Η ένταση μεταξύ Πολωνίας και Ρωσίας, μετά την κατάρριψη των μη επανδρωμένων αεροσκαφών της δεύτερης πάνω από τον εναέριο χώρο της πρώτης, φέρνει ξανά στο προσκήνιο το γενικότερο πρόβλημα από την απειλή της Ρωσίας για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Το τελευταίο διάστημα, λόγω και των πρωτοβουλιών του προέδρου Τράμπ, η έμφαση είχε δοθεί στις πιθανές διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Ωστόσο, μια ειρήνη στην Ουκρανία, ειδικότερα αν αυτή είχε τα χαρακτηριστικά που η Ρωσία είχε ξεκαθαρίσει πως επιδιώκει, δεν θα σήμαινε σε καμία περίπτωση υποχώρηση της ρωσικής απειλής για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Τη συγκεκριμένη ενέργεια, η οποία χαρακτηρίζεται ως επιθετικότητα και όχι επίθεση, κάτι που θα άλλαζε δραματικά την κατάσταση, πρέπει να τη συνδέσουμε με τρία ζητήματα.
Το πρώτο είναι οι συνεχιζόμενες και μάλιστα εντεινόμενες εναέριες επιθέσεις κατά της Ουκρανίας που αποτυπώνουν ξεκάθαρα πως η Ρωσία δεν έχει πραγματική πρόθεση να τερματίσει τον πόλεμο. Εκτός βέβαια και αν η Ουκρανία πιεστεί να δεχθεί μια «ρωσική» ειρήνη, κάτι στο οποίο δεν θα συμφωνήσουν οι ευρωπαϊκές χώρες.
Το δεύτερο είναι η απειλή της Ρωσίας για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και το ΝΑΤΟ και το πως η ίδια η Ρωσία προσλαμβάνει το τελευταίο ως απειλή για την εθνική της ασφάλεια. Ενας από τους βασικούς λόγους που επικαλέστηκε για την εισβολή στην Ουκρανία ήταν το ενδεχόμενο ένταξής της στη Συμμαχία. Γεγονός που δεν θέλει σε καμία περίπτωση να συμβεί, για αυτό και το περιλαμβάνει ως κόκκινη γραμμή σε κάθε συζήτηση για προοπτική ειρήνης.
Το τρίτο ζήτημα είναι η στάση της Ρωσίας έναντι των χωρών της Βαλτικής και της πρώην Ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες με ελάχιστες εξαιρέσεις (Ουγγαρία, Σλοβακία) ήταν και οι σθεναρότεροι υποστηρικτές της Ουκρανίας. Η Πολωνία δε είναι ειδική περίπτωση. Καθώς πέραν της σκληρής στάσης έναντι της απειλής από τη Ρωσία, είναι χαρακτηριστικό πως ο πρωθυπουργός Τουσκ έχει μιλήσει ανοιχτά για το ενδεχόμενο πολέμου με τις ευρωπαϊκές χώρες, η Πολωνία είναι και ένας από τους πρωταγωνιστές στη στρατηγική αυτονομία και την αμυντική πολιτική της Ε.Ε.
Η Ρωσία, εκμεταλλευόμενη τη μερική επιστροφή της στις διεθνείς σχέσεις μετά τη Σύνοδο της Αλάσκας αλλά και την αμφίθυμη στάση του προέδρου Τραμπ απέναντί της, δοκιμάζει τα όρια του ΝΑΤΟ, της Ε.Ε., αλλά και γενικότερα της Δύσης.
Το διεθνές σύστημα οργάνωσης, με τον ΟΗΕ στην καρδιά του, αλλά και το ΝΑΤΟ ως σημαντικό αμυντικό βραχίονα, απέτυχε να αποτρέψει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ρωσία δείχνει πως η απειλή από μέρους της δεν περιορίζεται στην Ουκρανία και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει ο πόλεμος να απομονώνεται από τη γενικότερη εικόνα και απειλή.
Μια απειλή που θα μπορούσε να εκδηλωθεί στην Ουκρανία, καθώς μια ειρήνη σε αυτό το πλαίσιο είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταστεί βιώσιμη και το 2014 είναι ένας οδυνηρός οδοδείκτης για την εξέλιξη των πραγμάτων. Δεν πρέπει όμως να αποκλείσουμε επιθετικές ενέργειες και κατά χωρών όπως η Μολδαβία ή η Πολωνία, αλλά και την κλιμάκωση υβριδικών επιχειρήσεων και κυβερνοεπιθέσεων κατά χωρών της Βαλτικής.
Σε έναν κόσμο που υποχωρεί ο ρόλος των θεσμών και του Διεθνούς Δικαίου, και επικρατούν η ισχύς και η χομπσιανή προσέγγιση των διεθνών σχέσεων, η αναθεωρητική Ρωσία του Πούτιν θα αποτελεί απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
*Ο κ. Τριαντάφυλλος Καρατράντος είναι Δρ. Ευρωπαϊκής ασφάλειας και νέων απειλών, Κύριος Ερευνητής ΕΛΙΑΜΕΠ.
