Εδώ και αρκετές ώρες είναι επίσημο: για πρώτη φορά έπειτα από σχεδόν επτά χρόνια (και πάλι επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ) οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε καθεστώς shutdown. Με άλλα λόγια, η λειτουργία αρκετών βασικών υπηρεσιών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης διακόπτεται καθώς Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν εγκαίρως στο νομοσχέδιο που θα χρηματοδοτεί τις υπηρεσίες της κυβέρνησης από τον Οκτώβριο και στο εξής.
Ποιοι είναι όμως οι πολιτικοί συσχετισμοί πίσω από αυτήν την εξέλιξη; Οι Ρεπουμπλικανοί ελέγχουν μετά τη νίκη Τραμπ, το 2024, και τα δύο σώματα του Κογκρέσου, δηλαδή τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία. Ωστόσο, όσον αφορά την έγκριση του νομοσχεδίου για τις δαπάνες από τη Γερουσία, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (με πλειοψηφία 53 εδρών από τις συνολικά 100) χρειάζεται να φτάσει το όριο των 60 ψήφων. Αυτό συνεπάγεται ότι απαιτείται η συναίνεση και Δημοκρατικών γερουσιαστών για να πιαστεί ο συγκεκριμένος αριθμός.
Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο κομμάτων βρίσκονται οι δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη. Οι Δημοκρατικοί αντιτίθενται στις περικοπές δαπανών για τις κυβερνητικές υπηρεσίες υγείας, ζητούν αναίρεση των περικοπών στο Medicaid, παράταση των κρατικών επιδοτήσεων για την ασφάλιση υγείας και γενικότερα θεωρούν ότι το νομοσχέδιο καθιστά δυσκολότερη την πρόσβαση των Αμερικανών πολιτών στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.
Aδιέξοδο, αν δεν υπάρξει συμβιβασμός
Με βάση την παρούσα πολιτική κατάσταση, οι Δημοκρατικοί δεν διαθέτουν σημαντικά πολιτικά εργαλεία ώστε να πιέσουν και να προωθήσουν τη δική τους ατζέντα. Χωρίς πλειοψηφία σε κανένα σώμα του Κογκρέσου, συνήθως η αντιπολίτευση είναι αυτή που υποχωρεί όσον αφορά τις θέσεις της, ειδικά σε περιπτώσεις ενός ομοσπονδιακού shutdown που στο παρελθόν έχει διαρκέσει από μερικές ώρες έως και εβδομάδες.
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι ένα ομοσπονδιακό shutdown δεν αποτελεί κάτι πρωτοφανές. Εχουν σημειωθεί 15 shutdowns τα τελευταία 40 χρόνια, με μεγαλύτερο σε διάρκεια -35 ημέρες- αυτό που σημειώθηκε επί πρώτης θητείας Τραμπ.
Το αδιέξοδο αναμένεται να τερματιστεί, όπως και όλες τις άλλες φορές, όταν το Κογκρέσο ψηφίσει τον νόμο για τη χρηματοδότηση των υπηρεσιών, πράγμα που συνεπάγεται ότι κάποια ή ακόμα και οι δύο πλευρές θα κάνουν υποχωρήσεις.
Ευκαιρία για την ατζέντα Τραμπ;
Αυτή τη φορά, όμως, λαμβάνοντας υπόψη και την τεταμένη πολιτική κατάσταση που επικρατεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, η διακοπή της λειτουργίας ομοσπονδιακών υπηρεσιών έρχεται καθώς η κυβέρνηση Τραμπ σαρώνει το αμερικανικό Δημόσιο τους τελευταίους μήνες, προβαίνοντας σε χιλιάδες απολύσεις.
Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος, αν και κατηγορεί τους Δημοκρατικούς ότι «θέλουν να κλείσουν τα πάντα», έχει αφήσει να εννοηθεί ότι το σημερινό πολιτικό αδιέξοδο θα του δώσει την ευκαιρία να προχωρήσει σε ακόμη περισσότερες περικοπές σε ομοσπονδιακές υπηρεσίες που υποτίθεται ότι βρίσκονται πιο κοντά στην ατζέντα του Δημοκρατικού Κόμματος.
«Κατά τη διάρκεια του shutdown μπορούμε να κάνουμε πράγματα που είναι μη αναστρέψιμα, που είναι άσχημα για αυτούς και μη αναστρέψιμα από αυτούς, όπως να απολύσουμε μεγάλο αριθμό ανθρώπων και να καταργήσουμε προγράμματα που τους αρέσουν. Παίρνουν ένα ρίσκο με το shutdown», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός πρόεδρος.
«Ενα shutdown θα έδινε στον Ντόναλντ Τραμπ το ελεύθερο να καταστρέψει ζωτικές κυβερνητικές υπηρεσίες με πολύ ταχύτερο ρυθμό», δήλωνε ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Τσακ Σούμερ πριν από έξι μήνες.
Λίγες ημέρες πριν, και στο ίδιο μήκος κύματος, ο διευθυντής του προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου και συγγραφέας του υπερσυντηρητικού «Project 2025», Ράσελ Βοτ, έδωσε εντολή στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες να εξετάσουν το ενδεχόμενο μαζικών απολύσεων σε περίπτωση ενός shutdown.
Σύμφωνα με το σχέδιο του Βοτ, οι μόνες υπηρεσίες που θα συνεχίσουν να λειτουργούν κανονικά είναι εκείνες που έλαβαν χρήματα από το «One Big Beautiful Bill» του Τραμπ, το πακέτο των 4,1 τρισ. δολαρίων που ψήφισε το Κογκρέσο τον Ιούλιο. Τα υπουργεία Αμυνας και Εσωτερικής Ασφάλειας ήταν οι κύριοι δικαιούχοι των σχετικών προγραμμάτων που προέβλεπε.
Με φόντο αυτές τις δηλώσεις η Washington Post σχολίασε ότι στο ενδεχόμενο shutdown ο Λευκός Οίκος προετοιμάζεται για την αναδιαμόρφωση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο δόγμα Τραμπ και υπό την καθοδήγηση του Ράσελ Βοτ. «Το αποτέλεσμα, τόσο κατά τη διάρκεια όσο και ενδεχομένως έπειτα από ένα shutdown, θα μπορούσε να είναι μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση που θα έχει προσανατολιστεί δραματικά προς την άμυνα, την αντιμεταναστευτική πολιτική και την επιβολή του νόμου», σχολίαζε η εφημερίδα.
Τέλος στην «πολιτική κατευνασμού»
Πριν από έξι μήνες, ο Δημοκρατικός επικεφαλής της μειοψηφίας στη Γερουσία Τσακ Σούμερ είχε την ίδια άποψη, ότι δηλαδή ένα shutdown θα βοηθούσε την κυβέρνηση Τραμπ στον περιορισμό του Δημοσίου.
«Σε περίπτωση shutdown, η κυβέρνηση Τραμπ θα είχε πλήρη εξουσία να κρίνει ολόκληρες υπηρεσίες, προγράμματα και προσωπικό “μη απαραίτητα”, απολύοντας υπαλλήλους χωρίς καμία υπόσχεση ότι θα επαναπροσληφθούν. Ενα shutdown θα έδινε στον Ντόναλντ Τραμπ, στον Ελον Μασκ, στο DOGE και στον Ράσελ Βοτ τα κλειδιά της πόλης, της πολιτείας και της χώρας. Θα τους έδινε το ελεύθερο να καταστρέψουν ζωτικές κυβερνητικές υπηρεσίες με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό,τι κάνουν τώρα», δήλωνε τότε ο γερουσιαστής.
Πλέον, ο Σούμερ έχει διαφορετική άποψη για το θέμα λέγοντας ότι το «One Big Beautiful Bill» άλλαξε τα δεδομένα. Ωστόσο, η αλλαγή στάσης του Σούμερ έρχεται κυρίως με φόντο εσωτερικές πιέσεις από το Δημοκρατικό Κόμμα για μια πιο μάχιμη αντιπολίτευση στον Τραμπ, καθώς και τη σφοδρή κριτική που του ασκήθηκε όταν δεν επέτρεψε το shutdown τον περασμένο Μάρτιο.
«Ο κατευνασμός στον Τραμπ δεν τελειώνει ποτέ», δήλωσε ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Πίτερ Γουέλτς. «Το έχουμε δει αυτό με τα πανεπιστήμια, με τα δικηγορικά γραφεία, με τους εισαγγελείς. Υπάρχει λοιπόν ένα σημείο στο οποίο πρέπει απλώς να του αντισταθείς; Νομίζω ότι υπάρχει».
Αντανακλώντας το κλίμα που διαμορφώνεται στο Δημοκρατικό Κόμμα, δημοσίευμα του Wired σχολιάζει ότι «η απογοήτευση για την ηγεσία του Σούμερ φουντώνει στα παρασκήνια, καθώς το κόμμα αρχίζει να κοιτάζει προς μια μετά Σούμερ εποχή». Επικαλούμενο πηγές από το Δημοκρατικό Κόμμα, αναφέρει ότι ασκείται κριτική για το γεγονός ότι ο Σούμερ απέτρεψε ένα shutdown τον Μάρτιο «χωρίς να πάρει κυριολεκτικά τίποτα σε αντάλλαγμα».
Σύμφωνα με τη Washington Post, το shutdown θα προκαλέσει ισχυρές αναταράξεις στους Δημοκρατικούς, οι οποίοι θα βρεθούν αντιμέτωποι με πίεση από τους συμμάχους τους στα συνδικάτα δημοσίων υπαλλήλων, αφότου εργαζόμενοι απολυθούν και άλλοι αναγκαστούν να δουλεύουν αμισθί. Ενώ οι Δημοκρατικοί του Κογκρέσου μέχρι στιγμής εμφανίζονται ως επί το πλείστον συσπειρωμένοι γύρω από την απαίτηση για παράταση των επιδοτήσεων στον υγειονομικό τομέα που λήγουν στο τέλος του έτους, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η ενότητα του κόμματος θα αντέξει, σημειώνει η εφημερίδα.
