ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Ηταν ένα διπλωματικό στοίχημα του Γάλλου προέδρου. Με ενορχηστρωτή τον Εμανουέλ Μακρόν, κράτη-μέλη της Ε.Ε., όπως το Βέλγιο, η Πορτογαλία, η Δανία, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα, αναγνώρισαν την περασμένη εβδομάδα το κράτος της Παλαιστίνης, μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά, την Αυστραλία και προφανή στόχο την αύξηση πίεσης για ειρήνευση, εν μέσω της συνεχιζόμενης ισραηλινής επιχείρησης στη Γάζα.
Και μπορεί να στέφθηκε με επιτυχία το γαλλικό «λόμπινγκ», όμως στις Βρυξέλλες αρκετοί ήταν εκείνοι που αναρωτήθηκαν εάν το γεγονός από μόνο του αποτελεί σημείο καμπής για την Ευρώπη αναφορικά με τις σχέσεις της με το Ισραήλ και αν θα οδηγήσει σε υπέρβαση του διχασμού της, κυρίως ως προς τις προτεινόμενες από την Κομισιόν κυρώσεις εναντίον της ισραηλινής κυβέρνησης για την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα.
Για τη Νάταλι Τότσι, διευθύντρια του Istituto Affari Internazionali (ΙΑΙ) στη Ρώμη, άλλωστε, η κίνηση του Μακρόν θα αποτελούσε σημείο καμπής για την Ευρώπη «μόνο εάν οδηγούσε σε περαιτέρω συγκεκριμένες ενέργειες για επιβολή κυρώσεων στο Ισραήλ». «Η αναγνώριση αποτελεί συμβολική πράξη, ακόμη μεγαλύτερης αξίας στο πλαίσιο ενός γενοκτόνου πολέμου», αναφέρει, όμως «εάν δεν συνοδευτεί από περαιτέρω εμπάργκο όπλων και αναστολή της διμερούς συμφωνίας, τότε αποτελεί απλώς κενό γράμμα».
Ωστόσο, τα κράτη-μέλη του «μπλοκ» παραμένουν διχασμένα ως προς την υιοθέτηση των κυρώσεων, ενώ αρκετοί Ευρωπαίοι διπλωμάτες παραδέχονται ότι η διστακτικότητά τους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ανησυχία για πιθανές αντιδράσεις από τις ΗΠΑ.
«Κενό γράμμα» – Εάν η αναγνώριση της Παλαιστίνης «δεν συνοδευτεί από περαιτέρω εμπάργκο όπλων (στο Ισραήλ) και αναστολή της διμερούς συμφωνίας, τότε αποτελεί απλώς κενό γράμμα», εξηγεί η Νάταλι Τότσι (Istituto Affari Interna-zionali).
«Στο παρασκήνιο, η μάχη για τη Γάζα δεν είναι απλώς μια ηθική κρίση, είναι συγχρόνως σύγκρουση δυνάμεων μεταξύ βασικών κρατών-μελών και ενώ αιωρείται το φάντασμα του Ντόναλντ Τραμπ», τονίζει στην «Κ» κοινοτική πηγή.
Το οπλοστάσιο
Σε κάθε περίπτωση, η Ευρώπη διαθέτει εργαλεία για να αναγκάσει το Ισραήλ να «λογοδοτήσει»: στοχευμένες κυρώσεις εναντίον εξτρεμιστών Ισραηλινών υπουργών, αναστολή της διμερούς Συμφωνίας Σύνδεσης, απαγόρευση εμπορίου με εποίκους, αποκλεισμό του Ισραήλ από ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το Horizon.
Η Κομισιόν πρόσφατα κινήθηκε αποφασιστικά ως προς τα «εργαλεία» αυτά. Η πρόεδρός της, αν και «θεωρείται ένθερμη υποστηρίκτρια του Ισραήλ, προχώρησε σε άνευ προηγουμένου κίνηση, που υποδεικνύει, τουλάχιστον από πλευράς της, αλλαγή πολιτικής», εκτιμά η Κριστίνα Κάους, αναπληρώτρια διευθύντρια του προγράμματος Νοτιοανατολικής Ευρώπης του German Marshall Fund, στις Βρυξέλλες. Στις 10 Σεπτεμβρίου, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρότεινε πακέτο κυρώσεων εναντίον του Ισραήλ, περιλαμβανομένων –για πρώτη φορά– μέτρων που αφορούν τις εμπορικές σχέσεις.
«Σύγκρουση δυνάμεων» – «Στο παρασκήνιο, η μάχη για τη Γάζα δεν είναι απλώς μια ηθική κρίση, είναι συγχρόνως σύγκρουση δυνάμεων μεταξύ βασικών κρατών-μελών και ενώ αιωρείται το φάντασμα του Ντόναλντ Τραμπ», τονίζει στην «Κ» κοινοτική πηγή.
Την αποφασιστικότητά της, όμως, δεν συμμερίζονται ισχυρά κράτη-μέλη, κυρίως η Γερμανία και η Ιταλία, «που επικαλούμενες ιστορικές ευαισθησίες και σταθμίζοντας γεωπολιτικά συμφέροντα, αντιτίθενται ουσιαστικά σε οποιαδήποτε κλιμάκωση, καθιστώντας τη λήψη αποφάσεων απίθανη», εξηγεί η Κάους. Και η Γαλλία –παρά την αναγνώριση της Παλαιστίνης– ισορροπεί σε δύο βάρκες για εσωτερικούς λόγους, αλλά και εξωτερικής πολιτικής. Η Ισπανία, το Βέλγιο, η Ιρλανδία έχουν ξεκινήσει –εκτός από την αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους– να απαγορεύουν εισαγωγές από εποικισμούς, να περιορίζουν το εμπόριο όπλων και να ζητούν νομική λογοδοσία.
Πάντως, «η Γερμανία και η Ιταλία κρατούν το “κλειδί”, ειδικά ως προς τις κυρώσεις τις σχετικές με το εμπόριο, που απαιτούν ειδική πλειοψηφία (σ.σ. 15 κράτη-μέλη, που εκπροσωπούν το 65% του πληθυσμού της Ε.Ε.), λόγω μεγέθους και πολιτικού βάρους», εξηγεί Ευρωπαίος διπλωμάτης, ενώ τις ακολουθούν η Αυστρία, η Βουλγαρία και η Ουγγαρία. Ο ίδιος, άλλωστε, διευκρινίζει ότι η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους συνολικά από 16, πια, κράτη-μέλη δεν έχει να κάνει με τις αποφάσεις τους για τις κυρώσεις εναντίον του Ισραήλ.
Προσώρας, 11 κράτη-μέλη δεν έχουν προχωρήσει σε αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, «σπάζοντας» γεωγραφικά στα τρία το «μπλοκ». Στα βόρεια η Φινλανδία, η Λιθουανία, η Λετονία, η Εσθονία, η Δανία, η Ολλανδία, κεντρικά η Γερμανία και η Αυστρία και νότια η Ελλάδα, η Κροατία και η Ιταλία. Παρ’ όλα αυτά, στη Γερμανία η Κριστίνα Κάους εντοπίζει πλέον μια νέα δυναμική, καθώς «έχουν ληφθεί αποφάσεις ανήκουστες πριν από μερικούς μήνες – παρότι το θέμα του Ισραήλ, για ιστορικούς λόγους, διχάζει την κοινή γνώμη. Η Γερμανία, για παράδειγμα, συνυπέγραψε την κοινή διακήρυξη Γαλλίας και Σαουδικής Αραβίας για λύση δύο κρατών, στα Ηνωμένα Εθνη», αναφέρει.
Παράλληλα, την Πέμπτη έγινε γνωστό ότι το Βερολίνο δεν έχει εγκρίνει νέες εξαγωγές όπλων στο Ισραήλ από την ημέρα ανακοίνωσης μερικής αναστολής τους από τον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς, αν και το ζήτημα έχει προκαλέσει ρήγμα στις σχέσεις του με τον κυβερνητικό εταίρο του, τους Χριστιανοκοινωνιστές (CSU). Η Κάους θεωρεί, ωστόσο, ότι τίποτα δεν θα αλλάξει δραστικά όσο το Ισραήλ εξακολουθεί να στηρίζεται σε πολλαπλά επίπεδα από τις ΗΠΑ.
