Μπαίνοντας τον Ιούνιο σε κλινική της Πόλης του Μεξικού, η Αλίν Κιντάνα ήξερε πως θα είναι η τελευταία της απόπειρα να μείνει έγκυος. Είχε προετοιμαστεί σωματικά και πνευματικά για αυτή την επίσκεψη: είχε ταξιδέψει σε μια γειτονική πολιτεία και είχε προσευχηθεί στην Παναγία τη Λύτρια των Κόμπων, προσφιλή στις γυναίκες της Λατινικής Αμερικής. Ηταν έτοιμη να πάρει μέρος σε ένα πείραμα υψηλής τεχνολογίας: Ενα ρομπότ επρόκειτο να δημιουργήσει το παιδί της.
Τα chatbots έχουν εισέλθει για τα καλά στις ζωές μας, τα αυτόνομα οχήματα βρίσκονται στους δρόμους, όμως η δημιουργία ζωής είναι μια εντελώς νέα πρόκληση για την τεχνητή νοημοσύνη. Η γονιμοποίηση σε εργαστήριο έχει φέρει στη ζωή περισσότερα από 13 εκατ. παιδιά από τότε που εφευρέθηκε, στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Ωστόσο χρειάζεται τον ανθρώπινο παράγοντα.
Οι ειδικευμένοι γιατροί μετακινούνται σε διαφορετικά πόστα εντός του εργαστηρίου, αναρροφώντας μικροσκοπικά ωοθυλάκια από ένα υγρό γεμάτο αίμα και επιλέγοντας ταυτόχρονα τα καλύτερα σπερματοζωάρια που κολυμπούν σε ένα ειδικό δοχείο με τη βοήθεια ενός ισχυρού μικροσκοπίου. Χρησιμοποιώντας μια βελόνα, ωθούν τα σπερματοζωάρια στο κέντρο ενός ωαρίου που πολλές φορές είναι μικρότερο από έναν κόκκο ρυζιού. Η διαδικασία, γνωστή ως ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος ή ICSI, είναι εξαιρετικά ευαίσθητη. Η υπερβολική δύναμη μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο βιολογικό υλικό κι αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η εξωσωματική γονιμοποίηση έχει επιτυχία μόνο στο 50% των περιπτώσεων.
Ωστόσο τα τελευταία τρία χρόνια έχουν συλληφθεί εκατοντάδες μωρά, και τουλάχιστον 20 από αυτά έχουν γεννηθεί, μέσω κλινικών δοκιμών που περιλαμβάνουν αυτοματοποίηση με ελάχιστη ή καθόλου ανθρώπινη παρέμβαση. Ενας ρομποτικός βραχίονας μπορεί να συλλέξει το σπέρμα και να αναμείξει τις χημικές ουσίες που απαιτούνται για να παραμείνει βιώσιμο το ωάριο. Και μπορεί να γονιμοποιήσει ένα ωάριο με λεπτότητα και επαναληψιμότητα, ξεκινώντας τη στιγμή της σύλληψης.
Το σύστημα Aura
Η πιο φιλόδοξη από αυτές τις προσπάθειες αυτοματοποίησης δεν πραγματοποιείται σε κάποια από τις τεχνολογικές πρωτεύουσες του κόσμου, αλλά στην Πόλη του Μεξικού, σε μια κλινική στην αριστοκρατική συνοικία του Πολάνκο. Εκεί, άτεκνα ζευγάρια λαμβάνουν δωρεάν αυτοματοποιημένη εξωσωματική γονιμοποίηση σε αντάλλαγμα για το ότι θέτουν τα σώματά τους και τις ελπίδες τους για μια οικογένεια στα ρομποτικά χέρια ενός πειραματικού συστήματος που ονομάζεται Aura.
Η δοκιμή έχει δυνητικά παγκόσμια εφαρμογή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένας στους έξι ανθρώπους σε αναπαραγωγική ηλικία αντιμετωπίζει προβλήματα υπογονιμότητας. Ο αριθμός αυτός είναι σταθερός σε όλες τις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες και αυξάνεται καθώς οι γυναίκες καθυστερούν τη γέννηση των παιδιών τους, ενώ παράγοντες όπως το περιβάλλον, οι διατροφικές συνήθειες και άλλα μπαίνουν στο παιχνίδι. Η συντριπτική πλειονότητα αυτής της ομάδας, εκτός από ένα σχετικά μικρό ποσοστό σε πλούσιες χώρες, δεν έχει πρόσβαση σε θεραπείες γονιμότητας. Ακόμη και στις ΗΠΑ, όπου ένας κύκλος εξωσωματικής γονιμοποίησης μπορεί να κοστίσει έως και 30.000 δολάρια (και τα περισσότερα ζευγάρια χρειάζονται πολλαπλούς κύκλους) οι κλινικές γονιμότητας συγκεντρώνονται στις πλουσιότερες παράκτιες πόλεις. Μεγάλες εκτάσεις της χώρας είναι αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν «έρημοι γονιμότητας».
«Παρά τη σοβαρότητα του προβλήματος», τονίζει ο ΠΟΥ σε έκθεση το 2023, οι λύσεις για την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία της υπογονιμότητας «παραμένουν υποχρηματοδοτημένες και απρόσιτες».
Το σύστημα της Aura, το οποίο έχει καταφέρει να αυτοματοποιήσει τα 205 βήματα από την κατάψυξη του ωαρίου μέχρι τη δημιουργία του εμβρύου, δημιουργήθηκε από μία startup εταιρεία με ονομασία Conceivable Life Sciences. Αν και τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας βρίσκονται στη Νέα Υόρκη, η CLS είναι εν πολλοίς «παιδί» του πρωτοποριακού Μεξικανού γιατρού Αλεχάντρο Τσάβες-Βαδιόλα, ενός από τους πρώτους γιατρούς που εξερεύνησαν τα οφέλη που θα μπορούσε να έχει η τεχνητή νοημοσύνη στη θεραπεία ανθρώπων με προβλήματα στειρότητας.
