Οι περισσότεροι αντίχειρες ήταν υψωμένοι. Κάποια χαμόγελα ήταν αμήχανα. Και, στη μέση όλων, η εμπορική αξιωματούχος της Ε.Ε., Σαμπίν Γουίγιαντ, είχε το είδος της έκφρασης που έλεγε όλη την ιστορία: Το μπλοκ είχε βρεθεί σε δύσκολη θέση.
Η φωτογραφία, που τραβήχτηκε καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες σφράγιζαν μία εύθραυστη δασμολογική εκεχειρία στο γκολφ κλαμπ του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στη Σκωτία, στις 27 Ιουλίου, αποτύπωσε τη δυσφορία της ευρωπαϊκής πλευράς για μία συμφωνία που ήταν απλώς «η καλύτερη που μπορούσε να έχει επιτευχθεί».
President Trump’s historic deal with the European Union reinforces our strategic partnership with a key while expanding unprecedented market access for American exporters.
This colossal deal secures $750 billion in energy purchases and $600 billion in investments, bolstering… pic.twitter.com/fcF2jdMP1f
— United States Trade Representative (@USTradeRep) July 28, 2025
Οι δύο πλευρές τελικά επιβεβαίωσαν την προφορική συμφωνία του Τραμπ με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε κοινή δήλωση που ορίζει βασικούς δασμούς 15% για τις ΗΠΑ, υπόσχεται μείωση δασμών για τα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα, θέτει ανώτατο όριο στους δασμούς για τα φαρμακευτικά προϊόντα και τους ημιαγωγούς και εξαιρεί πλήρως τις εξαγωγές αεροσκαφών της Ε.Ε.
Η Ευρώπη χόρεψε ένα «τανγκό τρόμου» με τον Τραμπ, σύμφωνα με το Politico, καθώς επιδίωξε να διασφαλίσει εμπορική συμφωνία, πιέζοντας ταυτόχρονα τον Αμερικανό πρόεδρο να δεσμευτεί ως προς τις εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία.
«Παραμένουμε όμηροι της αμερικανικής στρατιωτικής και στρατηγικής προστασίας σε ό,τι αφορά στην Ουκρανία», δήλωσε ο Πασκάλ Λαμί, πρώην Επίτροπος Εμπορίου της Ε.Ε.
«Και αν αγνοούσαμε τον Τραμπ, κάτι που έχουμε την οικονομική δυνατότητα να κάνουμε, εκείνος θα μπορούσε να πει: “Λοιπόν, αν οι Ευρωπαίοι είναι εχθροί, δεν βλέπω γιατί θα πρέπει να συνεχίσω να βοηθάω την Ουκρανία”. Κανείς δεν θέλει να αναλάβει την ευθύνη για κάτι τέτοιο», πρόσθεσε ο Λαμί.
Νέα παγκόσμια εμπορική τάξη
Ενα λιγότερο πιεστικό, αλλά και πιο δύσκολο έργο, θα είναι το να δείξουν οι Βρυξέλλες στον κόσμο ότι με τη συμφωνία δεν παραβιάζουν τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου, στη διαμόρφωσή των οποίων συνέβαλαν.
Εδώ και χρόνια, κάνουν «μαθήματα» στο Πεκίνο, την Ουάσιγκτον και το Νέο Δελχί σχετικά με τη σημασία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, καθώς και των εμπορικών σχέσεων που βασίζονται σε κανόνες.
«Εχουμε τηρήσει πλήρως τους κανόνες που βοηθήσαμε στο να δημιουργηθούν, μαζί με τους Αμερικανούς, ωστόσο θα κατηγορηθούμε ότι πλέον τους υπονομεύουμε, αν τα πράγματα συνεχίσουν όπως έχουν», προειδοποίησε ο Λαμί, ο οποίος μετά τη θητεία του στις Βρυξέλλες, ανέλαβε από το 2005 έως το 2013 επικεφαλής του ΠΟΕ με έδρα τη Γενεύη.
Η παραδοχή της Φον ντερ Λάιεν στο γκολφ κλαμπ του Τραμπ στη Σκωτία ότι η Ε.Ε. έχει «πλεόνασμα» έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και η δέσμευσή της πως η συμφωνία θα συμβάλλει σε μία «αναπροσαρμογή» ερμηνεύτηκε ως το τελευταίο σήμα που χρειαζόταν η κυβέρνηση των ΗΠΑ για να κηρύξει νίκη και να θάψει ένα σύστημα που θεωρούσε από καιρό παρωχημένο.
«Χρησιμοποιώντας ένα μείγμα δασμών και συμφωνιών για πρόσβαση σε ξένες αγορές και επενδύσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες έθεσαν τα θεμέλια για μία νέα παγκόσμια εμπορική τάξη», έγραψε ο κορυφαίος διαπραγματευτής του Τραμπ για το εμπόριο, Τζέιμισον Γκριρ, σε άρθρο γνώμης σε εφημερίδα λίγες ημέρες μετά τη συμφωνία. «Το σύστημα δεν είναι σε καμία περίπτωση ολοκληρωμένο, αλλά βρίσκεται σε καλό δρόμο», πρόσθεσε ο ίδιος.
Κρίση αξιοπιστίας
Η διατλαντική εμπορική συμφωνία, σύμφωνα με κορυφαίες εμπορικές αρχές, θα μπορούσε να υπονομεύσει τις αρχές που οι Βρυξέλλες υποστηρίζουν εδώ και καιρό στον ΠΟΕ, σε έναν κόσμο που διαμορφώνεται ολοένα περισσότερο από τις γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις.
«Θα είναι πολύ δύσκολο για την Ε.Ε. να πει: ‘Υπερασπιζόμαστε το πολυμερές εμπορικό σύστημα’, καθώς είναι πλέον ένα από τα πολλά μέλη που αποφάσισαν να διαπραγματευτούν διμερή συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες», δήλωσε ο Μάρκο Μολίνα, πρώην ανώτερος διπλωμάτης που ηγήθηκε των συνομιλιών για τη μεταρρύθμιση του οργάνου επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ έως το 2024. Το βασικό πρόβλημα της συμφωνίας είναι ότι αντιβαίνει στις βασικές αρχές του πολυμερούς εμπορικού συστήματος: αμοιβαιότητα και μη διακρίσεις.
Καταρχάς, οι δύο εταίροι πρέπει να παρέχουν ο ένας στον άλλον περίπου ισοδύναμες παραχωρήσεις — κάτι που η συμφωνία-πλαίσιο δεν κάνει σχεδόν καθόλου σήμερα. Η μη διάκριση, απαιτεί κάθε όφελος που χορηγείται σε έναν εμπορικό εταίρο να επεκτείνεται αμέσως σε όλα τα μέλη — εκτός εάν η συμφωνία τους καλύπτει «ουσιαστικά όλο το εμπόριο».
Ετσι, η Ε.Ε. έχει συμφωνήσει να καταργήσει όλους τους δασμούς στα βιομηχανικά προϊόντα των ΗΠΑ και στα αυτοκίνητα, κάτι που θα έπρεπε να κάνει στο πλαίσιο μιας πλήρους εμπορικής συμφωνίας. Η Επιτροπή επιμένει ότι η συμφωνία τελικά θα πληροί αυτόν τον κανόνα.
Οι περισσότεροι δασμοί πρόκειται να καταργηθούν σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, υποστηρίζουν οι Βρυξέλλες, κάτι που σημαίνει πως τελικά η συμφωνία θα σεβαστεί τους καθιερωμένους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου.
Ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής δήλωσε, απευθυνόμενος στους δημοσιογράφους την Πέμπτη, ότι στο εισαγωγικό απόσπασμα της κοινής δήλωσης διατυπώνεται «δέσμευση των δύο πλευρών να καταβάλλουν προσπάθεια για σταδιακή απελευθέρωση».
Οι δύο πλευρές επισημαίνουν ακόμη ότι πρόκειται για «συνεχιζόμενη εργασία που θα βοηθήσει επίσης στο να ανταποκριθούμε στα πρότυπα των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου».
Επίσημα, η δέσμευση της Επιτροπής είναι κατηγορηματική. «Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι και θα παραμείνει υπέρμαχος και υποστηρικτής του ΠΟΕ και του εμπορίου που βασίζεται σε κανόνες — αυτό δεν θα αλλάξει», δήλωσε ο Ολοφ Γκιλ, εκπρόσωπος της Επιτροπής για το εμπόριο.
Ωστόσο, ούτε πρώην αξιωματούχοι της Επιτροπής δεν το πιστεύουν. «Η αξιοπιστία της Ε.Ε. ως ακρογωνιαίου λίθου του συστήματος του ΠΟΕ που βασίζεται σε κανόνες υπονομεύεται σοβαρά εφόσον αποφασίζει να εφαρμόσει δασμολογικές μειώσεις σε προτιμησιακή βάση», προειδοποίησε ο Ιγκνάθιο Γκαρθία Μπερθέρο, ο οποίος υπήρξε υπεύθυνος της Επιτροπής για τις διατλαντικές σχέσεις και υπεύθυνος επίσης για την πολιτική της Ε.Ε. στον ΠΟΕ μέχρι το 2024.
«Δεν υπάρχει καμία αξιοπιστία πίσω από το επιχείρημα ότι η «συμφωνία» Ε.Ε. – ΗΠΑ αποτελεί βήμα προς συμβατή με τον ΠΟΕ [συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών]», πρόσθεσε ο Γκαρθία Μπερθέρο, ο οποίος είναι πλέον μη μόνιμος συνεργάτης στο think tank Bruegel των Βρυξελλών.
Υπερεκφοβισμός του εκφοβιστή
Τι κάνεις λοιπόν όταν το μεγαλύτερο παιδί στην παιδική χαρά σταματά να παίζει με τους κανόνες; Για την Ε.Ε., η απάντηση είναι όλο και περισσότερο: Δεν στέκεσαι μόνος σου – χτίζεις συμμαχία, ανφέρει το Politico στην ανάλυσή του.
Αρχικά, οι Βρυξέλλες αντιστάθηκαν στην ιδέα του συντονισμού με άλλες χώρες που επλήγησαν από τους δασμούς του Τραμπ, όπως ο Καναδάς ή το Μεξικό. Αλλά τελικά άλλαξαν πορεία.
«Η Επιτροπή δέχεται κριτική, επειδή δεν κατέβαλε σοβαρές προσπάθειες για να οικοδομήσει ένα διεθνή συνασπισμό κατά του Τραμπ», δήλωσε ο πρώην επικεφαλής του ΠΟΕ, Λαμί.
Είναι κάτι που οι Βρυξέλλες προσπάθησαν να διορθώσουν προς τα τέλη Ιουνίου, όταν σε σύνοδο κορυφής, η Φον ντερ Λάιεν πρότεινε την ιδέα ενός νέου κλαμπ, όπου οι 27 χώρες της Ε.Ε. ενώνουν τις δυνάμεις τους με τα μέλη του μπλοκ της Συνολικής και Προοδευτικής Συμφωνίας για την Εταιρική Σχέση του Ειρηνικού ή CPTPP, όπου συμμετέχουν η Βρετανία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, το Μεξικό και η Αυστραλία.
Η πρόταση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τον ηγέτη της μεγαλύτερης οικονομίας της Ε.Ε., τον Γερμανό Καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς: «Εάν ο ΠΟΕ παραμείνει δυσλειτουργικός, όπως υπήρξε τα προηγούμενα χρόνια, τότε εμείς, που εξακολουθούμε να θεωρούμε σημαντικό το ελεύθερο εμπόριο, πρέπει να σκεφτούμε κάτι άλλο», δήλωσε στους δημοσιογράφους.
Οι συνομιλίες μεταξύ των διαπραγματευτών της Ε.Ε. και της CPTPP αναμένεται να συνεχιστούν μέχρι το τέλος του 2025, με στόχο τον συντονισμό των προσπαθειών για την υπεράσπιση του εμπορίου που βασίζεται σε κανόνες απέναντι στην επιθετική δασμολογική πολιτική του Τραμπ, δήλωσε στο Politico κορυφαίος αξιωματούχος των οικονομικών της Νέας Ζηλανδίας.
«Ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο η Ε.Ε. θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στο σύστημα είναι μέσω του συντονισμού με άλλα μέλη, πέραν των ΗΠΑ, για να διασφαλιστεί η τήρηση των κανόνων του ΠΟΕ», δήλωσε ο Μολίνα, ο οποίος ηγείται πλέον της εταιρείας, Molina & Associates.
«Αυτό θα απαιτήσει ηγεσία και ομαδική εργασία με την ελπίδα ότι η Ουάσιγκτον τελικά θα συνειδητοποιήσει ότι αυτός ο εμπορικός πόλεμος βλάπτει τα αμερικανικά συμφέροντα και τους καταναλωτές», τόνισε ο ίδιος.
Πηγή: Politico
