ΒΕΡΟΛΙΝΟ. Τους βάλτους της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης θεωρεί ισχυρότερο ανάχωμα σε δύο από τους μεγαλύτερους κινδύνους της Ευρώπης, τη ρωσική επεκτατικότητα και την κλιματική αλλαγή, ο βιολόγος Χανς Γιόστεν. «Δεν μπορείς να προβλέψεις αν το βάθος της λάσπης είναι ένα ή δέκα μέτρα», λέει ο Γιόστεν για το έδαφος του βάλτου Κίζχοφερ στη ΒΑ Γερμανία. Κάθε στρατός θα δυσκολευόταν πολύ να περάσει άρματα μάχης μέσα από τέτοια περιοχή. Για τον λόγο αυτόν, ο βιολόγος εκτιμά πως η σωτηρία των βάλτων και η αποφυγή της αποξήρανσής τους αποτελεί ανέξοδη μέθοδο οχύρωσης της δυτικής Ευρώπης, αλλά και προστασίας των αποδεδειγμένα ωφέλιμων για την ατμόσφαιρα υδροβιότοπων. «Μπορείς να ενισχύσεις την αμυντική σου ικανότητα, να ωφελήσεις το περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα, να ελέγξεις τα ζιζάνια στις καλλιέργειες και να αντιμετωπίσεις τη λειψυδρία», εξηγεί ο Γιόστεν.
Το νερό έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αμυντική στρατηγική εδώ και χιλιετίες. Ο Πρώσος στρατηγός και στρατηγικός νους Καρλ φον Κλάουσεβιτς είπε ότι οι βάλτοι είναι «η ισχυρότερη γραμμή άμυνας». Ο Γερμανός φύλαρχος Αρμίνιος αξιοποίησε τον βάλτο του Τευτοβούργιου Δρυμού τον 1ο μ.Χ. αιώνα για να καταφέρει μία από τις μεγαλύτερες ήττες στην ιστορία της ρωμαϊκής λεγεώνας. Τον 16ο και τον 17ο αιώνα, η Ολλανδία πλημμύρισε σκόπιμα εκτάσεις της προκειμένου να κρατήσει μακριά Γάλλους και Ισπανούς εισβολείς. Ο στρατός του ναζιστικού καθεστώτος της Γερμανίας τίναξε τα φράγματα στη Νορμανδία το 1944, πλημμυρίζοντας μεγάλες ζώνες με καλλιέργειες σε μία προσπάθεια να καθυστερήσει την προέλαση των Συμμάχων.
Στην προσπάθειά του να σώσει το Κίεβο από τον ρωσικό στρατό τον Φεβρουάριο του 2022, το ουκρανικό επιτελείο διέταξε την ανατίναξη φράγματος 20 χλμ. από την πρωτεύουσα. «Αντί να προωθηθεί απευθείας στο Κίεβο, ο ρωσικός στρατός υποχρεώθηκε να αναζητήσει εναλλακτικές οδούς, καθυστερώντας την επιχείρηση. Αυτό έδωσε την ευκαιρία στους Ουκρανούς να ενισχύσουν την άμυνά τους στη δυτική όχθη του ποταμού Ιρπίν, με τα νερά του ποταμού και τους βάλτους να λειτουργούν σαν αντιαρματική τάφρος», σημειώνει ο αμυντικός αναλυτής Βίκτορ Κεβλιούκ του ουκρανικού Κέντρου Στρατηγικών Μελετών.
«Χρησιμοποιούμε ό,τι έχουμε. Φυσικά εμπόδια, όπως έλη, βάλτοι ή λίμνες, μπορούν να βοηθήσουν στην άμυνα», είπε πρόσφατα ο Εσθονός πρωθυπουργός Κρίστεν Μιχάλ. Τον ενθουσιασμό αυτό μετριάζει, πάντως, το δυστύχημα τον Μάρτιο με τέσσερις Αμερικανούς στρατιώτες σε άσκηση του ΝΑΤΟ να πνίγονται όταν το τεθωρακισμένο όχημά τους βούλιαξε στη λάσπη βάλτου κοντά στα σύνορα της Λιθουανίας με τη Λευκορωσία.
Την ίδια στιγμή, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Βερολίνου τη δεκαετία του 1990 να αποκαταστήσει τον πάλαι ποτέ αποξηραμένο βάλτο του Κίζχοφερ συνεχίζει να διχάζει την τοπική κοινωνία. Τα παράπονα των κατοίκων για έξαρση των κουνουπιών οδήγησαν τον δήμο να αποξηράνει πάλι μέρος του υδροβιότοπου, με επιπτώσεις για την πανίδα και τη χλωρίδα.
A.P.
