Να θυμάστε: Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε θέσει ως προθεσμία την 8η Αυγούστου για τον Βλαντιμίρ Πούτιν να συμφωνήσει σε άμεση κατάπαυση του πυρός. Διαφορετικά θα αντιμετώπιζε έναν νέο γύρο οικονομικών κυρώσεων. Αντί γι’ αυτό, ο Τραμπ υποδέχθηκε με υπερβολική θέρμη τον Ρώσο δικτάτορα στο Ανκορατζ της Αλάσκας, σαν να επρόκειτο για ηγέτη μιας φιλικής υπερδύναμης. Κατέληξε μάλιστα να υιοθετήσει τη θέση του Πούτιν (να επιτευχθεί μια συνολική ειρηνευτική διευθέτηση αντί για κατ’ αρχάς κατάπαυση του πυρός) αντί της δικής του.
Λοιπόν, πού βρισκόμαστε τρεις εβδομάδες μετά το πολιτικό θέατρο του Τραμπ;
Δεν βλέπουμε συχνά τον Πούτιν να χαμογελάει πλατιά. Τον είδαμε όμως μέσα από το πίσω παράθυρο του «Θηρίου», του θωρακισμένου αυτοκινήτου του Αμερικανού προέδρου, καθώς καθόταν εκεί καλεσμένος του Τραμπ: ο εγκληματίας πολέμου ευπρόσδεκτος από αυτόν που κάποτε αποκαλούσαμε «ηγέτη του ελεύθερου κόσμου». Το θηρίο μέσα στο «Θηρίο».
Το ίδιο το γεγονός της συνάντησης ήταν μεγάλη νίκη για τον Πούτιν. Φανταστείτε τον Ρούζβελτ να υποδεχόταν τον Αδόλφο Χίτλερ για μια φιλική σύνοδο στην Αλάσκα στα τέλη του 1940, ενώ γερμανικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν το Λονδίνο στη διάρκεια του «Μπλιτς», και κατόπιν να παραχωρούσε κοινή συνέντευξη Τύπου μπροστά στο σύνθημα «Επιδιώκοντας την Ειρήνη». Η μοναδική «παραχώρηση» του Πούτιν ήταν ότι για την ημέρα της συνόδου τα ρωσικά drones και οι πύραυλοι στόχευαν μόνο τις ουκρανικές μεθοριακές πόλεις, όπως το Χάρκοβο και το Σούμι, όχι το Κίεβο και το Λβιβ. Μεγάλη παραχώρηση, πράγματι.
Και μετά, όπως ήταν αναμενόμενο, ο Πούτιν «έπαιξε στα δάχτυλα» τον Τραμπ. Για τον Πούτιν είναι ιδανικό να μιλάει ατέρμονα με τις ΗΠΑ για ειρηνευτικές συνομιλίες, ενώ συνεχίζει να διεξάγει τον πόλεμο που πιστεύει ότι σταδιακά κερδίζει στην Ουκρανία.
Πέντε ημέρες αργότερα, μια ρωσική αεροπορική επίθεση έπληξε αμερικανικό εργοστάσιο στη δυτική Ουκρανία. Η περιφρόνηση του Πούτιν προς τον Τραμπ δεν θα μπορούσε να εκφραστεί πιο εύγλωττα.
Επειδή οι πολιτικοί προσπαθούν «να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα» και οι σχολιαστές συνεχίζουν να ψάχνουν «κάτι θετικό», δεν λέγεται αρκετά συχνά και δυνατά πόσο ηθικά ατιμωτική, διπλωματικά ανίκανη και κυριολεκτικά γελοία είναι η συμπεριφορά του. Ο ναρκισσισμός και το ίδιον συμφέρον (συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών συμφερόντων της οικογένειάς του) εξηγούν το 70% της συμπεριφοράς του. Στροβιλίζεται στον άνεμο σαν ανεμοδείκτης, επαναλαμβάνοντας σχεδόν ό,τι του είπε ο τελευταίος συνομιλητής. Η ματαιοδοξία του είναι απερίγραπτη και ξεστομίζει απίστευτες ανοησίες.
Ναι, έχει μερικά συνεπή μοτίβα (π.χ. δασμοί, «Πρώτα η Αμερική», αποστροφή προς τον πόλεμο καθαυτόν) και διαισθητικά πολιτικό ταλέντο να βρίσκει αφηγήματα και επιτελεστικές πράξεις που κρατούν τους ψηφοφόρους του κοντά του. Αλλά τις περισσότερες φορές συμπεριφέρεται σαν μια γκροτέσκα φιγούρα, βγαλμένη από τις πολιτικές παρωδίες του Σάσα Μπάρον Κοέν.
Η κολακεία αυτού του αποκρουστικού ναρκισσιστή είναι αναξιοπρεπής. Είναι υποχρεωμένοι όμως να καταφύγουν σε αυτήν οι Ευρωπαίοι ηγέτες μέχρις ότου η Ευρώπη γίνει σοβαρή υπερδύναμη.
Επτά Ευρωπαίοι ηγέτες τα παράτησαν όλα κατακαλόκαιρο για να τρέξουν στην Ουάσιγκτον, ώστε να στηρίξουν τον συνάδελφό τους Ευρωπαίο ηγέτη, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Μπράβο. Αν ψάχνει κανείς για αχτίδα φωτός, να την. Και δεν ήταν απλώς μια στιγμιαία πράξη αλληλεγγύης. Αυτοί οι ηγέτες, σχεδόν όλοι οι σημαντικότεροι της ηπείρου (με την πολιτικά παραλυμένη Πολωνία δυστυχώς απούσα από το τραπέζι), έχουν τώρα δεσμευθεί προσωπικά να στηρίξουν την Ουκρανία.
Οι πρόεδροι και πρωθυπουργοί κλήθηκαν να χαϊδέψουν το εγώ του Τραμπ, ενώ με δεξιοτεχνία και συντονισμό τον τραβούσαν πίσω στη συμφωνημένη θέση για κατάπαυση του πυρός και εγγυήσεις ασφαλείας. Η συνεχής κολακεία αυτού του αποκρουστικού ναρκισσιστή είναι ντροπιαστική και αναξιοπρεπής. Είναι υποχρεωμένοι όμως να καταφύγουν σε αυτήν οι Ευρωπαίοι ηγέτες μέχρις ότου η Ευρώπη η ίδια γίνει σοβαρή υπερδύναμη. (Οπως θα έπρεπε, αλλά μη βάλετε και στοίχημα.)
Πού βρίσκεται λοιπόν η Ουκρανία; Πάνω – κάτω εκεί όπου ήταν και πριν. Το αποτέλεσμα αυτού του πολέμου δεν θα καθοριστεί από τις ειρηνευτικές συνομιλίες. (Ο Λευκός Οίκος ισχυρίστηκε ότι ο Πούτιν δέχθηκε να συναντηθεί με τον Ζελένσκι· αλλά ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ είπε ότι δεν θα το κάνει. Αλλη μία σφαλιάρα για τον Τραμπ.)
Οχι, το αποτέλεσμα του πολέμου θα καθοριστεί από την ίδια την πορεία του πολέμου – και από τις αμυντικές και αποτρεπτικές ρυθμίσεις που θα ισχύσουν όταν τελικά φθάσουμε σε κατάπαυση του πυρός. Οι «εγγυήσεις ασφαλείας» δεν είναι ζήτημα διατυπώσεων. (Οι Ουκρανοί θυμούνται τα ωραία λόγια των εγγυήσεων ασφαλείας που τους έδωσαν ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Ρωσία στο Μνημόνιο της Βουδαπέστης το 1994, που αποδείχθηκαν άχρηστα.) Στην πραγματικότητα, οι εγγυήσεις ασφαλείας είναι ζήτημα χάλυβα, ισχύος πυρός, ηλεκτρονικών συστημάτων, φυσικής παρουσίας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης.
Αν η Ουκρανία μπορέσει να κρατήσει τη γραμμή, με μικρές μόνο εδαφικές απώλειες παρά την έλλειψη νέων ετοιμοπόλεμων ανδρών, και η Ευρώπη (μαζί με χώρες όπως ο Καναδάς, και με ορισμένους κρίσιμους στρατηγικούς συντελεστές από τις ΗΠΑ) μπορέσει να στηρίξει στρατιωτικά, αμυντικο-βιομηχανικά και οικονομικά την Ουκρανία ενώ σχεδιάζει μια μακροπρόθεσμη αποτροπή –ιδίως στους αιθέρες–, τότε η πίεση μπορεί τελικά να γίνει μεγαλύτερη για τη Ρωσία απ’ ό,τι για την Ουκρανία. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί του χρόνου παρά φέτος. Μόνο τότε, αν ο Πούτιν διαπιστώσει ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο στρατιωτικά, ενώ τα φέρετρα και η παραπαίουσα οικονομία αρχίσουν να απειλούν τη σταθερότητα του καθεστώτος του, ίσως είναι έτοιμος να διαπραγματευθεί σοβαρά.
Αν ο Τραμπ βαρεθεί να είναι (για να χρησιμοποιήσουμε μία από τις αγαπημένες λέξεις του) «loser» στη σχέση του με τον Πούτιν και επιβάλει σκληρότερες κυρώσεις, αυτό θα βοηθήσει. Τίποτα στο παρελθόν του όμως δεν δείχνει ότι θα το κάνει, πόσο μάλλον ότι θα το κρατήσει για αρκετό διάστημα ώστε να επισπεύσει την πορεία προς ένα επώδυνο αδιέξοδο.
Τα υπόλοιπα είναι απλώς τραμπικός θόρυβος, χωρίς κανένα νόημα.
* Ο κ. Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
