Η ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ με τις μεταστροφές της «ζαλίζει» τους παρατηρητές της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Oχι όμως και τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος στέκεται στα γεγονότα. Η άρνηση του προέδρου των ΗΠΑ, ακόμη και σήμερα, να παράσχει εγγυήσεις ασφαλείας στο Κίεβο και να διαβεβαιώσει για την απρόσκοπτη συνέχιση της στρατιωτικής βοήθειας στην κυβέρνηση Ζελένσκι, εξελήφθη από το Κρεμλίνο ως σήμα ανοχής. Στο μεταξύ, τα θολά μηνύματα γύρω από τη δέσμευση των ΗΠΑ στο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ προσφέρουν πεδίο πειραματισμού της Μόσχας στα σύνορα με τη διατλαντική συμμαχία.
Οι τελευταίες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου για την Ουκρανία, αν τις απομονώσεις, γεννούν αισιοδοξία για την κυβέρνηση Ζελένσκι. Ηδη από την έναρξη της δεύτερης θητείας Τραμπ, ένα από τα σενάρια ήταν να απογοητευθεί από τον Πούτιν και να αλλάξει ρότα στην υποστήριξη του Κιέβου. Ο ίδιος αναγνωρίζει πλέον ότι πόνταρε υπερβολικά πολλά στη σχέση του με τον πρόεδρο της Ρωσίας. Μπορείς όμως να είσαι σίγουρος με τον Ντόναλντ Τραμπ;
«Οι πράξεις του, όχι τα λόγια του, είναι αυτές που έχουν σημασία. Τα λόγια του μπορεί να αλλάξουν αύριο κιόλας. Και άλλωστε ακόμη και οι δηλώσεις του μετά την τελευταία συνάντηση με τον Ζελένσκι δεν υποσχέθηκαν καμία αμερικανική βοήθεια προς την Ουκρανία, παρά μόνον ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να συνεχίσει να αγοράζει όπλα από τις ΗΠΑ. Ο Τραμπ δεν έχει προβεί μέχρι σήμερα σε καμία ενέργεια για να βλάψει τη Ρωσία. Εχει προβεί αντιθέτως σε ενέργειες που βλάπτουν την Ουκρανία. Ως εκ τούτου, το Κρεμλίνο γνωρίζει ότι μπορεί να αγνοήσει τα περιστασιακά λόγια “απογοήτευσης” του Τραμπ και να συνεχίσει τον πόλεμo εναντίον της Ουκρανίας χωρίς καμία συνέπεια. Ολα αυτά είναι άμεσο αποτέλεσμα της κατευναστικής στάσης του Τραμπ απέναντι στον Πούτιν», τονίζει στην «Κ» ο Αντρες Κάσεκαμπ, διευθυντής στο Εσθονικό Ινστιτούτο Εξωτερικής Πολιτικής, καθηγητής στο Munk School of Global Affairs του Τορόντο.
«Ο Τραμπ είναι προφανώς απογοητευμένος από την έλλειψη προόδου με τον Πούτιν, αλλά θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μην ερμηνεύσουμε υπερβολικά τις δηλώσεις του σχετικά με την πιθανότητα η Ουκρανία να ανακτήσει όλα τα εδάφη της. Μέχρι στιγμής δεν έχει δείξει καμία διάθεση να ασκήσει πραγματική πίεση στον Πούτιν για να τον πείσει ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος για τη Ρωσία», συμπληρώνει στην «Κ» ο Τζον Λάου, πρώην στέλεχος του ΝΑΤΟ, αναλυτής στο πρόγραμμα του Chatham House για τη Ρωσία και την Ευρασία.
«Τα σχόλια του Τραμπ δεν αλλάζουν τίποτα. Η Βαρσοβία δεν χρειάζεται το πράσινο φως του για να καταρρίψει τα ρωσικά αεροπλάνα που παραβιάζουν τον εναέριο χώρο της, για να αναφερθούμε και σε αυτό, και η Ουκρανία δεν θα είναι σε θέση να απελευθερώσει τα κατεχόμενα εδάφη ανεξάρτητα από το τι ειπώθηκε στη Νέα Υόρκη», έρχεται να προσθέσει στην «Κ» ο Μάτους Χάλας, ανώτερος αναλυτής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Πράγας.
Απάντηση με πράξεις – Οι παραβιάσεις (με drones σε Πολωνία και Εσθονία) απαιτούν μια ισχυρότερη αντίδραση από το ΝΑΤΟ, διότι ακολουθούν ένα σαφές μοτίβο κλιμάκωσης.
Αντρες Κάσεκαμπ
Στην Πολωνία, η παραβίαση του εναέριου χώρου από 20 ρωσικά drones θεωρείται πρωτοφανής. Ηταν μια μαζική ενέργεια, με ορισμένα από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη να πετούν εκατοντάδες χιλιόμετρα βαθιά μέσα στο πολωνικό έδαφος. Κάποια από αυτά συνετρίβησαν κοντά σε αεροπορικές βάσεις. Εξ ου και θεωρούνται απολύτως δικαιολογημένες οι διαβουλεύσεις γύρω από το άρθρο 4 στο ΝΑΤΟ. Στην Εσθονία, οι ρωσικές παραβιάσεις είναι μάλλον συνηθισμένες. Εχουν καταγραφεί περισσότερες από 60 από την ένταξη της Εσθονίας στο ΝΑΤΟ.
Η χώρα δεν είχε ζητήσει ποτέ μέχρι σήμερα διαβούλευση για το άρθρο 4. Η ποιοτική διαφορά ήταν τώρα ο αριθμός των αεροπλάνων (τρία MiG-31) και η διάρκεια της παραβίασης (12 λεπτά). Ομως εκτιμάται ότι αν δεν είχε προηγηθεί το περιστατικό στην Πολωνία, το Ταλίν δεν θα είχε προσφύγει στο άρθρο 4. Η αντίδραση του ΝΑΤΟ στις παραβιάσεις του εσθονικού εναέριου χώρου ήταν κλασική: ιταλικά μαχητικά απογειώθηκαν από την αεροπορική βάση Αμάρι, ταυτοποίησαν τους εισβολείς και, αφού διαπίστωσαν ότι δεν αποτελούσαν άμεση απειλή, συνόδευσαν τους παραβάτες εκτός του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ.
Το δόγμα Λένιν
«Σε κάθε περίπτωση, οι παραβιάσεις αυτές απαιτούν μια ισχυρότερη αντίδραση από το ΝΑΤΟ, διότι ακολουθούν ένα σαφές μοτίβο κλιμάκωσης. Η απάντηση μόνο με δηλώσεις και όχι με πράξεις σηματοδοτεί αδυναμία για τη Ρωσία και την ενθαρρύνει να συνεχίσει την κλιμάκωση. Η αδράνεια σήμερα θα αυξήσει το κόστος της ευρωπαϊκής ασφάλειας αύριο. Το ΝΑΤΟ μπορεί να ανταποκριθεί ενισχύοντας τη νέα του επιχείρηση “Ανατολική Φρουρά”, αλλά και παρέχοντας άμεσα στην Ουκρανία περισσότερα όπλα. Η έλλειψη αλληλεγγύης των ΗΠΑ προς τους Ευρωπαίους συμμάχους τους σχετικά με την Ουκρανία εκλαμβάνεται από τον Πούτιν ως ρήγμα στην ενότητα του ΝΑΤΟ και τελικά στην αποτρεπτική του ικανότητα. Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ δεν μπορούν πλέον να είναι σίγουροι για τη δέσμευση των ΗΠΑ να τηρήσουν το άρθρο 5, και αυτό είναι πρόβλημα. Ο Πούτιν ακολουθεί στην πραγματικότητα το ρητό του Λένιν: “Εξερευνάς με ξιφολόγχες. Αν βρεις χυλό, πιέζεις. Αν βρεις χάλυβα, αποσύρεσαι”», τονίζει ο Αντρες Κάσεκαμπ.
Δεν φοβάται τις κυρώσεις – Ο Πούτιν πιστεύει ότι μπορεί να επιτύχει μια καλύτερη συμφωνία, καταγράφοντας μια στρατιωτική νίκη στην Ουκρανία. Και δεν φοβάται τις ενισχυμένες δυτικές κυρώσεις, διότι γνωρίζει ότι ο Τραμπ δεν
θέλει να τις επιβάλει.
Τζον Λάου
«Τυπικά δεν υπάρχει λόγος να καταρρίψεις τα αεροσκάφη-εισβολείς σε τέτοιες περιπτώσεις και εν καιρώ ειρήνης. Η Πολωνία όμως είναι διαφορετική περίπτωση, καθώς διεξάγεται πόλεμος στη γειτονική χώρα –στην Ουκρανία– και τα drones ανήκαν στη Ρωσία, η οποία συμμετέχει ενεργά σε αυτή τη σύγκρουση. Η κατάρριψη drones, ακόμη και αεροσκαφών, είναι απολύτως δικαιολογημένη υπό αυτές τις συνθήκες. Η ενίσχυση της αεράμυνας των μελών του δεν είναι εδώ αρκετή ως αντίδραση από το ΝΑΤΟ. Αν θέλεις να αποτρέψεις, θα πρέπει να ανταποκριθείς στην κλιμάκωση, να τιμωρήσεις την παραβατική συμπεριφορά και να επιβάλεις κόστος. Θα πρέπει στο μεταξύ να σημειώσουμε ότι η αποστολή λίγων αναγνωριστικών drones πάνω από το Καλίνινγκραντ, ακόμη και αν δεν είχαν επιστρέψει, θα ήταν πολύ φθηνότερη από την κατάρριψη φθηνών ρωσικών drones με πολύ ακριβούς πυραύλους αέρος-αέρος ή εδάφους-αέρος», παρατήρησε στη συνομιλία μας ο Μάτους Χάλας, ο οποίος υπογράμμισε την παράμετρο που μπορεί να αποβεί κομβική στην αντιπαράθεση της Ρωσίας με τη Δύση: «Δεν έχω καμία αμφιβολία για τη δύναμη της δέσμευσης του άρθρου 5, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Αυτό που φοβάμαι όμως είναι το ενδεχόμενο η ρωσική ηγεσία να παρερμηνεύσει το περιβάλλον ασφαλείας στην Ευρώπη και τα μηνύματα που στέλνουμε. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι ακριβώς αποτέλεσμα αυτής της μηχανικής. Και το ζήτημα είναι ότι δεν απουσιάζουν τα ανάμεικτα μηνύματα από τα μέλη του ΝΑΤΟ. Η Ρωσία έχει αποδείξει ότι είναι σε θέση να προβεί σε καταστροφικά λάθη και μερικές φορές φαίνεται να την ενθαρρύνουμε να μας θεωρεί αδύναμους».
Στο μυαλό του Πούτιν
Ακόμη μία διάσταση παρέθεσε από τη δική του οπτική ο Τζον Λάου: «Η Μόσχα ενθαρρύνεται από αυτό που θεωρεί “πραγματισμό” του Τραμπ. Ο Πούτιν αποφάσισε να μην αποδεχθεί τη γενναιόδωρη συμφωνία που του προσέφερε ο Τραμπ στην Ουκρανία, επειδή πίστευε –και εξακολουθεί να πιστεύει– ότι μπορεί να επιτύχει μια καλύτερη συμφωνία, καταγράφοντας μια στρατιωτική νίκη στην Ουκρανία. Και δεν φοβάται τις ενισχυμένες δυτικές κυρώσεις, διότι γνωρίζει ότι ο Τραμπ δεν θέλει να τις επιβάλει».
