Η Παλαιστίνια ποιήτρια Φεντά Ζεγιάντ αρνήθηκε να εγκαταλείψει το σπίτι της στον προσφυγικό καταυλισμό Σάτι, στα δυτικά της πόλης της Γάζας, για όσο περισσότερο μπορούσε.
Σχεδόν ολόκληρο τον Σεπτέμβριο άντεξε τους εκκωφαντικούς ήχους από τις εκρήξεις και το έδαφος να τρέμει κάτω από τα πόδια της καθώς ο στρατός του Ισραήλ χτυπούσε με μανία και κατεδάφιζε ολόκληρες περιοχές στην πόλη που ήδη αντιμετώπιζε τον λιμό. H ίδια ήλπιζε σε ένα «θαύμα» για να μη χρειαστεί να εκτοπιστεί ξανά, καθώς ο πόλεμος διανύει τον δεύτερο χρόνο. Οταν όμως οι βόμβες έπεσαν στον δρόμο της, αποφάσισε να ακολουθήσει το καραβάνι των δεκάδων χιλιάδων που εγκατέλειπαν τη ρημαγμένη πόλη, προσπαθώντας να ξεφύγουν από την επικείμενη χερσαία εισβολή του IDF.
«Αυτή τη φορά δεν θα υπάρξει επιστροφή στη Γάζα», δήλωσε η Ζεγιάντ που πλέον βρίσκεται στην κάπως πιο βιώσιμη πόλη Ντεΐρ αλ-Μπαλάχ, στα κεντρικά της Λωρίδας. «Εάν ποτέ επιστρέψω, ξέρω ότι δεν θα είναι η ίδια πόλη που γνώριζα. Ηδη το μεγαλύτερο μέρος έχει μετατραπεί σε συντρίμμια». Η πρόβλεψη της Ζεγιάντ είναι ενδεικτική του άθλου που πρόκειται να ακολουθήσει όταν τελειώσει ο πόλεμος. Οι επανειλημμένοι βομβαρδισμοί και οι πάμπολλες επιθέσεις με τεθωρακισμένα έχουν ισοπεδώσει τη Λωρίδα της Γάζας, μετατρέποντας ένα σοβαρό μέρος της σε ερείπια και καταστρέφοντας αγροτικές εκτάσεις και ολόκληρα οικοσυστήματα.
Θα χρειαστούν δεκαετίες και δεκάδες δισ. δολάρια για την αποκατάσταση των ζημιών, γράφουν χαρακτηριστικά οι βρετανικοί Financial Times, επιχειρώντας να υπολογίσουν το μέγεθος της καταστροφής, αλλά και τον «όγκο» των προσπαθειών που θα πρέπει να καταβληθούν προκειμένου η περιοχή να ανοικοδομηθεί.
Εδώ και λίγα 24ωρα, τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένα στο σχέδιο που παρουσίασε ο Ντόναλντ Τραμπ για την ειρήνευση και τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση στη Λωρίδα της Γάζας, ένα σχέδιο το οποίο φαίνεται να έχει τη στήριξη του Ισραήλ, της Δύσης και των περισσοτέρων αραβικών ηγεσιών, ενώ όλες οι πλευρές αναμένουν την απάντηση και της Χαμάς. Ωστόσο, ακόμη και αν αυτό το σχέδιο υιοθετηθεί και τηρηθεί η κατάπαυση του πυρός, θα μπορούσε να κοστίσει δισ. δολάρια και να χρειαστούν πολλά χρόνια για να καθαριστούν οι περίπου 54 εκατ. τόνοι τσιμεντένιων συντριμμιών και να ανοικοδομηθούν οι ζωτικές υποδομές της Γάζας.
«Εθελοντική μετανάστευση»
Αν και το σχέδιο των ΗΠΑ αναφέρει ρητά ότι δεν πρόκειται να υπάρξει αναγκαστικός εκτοπισμός των Παλαιστινίων, πολλοί κάτοικοι της Γάζας φοβούνται ότι η καταστροφή στο έδαφος αποτελεί το προοίμιο της απέλασής τους από τον παράκτιο θύλακο ή αυτού που Ισραηλινοί αξιωματούχοι αποκαλούν «εθελοντική μετανάστευση», αφού η πατρίδα τους έχει καταστεί μη κατοικήσιμη.
Η τελευταία εκτίμηση του ΟΗΕ, η οποία βασίστηκε σε δορυφορικές εικόνες που δημοσιεύθηκαν στις 6 Αυγούστου, δείχνει ότι το 78% των κτιρίων στη Λωρίδα της Γάζας έχει υποστεί ζημιές, ενώ περισσότερα από τα μισά έχουν καταστραφεί ολοσχερώς. Παράλληλα, η πλειονότητα των σχολείων (το 90% σύμφωνα με τον ΟΗΕ) είτε έχει καταστραφεί ολοκληρωτικά είτε έχει υποστεί σοβαρές ζημιές, ενώ κανένα πανεπιστήμιο δεν έχει μείνει όρθιο. Περισσότερο από το 80% του εδάφους της Λωρίδας της Γάζας έχει πια ενταχθεί σε ισραηλινές στρατιωτικές ζώνες αποκλεισμού ή καλύπτεται από εντολές αναγκαστικής εκτόπισης. Από αυτές τις περιοχές, περίπου οι μισές εκτιμάται ότι έχουν καταστραφεί ολοσχερώς.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) δημοσίευσε το καλοκαίρι μια ξεχωριστή αξιολόγηση δορυφορικών εικόνων, η οποία, όπως αναφέρει, αποκαλύπτει τη «συγκλονιστική πραγματικότητα»: το 98,5% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων είναι είτε κατεστραμμένες είτε αδύνατο να προσεγγιστούν από αγρότες, είτε και τα δύο. Από τα 150 τετραγωνικά χιλιόμετρα καλλιεργήσιμης γης που υπήρχαν στη Γάζα πριν από τον πόλεμο, λιγότερα από 2,5 είναι πλέον διαθέσιμα για καλλιέργεια. Παράλληλα, περίπου το 83% των αρδευτικών πηγαδιών και δεξαμενών έχει καταστραφεί και ο αριθμός των ζώων έχει μειωθεί δραματικά.
Η καταστροφή των γεωργικών εκτάσεων, σύμφωνα με τον Νιλ Μάρσλαντ, ανώτερο τεχνικό υπάλληλο της FAO, δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της καύσης των καλλιεργειών και της εκρίζωσης των δέντρων, αλλά και των βομβαρδισμών καθώς και της μόλυνσης από τις κατεστραμμένες υποδομές αποχέτευσης. Οι κινήσεις των τανκς και των βαρέων οχημάτων και όπλων έχουν καταστρέψει το χώμα σε πολλά σημεία, καθιστώντας αδύνατη την αγροτική παραγωγή, προσθέτει.
Ο ΟΗΕ έχει εκτιμήσει ότι σε κάθε τετραγωνικό μέτρο στη Γάζα υπάρχουν κατά μέσον όρο 383 κιλά μπάζα. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η σύγκρουση έχει μολύνει το έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα», λέει ο Μάρσλαντ. «Ωστόσο, πριν από οποιαδήποτε αποκατάσταση του εδάφους και του νερού, πρέπει να απομακρυνθούν τα συντρίμμια». Αν και πολλοί κάτοικοι της Γάζας ήταν εξαρτημένοι από την επισιτιστική βοήθεια ακόμη και πριν από τον πόλεμο, σχεδόν το 15% των θερμίδων που καταναλώνονταν προέρχεται από την εγχώρια παραγωγή, κυρίως πρωτεΐνες από κτηνοτροφία, πουλερικά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Τώρα έχει επιβιώσει μόνο το 1,4% των πουλερικών, το 3,8% των βοοειδών και το 26% των προβάτων. «Η γεωργία δεν ήταν σημαντική μόνο για την τροφή, αλλά και για τα μέσα διαβίωσης», εξηγεί. «Οι άνθρωποι είχαν εισόδημα».
Τον περασμένο Φεβρουάριο, η Παγκόσμια Τράπεζα εκτίμησε ότι θα χρειαστούν περίπου 53 δισ. δολάρια για την αποκατάσταση και την ανοικοδόμηση των ζημιών που προκλήθηκαν μόνο κατά το πρώτο έτος του πολέμου έως τον Οκτώβριο του 2024. Εκτοτε ωστόσο, οι κατεστραμμένες εκτάσεις διευρύνθηκαν κι άλλο, εν μέσω βομβαρδισμών και χερσαίων επιχειρήσεων.
