ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Επρόκειτο για την πρώτη, αν και άτυπη συνάντηση των 27 Ευρωπαίων ηγετών μετά τον Ιούνιο και ενώ έχουν μεσολαβήσει πρωτοφανή περιστατικά παραβιάσεων εναερίου χώρου κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τη Ρωσία, αλλά και υβριδικών επιθέσεων, που «στοχοποίησαν» τη Δανία. Παρά τους δραματικούς τόνους που χρησιμοποίησε η «οικοδέσποινα» του χθεσινού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Δανή πρωθυπουργός Μέτε Φρέντρικσεν, για την «πιο επικίνδυνη στιγμή για την Ευρώπη από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», προκειμένου να επιταχυνθούν οι συζητήσεις για την προώθηση αμυντικών έργων, όπως το περίφημο πια «τείχος εναντίον drones», ήταν πολλά τα ερωτήματα που ετέθησαν από αρκετούς ηγέτες για την υλοποίηση, το κόστος των έργων, αλλά και για την προτεραιοποίηση της αμυντικής ενίσχυσης, κυρίως της ανατολικής πτέρυγας της Ευρώπης. Γι’ αυτό, άλλωστε, οι σχετικές συζητήσεις διήρκεσαν αρκετές ώρες, πολύ περισσότερο από ό,τι αναμενόταν. Ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές έκαναν λόγο για ουσιώδεις συνομιλίες γύρω από την άμυνα, που δεν επέτρεψαν τη γρήγορη ολοκλήρωσή τους, όμως από τις δημόσιες τοποθετήσεις των ηγετών είχε διαφανεί η διάσταση των απόψεών τους.
Σαφές μήνυμα
Εξαρχής το μήνυμα της Μέτε Φρέντρικσεν, λίγο πριν από την έναρξη του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Κοπεγχάγη, ήταν σαφές: «Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί μια ρωσική απειλή εναντίον όλων μας». Στόχος της ήταν να πείσει και τους «27» «να δουν την Ουκρανία από μια ευρωπαϊκή προοπτική, αντί μόνο μιας εθνικής», ενώ πρόσθεσε ότι η Ρωσία έχει εξαπολύσει «υβριδικό πόλεμο» εναντίον της Ευρώπης και κάλεσε σε μαζικό επανεξοπλισμό. Αν και απέφυγε να επικρίνει ανοιχτά την Ισπανία και την Ιταλία –που έχουν εκφράσει ενστάσεις για αύξηση των νατοϊκών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ–, κληθείσα να σχολιάσει σχετικά, η Φρέντρικσεν τόνισε ότι «πρέπει να υπάρχει κοινός ευρωπαϊκός στόχος. Αν όχι, θα είμαστε διχασμένοι και δεν νομίζω ότι είναι καλό για την Ευρώπη».
Εξίσου σαφείς, όμως, στις τοποθετήσεις τους υπήρξαν οι πρωθυπουργοί Ιταλίας και Ελλάδας. Η Τζόρτζια Μελόνι επισήμανε ότι την ώρα που γίνεται συζήτηση για «τείχη εναντίον drones» και για την άμυνα της ηπείρου, η Ευρώπη θα πρέπει να δίνει προσοχή και στη νότια πτέρυγά της. «Ενα πράγμα που πρέπει να ειπωθεί για τα αεροσκάφη και τα τείχη είναι ότι πρέπει να θυμόμαστε ότι τα σύνορα της Συμμαχίας είναι πολύ μεγάλα. Αν κάνουμε το λάθος να κοιτάξουμε μόνο προς τα ανατολικά και ξεχάσουμε τη νότια πλευρά, κινδυνεύουμε να μην είμαστε αποτελεσματικοί», είπε, ενώ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε το ίδιο μήνυμα. «Οποιοδήποτε κοινό ευρωπαϊκό έργο άμυνας αφορά την Ευρώπη, δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στα ανατολικά σύνορα της ηπείρου», σημείωσε ο Ελληνας πρωθυπουργός, για να συμπληρώσει ότι «πρέπει να βλέπει την ασφάλεια της Ευρώπης συνολικά. Προφανώς, πρέπει να καλύπτονται και τα νοτιοανατολικά σύνορα, αλλά και τα νότια σύνορα της Ευρώπης, έτσι ώστε η ήπειρός μας να είναι θωρακισμένη έναντι οποιασδήποτε πιθανής μελλοντικής απειλής». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, παράλληλα, αναφέρθηκε στην ανάγκη κινητοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων για την υποστήριξη έργων κοινής ευρωπαϊκής άμυνας και συγκεκριμένα στην αντιπυραυλική προστασία –που έχει προτείνει μαζί με τον Πολωνό ομόλογό του από το 2024– καθώς και στο τείχος άμυνας απέναντι σε διείσδυση από drones. Tα δύο αυτά έργα, άλλωστε, προτείνονται από την Κομισιόν ως έργα προτεραιότητας.
Ωστόσο, τόσο η Γαλλία όσο και η Γερμανία εκφράζουν επιφυλάξεις ως προς το «τείχος εναντίον drones», που στηρίζουν ενθέρμως οι βαλτικές χώρες και η Πολωνία. Ο Γάλλος πρόεδρος, μάλιστα, τόνισε ότι προτεραιότητα θα πρέπει να είναι πρώιμα συστήματα προειδοποίησης και δυνατότητες επίθεσης σε βάθος, που θα περιλαμβάνουν βαλλιστικούς πυραύλους. Εκφράζοντας τον ίδιο προβληματισμό με το Βερολίνο, ο Μακρόν σχολίασε συγκεκριμένα για το τείχος ότι «είμαι επιφυλακτικός. Τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα». Την περασμένη Δευτέρα, ο Γερμανός υπουργός Αμυνας Μπόρις Πιστόριους είπε ότι η Ε.Ε. θα πρέπει, αντιθέτως, να εστιάσει σε πρότζεκτ που μπορούν άμεσα να υλοποιηθούν.
Δισταγμοί για το δάνειο
Επιφυλάξεις εξέφρασε ο Μακρόν και για τη χρήση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για το «δάνειο αποζημιώσεων» στην Ουκρανία, που προτείνει η Κομισιόν. Ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε ότι οποιαδήποτε χρήση τους θα πρέπει να σέβεται το διεθνές δίκαιο και επίσης ότι συμμερίζεται τον προβληματισμό του Βέλγου πρωθυπουργού Μπαρτ ντε Βέβερ, στη χώρα του οποίου, εξάλλου, βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής τράπεζας. Εναντι αυτών των προβληματισμών, που εξέφρασαν και το Λουξεμβούργο και η Κροατία, η πρόεδρος της Κομισιόν επέμεινε χθες ότι η πρότασή της έχει τη νομική βάση ώστε να χρησιμοποιηθούν κέρδη από τα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για το δάνειο, ύψους 140 δισ., προς το Κίεβο, ενώ υπογράμμισε ότι η Μόσχα θα πρέπει να πληρώσει τις πολεμικές προσπάθειες και την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και όχι οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι.
«Φρένο», όπως άλλωστε αναμενόταν, έβαλε ο Ούγγρος πρωθυπουργός στην υπερφιλόδοξη πρόταση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για παράκαμψη της ομοφωνίας, προκειμένου να ανοίξουν τα διαπραγματευτικά κεφάλαια της Ουκρανίας με την Ε.Ε., που προσώρας προσκρούουν στο ουγγρικό «βέτο». «Σε καμία, σε καμία, σε καμία περίπτωση», είπε χαρακτηριστικά ο Βίκτορ Ορμπαν.
