτρική καρέκλα» του πρωθυπουργού, έφυγε με κρότο, αφήνοντας αιχμές κατά των κομμάτων (όχι των αντιπολιτευόμενων, αλλά των συμπολιτευόμενων) που δεν τον στήριξαν καθώς, όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε, επέλεξαν να βάλουν το στενό κομματικό συμφέρον πάνω από το συμφέρον της χώρας.
«Εγώ ήμουν έτοιμος για συμβιβασμούς, αλλά οι άλλοι δεν ήταν», πρόσθεσε, νίπτοντας τας χείρας του και αποχωρώντας… προτού όμως επιστρέψει λίγες ώρες αργότερα, έχοντας πια στα χέρια του μια δεύτερη (ύστατη) ευκαιρία σχηματισμού κυβέρνησης.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, αν και αρχικά έκανε δεκτή την παραίτηση του Λεκορνί, έπειτα αποφάσισε να τον «επιστρατεύσει» εκ νέου, για μια τελευταία φορά. Το μεσημέρι της Δευτέρας, ο 39χρονος ήταν «πρώην» και «απερχόμενος». Το βράδυ της ιδίας μέρας ωστόσο, είχε στα χέρια του μια νέα διορία 48 ωρών ως παραμένων εντολοδόχος πρωθυπουργός, προκειμένου να επιχειρήσει να σχηματίσει κυβέρνηση επειδή του το ζήτησε ο πρόεδρος.
Σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας, ο Λεκορνί «έπεσε» επειδή ο ηγέτης της παράταξης των Ρεπουμπλικανών (LR), Μπρουνό Ρεταγιό, αποφάσισε να αποσύρει την τελευταία στιγμή την στήριξή του προς την κυβέρνηση. Ο Ρεταγιό ήταν υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση του Φρανσουά Μπαϊρού και επρόκειτο να διατηρήσει το ίδιο χαρτοφυλάκιο επί Λεκορνί. Ωστόσο, ο ίδιος και το κόμμα του (το οποίο επρόκειτο να έχει συνολικά τέσσερις υπουργούς στη νέα κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον Λεκορνί) αποφάσισαν να αποσυρθούν την τελευταία στιγμή, αντιδρώντας στον – αιφνιδιαστικό και απαράδεκτο, όπως τον χαρακτήρισαν – διορισμό του πρώην υπουργού Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ στο Υπουργείο Αμυνας. Ο Λεμέρ προέρχεται, ωστόσο, από το κόμμα του Μακρόν…
Με άλλα λόγια, οι παρατάξεις που επρόκειτο να σχηματίσουν κυβέρνηση συγκρούστηκαν για πρόσωπα και υπουργεία· και έτσι η κυβέρνηση κατέρρευσε, μόλις λίγες ώρες όμως αφότου είχε ανακοινωθεί η σύνθεσή της… Σημαντική σημείωση: η εν λόγω κυβέρνηση θα είχε δώδεκα ίδιους υπουργούς με την προηγούμενη, κι αυτό ήταν κάτι το οποίο επίσης επικρίθηκε έντονα, προκαλώντας αντιδράσεις στις τάξεις όχι μόνο της αντιπολίτευσης αλλά και των κομμάτων που ακόμη δεν έχουν διαρρήξει τους δεσμούς τους με τον Μακρόν.
Τι θα κάνει τώρα, ή μάλλον τι μπορεί να κάνει τώρα ο Λεκορνί; Θα καταφέρει μέσα σε 48 ώρες να επιτύχει ό,τι δεν κατάφερε μέσα σε 26 μέρες; Κι αυτό, έπειτα από τη βαθιά ρήξη που προηγήθηκε στις τάξεις του κοινοβουλευτικά μειοψηφικού κυβερνητικού συνασπισμού;
Ο 39χρονος Σεμπαστιάν Λεκορνί δεν πρόλαβε να συμπληρώσει ούτε καν έναν μήνα στην πρωθυπουργία της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης προτού ανακοινώσει την παραίτησή του τη Δευτέρα. Οι 27 ημέρες που πέρασε ως εντολοδόχος πρωθυπουργός της Γαλλίας αποτελούν νέο αρνητικό ρεκόρ. Τις 26 ωστόσο από αυτές τις ημέρες, αυτός δεν είχε καν κυβέρνηση. Το αντίστοιχο προηγούμενο αρνητικό ρεκόρ, του πιο βραχύβιου δηλαδή Γάλλου πρωθυπουργού, το είχε ο Μισέλ Μπαρνιέ, ο οποίος παραιτήθηκε πέρυσι δίνοντας τη θέση του στον Φρανσουά Μπαϊρού, ο οποίος θα έδινε εν συνεχεία τη θέση του στον Σεμπαστιάν Λεκορνί, ο οποίος θα πρέπει τώρα να δώσει τη θέση του σε κάποιον άλλο εάν δεν καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση έως την Τετάρτη… τον κατά σειρά έκτο πρωθυπουργό που αλλάζει η Γαλλία μέσα σε ένα διάστημα περίπου δύο ετών.
Οσα άλλαξαν σε σχέση με το 2017
Ο Εμανουέλ Μακρόν μετακόμισε ως πρόεδρος στο Μέγαρο των Ηλυσίων τον Μάιο του 2017. Ωστόσο έκτοτε, έχει αλλάξει επτά πρωθυπουργούς (Φιλίπ, Καστέξ, Μπορν, Ατάλ, Μπαρνιέ, Μπαϊρού, Λεκορνί) και πλέον πάει για τον όγδοο εάν δεν επιβιώσει πολιτικά ο Λεκορνί, με τους πέντε όμως από αυτούς τους επτά να αλλάζουν την τελευταία διετία, εξού και τα αρνητικά ρεκόρ βραχυβιότητας.
Ο Μακρόν εξελέγη στην προεδρία για πρώτη φορά το 2017 και έπειτα ξανά το 2022, επικρατώντας και τις δύο φορές στον δεύτερο γύρο, αλλά με αξιοσημείωτη διαφορά ουκ ολίγων μονάδων (32,2% το 2017, 17,1% το 2022) έναντι της Μαρίν Λεπέν. «Μέχρι εδώ, όλα καλά», θα μπορούσε να πει κανείς.
Τη χρονιά μάλιστα της πρώτης εκλογής του στην προεδρία, το μακρονικό κομματικό μπλοκ (LREM, MoDem) είχε παράλληλα και την αδιαμφισβήτητη πλειοψηφία στην εθνοσυνέλευση, με 350 έδρες σε σύνολο 577.
Τα τρία «χαστούκια»
Στην πορεία ωστόσο, και παρά την επανεκλογή του ιδίου του Μακρόν στην προεδρία το 2022, το μακρονικό κομματικό μπλοκ είδε τα ποσοστά του να υποχωρούν σημαντικά (από το 43% στο 24% στις βουλευτικές και από το 22% στο 14% στις ευρωεκλογές), με σημείο αναφοράς κατά βάση τρεις εκλογικές αναμετρήσεις: τις βουλευτικές του 2022, τις ευρωεκλογές του 2024 και τις πρόωρες βουλευτικές του 2024.
Η επιλογή που έκανε ο Εμανουέλ Μακρόν να οδηγήσει τη Γαλλία σε πρόωρες βουλευτικές κάλπες το καλοκαίρι του 2024, έπειτα από την κακή επίδοσή της παράταξής του στις ευρωεκλογές, τελικώς δεν λειτούργησε ως μέσο συσπείρωσης και ανασύνταξης όπως ο ίδιος θα ήθελε. Υπενθυμίζεται ότι στις ευρωεκλογές του 2024, το κόμμα του Μακρόν (νυν RE, πρώην LREM) έχασε σχεδόν 8 μονάδες (και 8 έδρες) σε σχέση με το 2019. Το κοινοβούλιο που προήλθε μέσα από εκείνες τις πρόωρες βουλευτικές κάλπες του 2024 θα απομακρυνόταν ακόμη πιο μακριά από κάθε δυνατότητα αυτοδυναμίας, με την κεντρώα παράταξη του Μακρόν (νυν RE, πρώην LREM) να μην εξασφαλίζει ούτε καν εκατό έδρες στη νέα βουλή (ενώ το 2017 είχε μόνο της περισσότερες από 300) και το ισχυρότερο μεμονωμένο κόμμα στην εθνοσυνέλευση να είναι εκείνο του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού (RN) των Λεπέν και Μπαρντελά, οι έδρες του οποίου ήταν όμως κι αυτές λιγότερες από 125 (σε σύνολο 577).
Οι «αστοχίες» της αντιπολίτευσης
Οσο για την αντιπολιτευόμενη σύμπραξη Ακροαριστεράς (LFI), Σοσιαλιστών και Πρασίνων, που πήρε μέρος στις περυσινές εκλογές ως Νέο Λαϊκό Μέτωπο (Nouveau Front Populaire-NFP), εκείνη ανέβασε μεν τα ποσοστά της προσεγγίζοντας ως πολυκομματικό μπλοκ τις 200 έδρες (που και πάλι δεν αρκούν για την αυτοδυναμία), αλλά μετεκλογικά δεν κατάφερε να χαράξει κοινή πορεία ούτε να συστήσει κοινή κοινοβουλευτική ομάδα, με τη Le Monde να γράφει χαρακτηριστικά το περασμένο καλοκαίρι για «τις διαψευσμένες ελπίδες της αριστερής συμμαχίας του Νέου Λαϊκού Μετώπου». «Εναν χρόνο μετά από τις εκλογές του 2024, το NFP έχει σχεδόν ξεθυμάνει […] Οι εντάσεις μεταξύ των Σοσιαλιστών και της Ανυπότακτης Γαλλίας-LFI δεν ήταν ποτέ ξανά τόσο μεγάλες, ενώ οι Πράσινοι προσπαθούσαν να ισορροπήσουν μεταξύ των δύο – πρώτα παίρνοντας το μέρος της μίας πλευράς και έπειτα της άλλης», έγραφε η Le Monde τον περασμένο Ιούνιο. Τέσσερις μήνες μετά, με φόντο πια την παραίτηση του Λεκορνί, ο Ζαν Λικ Μελανσόν κάλεσε εκ νέου τα κόμματα της Αριστεράς να «συναντηθούν», αλλά αυτή η συνάντηση μάλλον δεν πρόκειται να λάβει χώρα σε ελπιδοφόρο κλίμα, αφού η Ανυπότακτη Γαλλία του Μελανσόν έχει συγκρουστεί «χοντρά» με τους Σοσιαλιστές, όπως έσπευσε να παραδεχθεί η ηγέτιδα των Πρασίνων Μαρίν Τοντελιέ.
Οι αποτυχίες του Μακρόν
Με φόντο ακριβώς αυτούς τους συσχετισμούς ισχύος πια στο κοινοβούλιο, τους οποίους κάποιοι θα μπορούσαν ίσως να χαρακτηρίσουν και συσχετισμούς… ακυβερνησίας λόγω της μη αυτοδυναμίας, ο Μακρόν είναι πάντως πια σαφές ότι δεν μπορεί να «στεριώσει» πρωθυπουργό, αν και το προσπάθησε δοκιμάζοντας μάλιστα μια σειρά από διαφορετικά μεταξύ τους πρόσωπα. Νέοι και ηλικιωμένοι, πολύπειροι και ανερχόμενοι, όλοι όσοι κλήθηκαν να αναλάβουν την πρωθυπουργία στη Γαλλία τα τελευταία περίπου δύο χρόνια παραιτήθηκαν έπειτα από λίγους μήνες.
Ο Εμανουέλ Μακρόν θα μπορούσε τώρα να δοκιμάσει να διορίσει έναν νέο πρωθυπουργό στη θέση του Λεκορνί, εάν ο Λεκορνί δεν τα καταφέρει να παρουσιάσει μια νέα κυβέρνηση έως αύριο. Γιατί, όμως, ο όποιος επερχόμενος να επιτύχει εκεί όπου απέτυχαν οι ουκ ολίγοι προηγούμενοι; Ακόμη δε κι αν προκύψει μια νέα κυβέρνηση υπό τον Λεκορνί, γιατί αυτή να έχει καλύτερο μέλλον από ό,τι είχαν οι κυβερνήσεις των Μπαϊρού και Μπαρνιέ που προηγήθηκαν, αφού οι συσχετισμοί επί της ουσίας δεν έχουν αλλάξει;
Σενάρια για το μέλλον
«Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια σειρά από δυσάρεστες επιλογές. Θα μπορούσε να διορίσει ακόμη έναν πρωθυπουργό παρατείνοντας έτσι την κρίση, να προκηρύξει πρόωρες εκλογές ή να παραιτηθεί ο ίδιος», έγραφε χαρακτηριστικά χθες το Politico.
«Νέος πρωθυπουργός ξανά, πρόωρες εκλογές ξανά ή παραίτηση Μακρόν: Τι ακολουθεί για τη γαλλική πολιτική;», διερωτάτο το δίκτυο France24.
«Ο Μακρόν με την πλάτη στον τοίχο», σημείωνε από την πλευρά της η Le Monde, βλέποντας «τρεις πιθανές οδούς εξόδου από την κρίση»: «Η πρώτη είναι ο Μακρόν να διορίσει νέο πρωθυπουργό – η δεύτερη είναι να προχωρήσει στη διάλυση του κοινοβουλίου (σ.σ. προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για νέες βουλευτικές εκλογές) και η τρίτη, την οποία απεχθάνεται ο πρόεδρος, είναι η δική του παραίτηση…». Ο Μακρόν τελικώς επέλεξε να δώσει άλλη μια ευκαιρία στον Λεκορνί. Οι ήδη περιορισμένες επιλογές του, ωστόσο, πλέον περιορίζονται ακόμη περισσότερο.
Ακροδεξιά και άκρα αριστερά, RN και LFI, ζητούν τώρα από τον Μακρόν να ανοίξει άμεσα τον δρόμο για νέες πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Ο Μελανσόν μάλιστα, μεταξύ άλλων, τον καλεί και να παραιτηθεί από την προεδρία.
Υπενθυμίζεται ότι κανονικά οι επόμενες προεδρικές εκλογές αναμένονται στη Γαλλία το 2027 και οι επόμενες βουλευτικές το 2029.
Τόσο το δίδυμο των Λεπέν/Μπαρντελά όσο και ο Μελανσόν θεωρούν ότι οι παρατάξεις τους πρόκειται να ανεβάσουν τα ποσοστά τους στις επερχόμενες κάλπες. Τι θα γίνει, όμως, με τη (μη) αυτοδυναμία; Και πώς θα αντιδράσουν όλες οι άλλες πολιτικές δυνάμεις, που μπορεί να μην είναι τόσο σίγουρες για την επικείμενη άνοδο των δικών τους ποσοστών;
Ο γόρδιος δεσμός της γαλλικής πολιτικής κρίσης δεν πρόκειται, όπως φαίνεται, να ξετυλιχθεί εύκολα. Η μπάλα ωστόσο βρίσκεται επί του παρόντος ξανά στο γήπεδο του Μακρόν από τον οποίο όλοι περιμένουν την επόμενη κίνηση.
