Κάθε συνάντηση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Ντόναλντ Τραμπ κρατά την Ουκρανία και τους συμμάχους της σε αγωνία.
Η συνάντηση των δύο στη Νέα Υόρκη στις 23 Σεπτεμβρίου ερμηνεύτηκε από πολλούς ως ένδειξη στροφής του Αμερικανού προέδρου υπέρ του Κιέβου, μετά την κατάθεση της άποψης ότι η Ουκρανία μπορεί να νικήσει στον πόλεμο και να ανακαταλάβει όλα τα κατεχόμενα εδάφη.
Στην πραγματικότητα, όπως σχολιάζεται, η στάση του Τραμπ μπορεί να σηματοδοτεί περισσότερο αποστασιοποίηση, αφήνοντας την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους μόνους απέναντι στη Ρωσία.
Αν και μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν προτιμότερη από την πλήρη αποδοχή ρωσικών απαιτήσεων, η προοπτική παραμένει δύσκολη.
Η ιδέα ότι η Ουκρανία μπορεί να ανακτήσει το ένα πέμπτο της επικράτειάς της που ελέγχει η Μόσχα θεωρείται ουτοπική, ακόμη και με ευρωπαϊκή στήριξη.
Ωστόσο, όσο ο Λευκός Οίκος δεν υιοθετεί εχθρική στάση, η Ουκρανία φαίνεται ότι θα συνεχίσει να έχει πρόσβαση σε αμερικανική τεχνογνωσία και εξοπλισμό, υπό τον όρο ότι οι Ευρωπαίοι θα αναλάβουν το κύριο οικονομικό βάρος.
Το πρόβλημα είναι πως ακόμη και αυτό το σενάριο καθίσταται όλο και πιο δύσκολο. Το Κίεβο αντιμετωπίζει σοβαρή έλλειψη στρατιωτών, μια οικονομία που πλήττεται από το διαρκές σφυροκόπημα και έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και θεσμική κόπωση.
Η κυβέρνηση Ζελένσκι δείχνει ολοένα και λιγότερη ανοχή στην κριτική, με πιέσεις σε εχθρικά μέσα ενημέρωσης και νομικές κινήσεις εναντίον πολιτικών αντιπάλων.
Τον Ιούλιο επιχείρησε να περιορίσει τη δράση δύο ανεξάρτητων αρχών κατά της διαφθοράς που πλησίαζαν επικίνδυνα πρόσωπα της εξουσίας.
Η δυσαρέσκεια των Ουκρανών μεγαλώνει, με αιχμές κατά της υπερβολικής εξάρτησης του προέδρου από έναν στενό κύκλο συνεργατών, αλλά και της επιλεκτικής ανοχής στη διαφθορά.
Σε αυτή τη συγκυρία, η Ευρώπη καλείται να παίξει διπλό ρόλο. Ως βασικός χρηματοδότης της Ουκρανίας έχει αυξημένη επιρροή στο Κίεβο και οφείλει να την αξιοποιήσει για να αποτραπεί η δημοκρατική οπισθοδρόμηση.
Εχει ήδη δείξει ότι μπορεί να το κάνει, στηρίζοντας διαδηλώσεις εναντίον της προσπάθειας Ζελένσκι να ελέγξει τους θεσμούς κατά της διαφθοράς.
Ταυτόχρονα, η Ευρώπη δεν μπορεί να απειλήσει με διακοπή βοήθειας, καθώς ένα ουκρανικό χάος στα σύνορα του ΝΑΤΟ θα είχε τρομακτικές συνέπειες: μια χώρα γεμάτη όπλα, βετεράνους και απογοήτευση, υπό την επιρροή του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Το ζητούμενο για τις Βρυξέλλες είναι να συνδυάσουν οικονομικά κίνητρα -ευκολότερη πρόσβαση στην ενιαία αγορά, επενδύσεις, πρόοδος προς την ένταξη στην Ε.Ε.- με την άσκηση πίεσης για θεσμική σταθερότητα.
Κρίσιμο παραμένει και το ζήτημα των εκλογών: το Σύνταγμα απαγορεύει την πραγματοποίησή τους υπό στρατιωτικό νόμο, όμως η θητεία Ζελένσκι έχει ήδη λήξει από τον Μάιο του 2024.
Η ανάγκη ανανέωσης της νομιμοποίησής του μεγαλώνει.
Παρά τις τεράστιες δυσκολίες, μια εκλογική διαδικασία εν μέσω πολέμου θα έστελνε το πιο ηχηρό μήνυμα ότι η Ουκρανία μπορεί να σταθεί δημοκρατικά όρθια ακόμη και την ώρα που η αμερικανική προσοχή απομακρύνεται.
Πηγή: The Economist
