Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο επισκέφθηκε αμφιλεγόμενο αρχαιολογικό χώρο στην Ιερουσαλήμ χθες, Δευτέρα.
Η επίσκεψη αρχικά σηματοδοτεί την υποστήριξη των ΗΠΑ σε ένα έργο με επικεφαλής Εβραίους εποίκους, το οποίο σύμφωνα με επικριτές υπονομεύει τις προοπτικές για μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος.
Σηματοδοτεί επίσης ακόμη ένα «πράσινο φως» από την κυβέρνηση Τραμπ σε πρωτοβουλίες που, όπως λένε οι πολιτικοί επικριτές του, στοχεύουν στην εδραίωση των αξιώσεων του Ισραήλ για την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Περιοχή που οι Παλαιστίνιοι βλέπουν ως πρωτεύουσα ενός μελλοντικού κράτους τους.
Ποια η σημασία του χώρου για τη σύγκρουση
Το αρχαιολογικό πάρκο της Πόλης του Δαβίδ βρίσκεται στη σκιά του γνωστού στους Εβραίους ως Ορος του Ναού και στους μουσουλμάνους ως Χαράμ αλ-Σαρίφ. Πρόκειται για σημείο ανάφλεξης που έχει αποτελέσει αφετηρία για βίαιες συγκρούσεις, ενώ παραμένει στην καρδιά της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης εδώ και δεκαετίες.
Ο παγκόσμιος φορέας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO αντιτάχθηκε στην κατασκευή του πάρκου σε παλαιστινιακή γειτονιά, εκτός της περιοχής που το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου αναγνωρίζει ως έδαφος του Ισραήλ.
Ο Ρούμπιο, πριν από το ταξίδι του, απέρριψε τους ισχυρισμούς ότι η επίσκεψή του, κατά την οποία απαγορεύτηκε η παρουσία διεθνών και τοπικών μέσων ενημέρωσης, είχε πολιτική χροιά. Αργότερα δημοσίευσε στο X φωτογραφίες όπου ο ίδιος φαίνεται να εγκαινιάζει τον «Δρόμο Προσκυνήματος».
Εκανε λόγο για «ισχυρή υπενθύμιση των ιουδαιοχριστιανικών αξιών που ενέπνευσαν τους ιδρυτές της Αμερικής». Εκτιμάται ότι τον ανασκαμμένο δρόμο διέσχιζαν επισκέπτες ναού την εποχή του Ιησού Χριστού.
Η αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ από την κυβέρνηση Τραμπ το 2017 και η επακόλουθη μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην πόλη από το Τελ Αβίβ σηματοδότησε τότε σαφή απόκλιση από την αμερικανική πολιτική που κυριάρχησε επί δεκαετίες, ότι το καθεστώς της Ιερουσαλήμ θα πρέπει να καθορίζεται στο πλαίσιο ισραηλινοπαλαιστινιακών διαπραγματεύσεων.
Τι ισχυρίζονται οι επικριτές
Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε πριν από τη σύνοδο κορυφής στα Ηνωμένα Εθνη στη Νέα Υόρκη αυτόν τον μήνα, όπου η Βρετανία, η Γαλλία, ο Καναδάς, η Αυστραλία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο αναμένεται να αναγνωρίσουν επίσημα παλαιστινιακό κράτος, κάτι που το Ισραήλ απορρίπτει.
Ο Ρούμπιο έχει προειδοποιήσει ότι η κίνηση θα ενθαρρύνει το Ισραήλ να λάβει μέτρα για να αποτρέψει τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Κάτοικοι και ισραηλινές οργανώσεις επισημαίνουν πως οι ανασκαφές στην περιοχή έχουν διεξαχθεί κάτω από παλαιστινιακά σπίτια χωρίς να προηγηθεί διαβούλευση με τους κατοίκους. Αναφέρουν ακόμη ότι δεν πληρούν τα πρότυπα της επαγγελματικής αρχαιολογίας.
Το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου δεν απάντησε σε αίτημα για σχολιασμό.
Ο Ζεέβ Ορενστάιν, επικεφαλής διεθνών υποθέσεων στην Πόλη του Δαβίδ, απάντησε από πλευράς του, πως «όλες οι αρχαιολογικές ανασκαφές διεξάγονται από την Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων σύμφωνα με τα υψηλότερα πρότυπα».
Ο Φάκρι Αμπού Ντιάμπ, ακτιβιστής της περιοχής, δήλωσε ότι οι ανασκαφές διεξήχθησαν χωρίς διαφάνεια και παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο στα κατεχόμενα εδάφη.
Η επίσκεψη του Ρούμπιο στον χώρο ενθαρρύνει το Ισραήλ και το κίνημα των εποίκων του, πρόσθεσε. «Αυτή η κίνηση των Ηνωμένων Πολιτειών δίνει το πράσινο φως για περαιτέρω επέκταση των εποικισμών, κατεδαφίσεις, εθνοκάθαρση και για όλες τις πρακτικές που εφαρμόζει το Ισραήλ», ανέφερε ακόμη.
Ποιος διαχειρίζεται το πάρκο
Η μάχη για τους αρχαιολογικούς και θρησκευτικούς χώρους της Ιερουσαλήμ αντικατοπτρίζει τον αγώνα για κυριαρχία από την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 μέχρι σήμερα. Η ανατολική πλευρά της πόλης και η Παλιά Πόλη, με τις εβραϊκές, χριστιανικές, μουσουλμανικές και αρμενικές συνοικίες της, τέθηκε υπό ιορδανικό έλεγχο μετά τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1948. Οι Εβραίοι δεν είχαν πρόσβαση στους ιερούς τόπους της μέχρι το 1967.
Μετά την κατάληψη της περιοχής, το Ισραήλ έχει ακολουθήσει πολιτικές που στοχεύουν σε εβραϊκή πλειοψηφία στην Ιερουσαλήμ. Οι Παλαιστίνιοι κάτοικοι έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με κατεδαφίσεις σπιτιών, περιορισμούς σε άδειες οικοδομής και «συστηματικές διακρίσεις», όπως καταγγέλλουν.
Το πάρκο της Πόλης του Δαβίδ λειτουργεί από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 υπό την Elad, ομάδα εποίκων που έχει οικειοποιηθεί γη, έχει αποκτήσει παλαιστινιακά σπίτια και έχει πιέσει για την έξωση παλαιστινιακών οικογενειών από τη γειτονιά, σύμφωνα με έκθεση που συνέταξε η Ανεξάρτητη Διεθνής Επιτροπή Ερευνας του ΟΗΕ για τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη τον Ιούλιο.
«Παρά την πλούσια, ετερογενή ιστορία της, το αφήγημα για την τοποθεσία της Πόλης του Δαβίδ επικεντρώνεται μόνο στην εβραϊκή ιστορία της (κυρίως την περίοδο του Βασιλείου της Ιουδαίας τον δέκατο αιώνα π.Χ. και την περίοδο του Δεύτερου Ναού), αγνοώντας όλες τις άλλες περιόδους και τους άλλους πολιτισμούς», ανέφερε η έκθεση της επιτροπής.
Ο έλεγχος της Ιερουσαλήμ
Το Ισραήλ υπό τον Νετανιάχου επιμένει ότι η Ιερουσαλήμ θα παραμείνει πάντα υπό ισραηλινή κυριαρχία, αλλά με τις τρεις αβρααμικές θρησκείες να έχουν πρόσβαση σε ιερούς τόπους.
Ο Ισραηλινός αρχαιολόγος Αλον Αράντ, του οποίου η οργάνωση Emek Shaveh έχει καταγράψει ανησυχίες σχετικά με τις αρχαιολογικές πρακτικές που εφαρμόστηκαν στο πάρκο της Πόλης του Δαβίδ, δήλωσε στο Reuters ότι η «έγκριση» του έργου από την κυβέρνηση Τραμπ αντανακλά τους βαθείς δεσμούς μεταξύ της θρησκευτικής Δεξιάς των ΗΠΑ και των Εβραίων εποίκων.
Σημείωσε ότι σε τελετή εγκαινίων στην τοποθεσία παρευρέθηκε ο πρώτος πρεσβευτής του Τραμπ στο Ισραήλ, Ντέιβιντ Φρίντμαν, το 2019, υπογραμμίζοντας την πολιτική σημασία της τοποθεσίας για το Ισραήλ.
Η επίσκεψη του Ρούμπιο στην Ιερουσαλήμ ξεκίνησε την Κυριακή. Ο Νετανιάχου, αρχικά τον ξενάγησε, μαζί με τον πρέσβη των ΗΠΑ Μάικ Χάκαμπι, στο Δυτικό Τείχος, τον ιερότερο τόπο προσευχής του Ιουδαϊσμού. Επισκέφθηκαν επίσης τις σήραγγες του Δυτικού Τείχους, άλλη ισραηλινή ανασκαφή που έχει συγκεντρώσει «βέλη» του ΟΗΕ.
Εκπρόσωπος του Ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών δήλωσε ότι η επίσκεψη της Κυριακής επιβεβαίωσε «την αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως αιώνιας πρωτεύουσας του Ισραήλ» εκ μέρους των ΗΠΑ.
Με πληροφορίες από Reuters
