Οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Eνωσης να αστυνομεύσει τα εξωτερικά της σύνορα έχουν γίνει αντικείμενο έντονου δημοσίου διαλόγου, έπειτα από ένα περιστατικό κατά το οποίο πλοίο του λιβυκού πολεμικού ναυτικού άνοιξε πυρ εναντίον γαλλικού σκάφους που προσπαθούσε να σώσει μετανάστες.
Αν και δεν υπήρξαν νεκροί ή τραυματίες, το περιστατικό προκάλεσε μεγάλη πολιτική αναταραχή στην Ιταλία, η οποία είχε παραχωρήσει το σκάφος στους Λίβυους στο πλαίσιο ενός προγράμματος της Ε.Ε. Στις 24 Αυγούστου το διάσημο «Ocean Viking», ένα πλοίο που ανήκει στη γαλλική ΜΚΟ SOS Méditerranée, δέχτηκε πυρά σε διεθνή ύδατα, περίπου 40 ναυτικά μίλια ανοικτά των ακτών της Λιβύης. Το «Ocean Viking» είχε μόλις διασώσει 87 άτομα από φουσκωτό, όταν ένα περιπολικό σκάφος της λιβυκής ακτοφυλακής πλησίασε και άνοιξε πυρ από κοντινή απόσταση.
«Χωρίς καμιά προειδοποίηση ή τελεσίγραφο, δύο άνδρες που επέβαιναν στο περιπολικό σκάφος άνοιξαν πυρ κατά του ανθρωπιστικού μας πλοίου, εξαπολύοντας πυροβολισμούς απευθείας προς εμάς για τουλάχιστον 20 λεπτά», ανέφερε η ΜΚΟ σε ανακοίνωσή της, καταγγέλλοντας αυτό που χαρακτήρισε ως «βίαιη και σκόπιμη επίθεση».
Το σκάφος υπέστη σοβαρές ζημιές: σπασμένα παράθυρα, κατεστραμμένες κεραίες, τρύπες από σφαίρες στη γέφυρα και κατεστραμμένος εξοπλισμός διάσωσης. Εισαγγελείς της Σικελίας άρχισαν ποινική έρευνα για την επίθεση. Την περασμένη εβδομάδα αστυνομικοί ανέβηκαν στο «Ocean Viking» στην πόλη Αουγκούστα της ιταλικής νήσου, όπου αποβιβάστηκαν οι 87 διασωθέντες μετανάστες, για να επιθεωρήσουν τις ζημιές και να συλλέξουν μαρτυρίες.
Συνοριακή βοήθεια.
Σύμφωνα με τη SOS Méditerranée, το σκάφος που τους επιτέθηκε ήταν ένα περιπολικό τύπου Corrubia που κατασκευάστηκε στην Ιταλία και δόθηκε στη Λιβύη το 2023 στο πλαίσιο του προγράμματος της αποστολής συνοριακής βοήθειας της Ε.Ε. στη Λιβύη, μέρος της ευρύτερης ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ανάθεση του ελέγχου των συνόρων σε χώρες εκτός της Ενωσης.
Αυτό και άλλα τέτοια περιστατικά έχουν οδηγήσει σε έντονη κριτική της ακροδεξιάς κυβέρνησης υπό την Τζόρτζια Μελόνι. Η ηγέτις της αντιπολίτευσης Ελι Σκλέιν του Δημοκρατικού Κόμματος προέτρεψε την κυβέρνηση να τερματίσει τη συμφωνία με τη Λιβύη για τη μετανάστευση, ενώ ο βουλευτής των Πρασίνων της Ευρώπης Αντζελο Μπονέλι καταδίκασε τη χρήση ιταλικής κατασκευής σκαφών για την πραγματοποίηση επιθέσεων εναντίον ΜΚΟ. Ο τελευταίος μάλιστα περιέγραψε τη σιωπή της Μελόνι σχετικά με το περιστατικό του «Ocean Viking» ως μια «πολιτική και ηθική παράδοση που ταπεινώνει τη χώρα μας ενώπιον της Ευρώπης και του κόσμου».
Ωστόσο, ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Ματέρο Πιαντεντόζι κατηγόρησε τις ΜΚΟ και όχι τους Λίβυους σκοπευτές. «Είναι το κράτος που καταπολεμά τους διακινητές ανθρώπων και διαχειρίζεται και συντονίζει τις διασώσεις στη θάλασσα. Οχι οι ΜΚΟ», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η εξάρτηση της Ευρώπης από τη Λιβύη περιπλέκεται περαιτέρω λόγω του ανταγωνισμού με τρίτες δυνάμεις. Η Ρωσία έχει επεκτείνει την παρουσία της μέσω της προμήθειας όπλων, αλλά και της σχεδιαζόμενης κατασκευής ναυτικής βάση στο Τομπρούκ, ενώ η Τουρκία δημιουργεί ναυτικές συμφωνίες με τις λιβυκές αρχές, τις οποίες η Ελλάδα καταγγέλλει ως παράνομες.
Τα τελευταία περιστατικά έρχονται να υπογραμμίσουν πως η συνεργασία της Ευρώπης με τη χώρα της βορείου Αφρικής δεν πρόκειται να είναι εύκολη στο εγγύς μέλλον.
