Οι γιατροί εδώ και χρόνια προτείνουν μια σειρά πρακτικών που προστατεύουν από τις καρδιακές παθήσεις – την κύρια αιτία θανάτου ενηλίκων στην Αμερική. Μια νέα ανασκόπηση δείχνει ότι η τήρηση αυτών των οδηγιών για την υγεία της καρδιάς μπορεί να ωφελήσει τον οργανισμό με ακόμη πιο απρόσμενους τρόπους: μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και άνοιας, βελτιώνει την κινητικότητα και αυξάνει τις πιθανότητες για υγιή εγκυμοσύνη. Οι ερευνητές ανέλυσαν μια δεκαετία μελετών γύρω από το «Life’s Simple 7» (7 απλές αρχές ζωής), ένα σύνολο οδηγιών που θεσπίστηκε το 2010 από την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία για να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων και θανάτου από αυτές.
Οι οδηγίες περιλαμβάνουν υγιεινή διατροφή για την καρδιά, τακτική άσκηση, αποχή από το κάπνισμα και διατήρηση του σωματικού βάρους, του σακχάρου, της χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα (το 2022 προστέθηκε και ο καλός ύπνος, μετατρέποντας τη λίστα σε «Life’s Essential 8»).
Η νέα ανασκόπηση ανέδειξε όχι μόνο τον τρόπο με τον οποίο τα μέτρα αυτά προλαμβάνουν τις καρδιαγγειακές παθήσεις, αλλά και το πώς τα οφέλη τους επεκτείνονται σε ολόκληρο τον οργανισμό, λέει η Λιλιάνα Αγκουάιο, επίκουρη καθηγήτρια νοσηλευτικής στο Πανεπιστήμιο Εμορι και κύρια συγγραφέας της μελέτης. Η τήρηση αυτών των οδηγιών μπορεί να αποτρέψει μια σειρά χρόνιων παθήσεων και να συμβάλει στη διατήρηση της κινητικότητας, της όρασης, της ακοής και άλλων βασικών λειτουργιών.
Τα οφέλη ξεκινούν ήδη σε κυτταρικό επίπεδο, μειώνοντας τη φλεγμονή και πιθανότατα επηρεάζοντας και άλλες διεργασίες της γήρανσης, εξηγεί ο Αντονι Μολίνα, καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, ειδικός στην επιστήμη της γήρανσης.
Οι καρδιακές παθήσεις –όπως και πολλές άλλες χρόνιες ασθένειες– είναι κυρίως παθήσεις που συνδέονται με την ηλικία, αλλά ο κίνδυνος αρχίζει να συσσωρεύεται νωρίτερα στη ζωή. «Από την κορυφή του κεφαλιού έως την άκρη των ποδιών, σχεδόν τα πάντα βελτιώνονται όταν κάποιος βελτιστοποιεί την καρδιαγγειακή του υγεία», τονίζει ο δρ Ντόναλντ Λόιντ-Τζόουνς, καθηγητής καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, ο οποίος ηγήθηκε της ανάπτυξης του αρχικού πλαισίου και συμμετείχε και στη νέα ανασκόπηση.
Ασπίδα του εγκεφάλου
Η ανασκόπηση έδειξε ότι η καλή καρδιαγγειακή υγεία –ιδιαίτερα στη νεαρή ενήλικη ζωή και στη μέση ηλικία– συνδέεται με καλύτερη γνωστική λειτουργία αργότερα, όπως ταχύτερη νοητική επεξεργασία και μεγαλύτερη λεκτική ευχέρεια. Διαπιστώθηκε επίσης συσχέτιση με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας και κατάθλιψης.
Ενας βασικός λόγος, σύμφωνα με τους ειδικούς, φαίνεται να σχετίζεται με το αγγειακό σύστημα, το δίκτυο αιμοφόρων και λεμφικών αγγείων που μεταφέρει οξυγόνο, θρεπτικά συστατικά και αμυντικούς παράγοντες σε όλο το σώμα. Η τήρηση των οδηγιών «Life’s Simple 7» βοηθά ώστε οι αρτηρίες να παραμένουν δυνατές, ελαστικές και ανοιχτές – και να μη γίνονται παχιές, άκαμπτες ή να φράζουν, όπως συμβαίνει στις καρδιοπάθειες.
Η βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου –που μπορεί να προκληθεί, για παράδειγμα, από το κάπνισμα, το υψηλό σάκχαρο στο αίμα ή τη συσσώρευση πλάκας– αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου και ορισμένων μορφών άνοιας, επισημαίνει η δρ Αλισον Μουρ, επικεφαλής του τμήματος γηριατρικής, γεροντολογίας και παρηγορητικής φροντίδας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο.
Οι πρακτικές αφορούν διατροφή, άσκηση, αποχή από το κάπνισμα και διατήρηση σωματικού βάρους, σακχάρου, χοληστερόλης και αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα.
Με τον ίδιο τρόπο, εξηγεί η Μουρ, η βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου αλλά και του περιφερικού αγγειακού συστήματος –που περιλαμβάνει τα αγγεία στα χέρια και στα πόδια– μπορεί να επηρεάσει την ταχύτητα του βαδίσματος, τη δύναμη της λαβής και την ικανότητα να σηκώνεστε από μια καρέκλα.
Διατήρηση κινητικότητας
Η τήρηση των οδηγιών για την υγεία της καρδιάς συμβάλλει στη διατήρηση της κινητικότητας με περισσότερους τρόπους.
Η μυϊκή μάζα, η δύναμη και η λειτουργικότητα μειώνονται φυσιολογικά με την ηλικία, σημειώνει η Σαμίρα Ταλεγκάουκαρ, καθηγήτρια επιστημών άσκησης και διατροφής στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον. Η τακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της δύναμης και της μυϊκής μάζας.
Παράλληλα, η έρευνα της Ταλεγκάουκαρ έδειξε ότι χορτοφαγικές δίαιτες που συνιστώνται για την καρδιαγγειακή υγεία, όπως η μεσογειακή και η DASH, μπορούν να προστατεύσουν από τη σωματική φθορά που σχετίζεται με την ηλικία – όπως η επιβράδυνση του βηματισμού, η αδυναμία και η μείωση της δύναμης της λαβής. Αυτό πιθανότατα οφείλεται, εν μέρει, στο ότι τα θρεπτικά συστατικά αυτών των διατροφών βοηθούν στην καταπολέμηση της φλεγμονής και άλλων μορφών κυτταρικής βλάβης.
Καλή όραση και ακοή
Οι παράγοντες που κρατούν υγιείς τις αρτηρίες της καρδιάς είναι οι ίδιοι που προστατεύουν και τα μικροσκοπικά τριχοειδή αγγεία σε όλο το σώμα, εξηγεί η δρ Σούζαν Σπρατ, καθηγήτρια ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ.
Τα τριχοειδή αυτά μεταφέρουν βασικά θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο, και χωρίς την επαρκή παροχή τους τα κύτταρα μπορεί να καταπονηθούν ή να πεθάνουν, γεγονός που τελικά υπονομεύει τη λειτουργία των οργάνων.
Για παράδειγμα, υψηλά επίπεδα γλυκόζης, χοληστερόλης και φλεγμονής μπορούν να προκαλέσουν απόφραξη των τριχοειδών στο αυτί, οδηγώντας σε βλάβη ή θάνατο νευρικών κυττάρων και αυξημένο κίνδυνο απώλειας ακοής. Αντίστοιχα, η ανεπαρκής παροχή οξυγόνου στον αμφιβληστροειδή μπορεί να προκαλέσει αιμορραγίες και απώλεια όρασης.
Λιγότερες επιπλοκές στην εγκυμοσύνη
Η καλή καρδιαγγειακή υγεία μειώνει τον κίνδυνο επιπλοκών κατά την εγκυμοσύνη, όπως προεκλαμψία, διαβήτης κύησης και πρόωρος τοκετός. Πολλές από αυτές τις επιπλοκές σχετίζονται με την υγεία του πλακούντα, ενός οργάνου πλούσιου σε αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτεί το αναπτυσσόμενο έμβρυο. «Αν το αγγειακό σας σύστημα δεν είναι υγιές, δεν μπορείτε να δημιουργήσετε έναν υγιή πλακούντα», εξηγεί η Σπρατ. Επιπλέον, η εγκυμοσύνη αποτελεί σημαντική επιβάρυνση για την καρδιά, τονίζει η δρ Τζένιφερ Χέιθ, καρδιολόγος στο New York-Presbyterian/Columbia University Irving Medical Center. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η καρδιακή παροχή –δηλαδή η ποσότητα αίματος που αντλεί η καρδιά ανά λεπτό– καθώς και ο συνολικός όγκος αίματος αυξάνονται αισθητά. Οι γυναίκες που ξεκινούν την εγκυμοσύνη με κακή καρδιαγγειακή υγεία μπορεί να δυσκολευθούν να ανταποκριθούν σε αυτές τις αλλαγές, προειδοποιεί η Χέιθ. Οι γυναίκες που παρουσιάζουν επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου αργότερα στη ζωή τους, τονίζει η Χέιθ, ενώ μπορεί επίσης να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων υγείας. Ερευνες έχουν δείξει, για παράδειγμα, ότι η κακή καρδιαγγειακή υγεία στις εγκύους συνδέεται στενά με κακή καρδιαγγειακή υγεία στα παιδιά τους ήδη από την πρώιμη εφηβεία. Αντίθετα, η καλή καρδιαγγειακή υγεία σε νεαρή ηλικία μειώνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης καρδιακών παθήσεων στην ενήλικη ζωή. «Μπορούμε να ξεκινήσουμε να βελτιώνουμε την υγεία μας από τη στιγμή της σύλληψης έως και τα γεράματα», λέει Λιλιάνα Αγκουάιο, επίκουρη καθηγήτρια Νοσηλευτικής στο Πανεπιστήμιο Εμορι. «Ποτέ δεν είναι πολύ λίγο αυτό που θα κάνουμε – ούτε είναι πολύ αργά».
