ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ: Η «ομάδα Ευρώπη» (Team Europe) κατόρθωσε μια μικρή επιτυχία. Μετά το αμφιλεγόμενο αποτέλεσμα της συνόδου μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν στις 15 Αυγούστου στην Αλάσκα, αυτή η ομάδα, αποτελούμενη από επτά Ευρωπαίους ηγέτες που συνόδευσαν τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, την περασμένη Δευτέρα φαίνεται ότι κατόρθωσε τουλάχιστον «να περιορίσει τις ζημίες». Αυτό σχολίασαν σχετικά στην «Κ» Ευρωπαίοι διπλωμάτες για την άνευ προηγουμένου κοινή συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με τους προέδρους Γαλλίας και Φινλανδίας, τον Γερμανό καγκελάριο, τους πρωθυπουργούς Βρετανίας και Ιταλίας, την πρόεδρο της Κομισιόν και τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ.
Ο απολογισμός
Κάποιοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες έκαναν λόγο ακόμη και για ξεκάθαρη επιτυχία, καθώς όχι μόνον αποφεύχθηκε η επιβολή από τον Τραμπ στην Ουκρανία μιας ειρηνευτικής συμφωνίας ισοδύναμης με συνθηκολόγηση και η παραχώρηση της αμυντικής «γραμμής» στην περιφέρεια του Ντονέτσκ, αλλά ο Αμερικανός πρόεδρος συμφώνησε και σε έναν «συντονιστικό» ρόλο των ΗΠΑ –στο πλαίσιο των εγγυήσεων ασφαλείας– που η «συμμαχία των προθύμων» θα προσφέρει στην Ουκρανία.
Αλλοι ισχυρίζονται ότι επετεύχθη και κάτι ακόμη: η διατήρηση της ενότητας των Ευρωπαίων, που δεν ήταν καθόλου δεδομένη, λόγω των προσωπικοτήτων και της διαφορετικής προσέγγισης μεταξύ των συμμετεχόντων είτε έναντι του Τραμπ είτε ως προς τις προϋποθέσεις για την έναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών.
«Ο Τραμπ δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια πώς θα λειτουργεί πλέον κάθε τεχνική ή επιχειρησιακή λεπτομέρεια. Αυτή είναι δουλειά ενός στρατηγού. Ομως, αυτό δεν μπορεί να συμβεί χωρίς την πολιτική βούλησή του – και αυτήν πλέον, την έχουμε», τόνισε Ευρωπαίος διπλωμάτης, από χώρα που μετείχε στις συνομιλίες στην Ουάσιγκτον.
Ωστόσο, αρκετοί ήταν εκείνοι που ενοχλήθηκαν από την τακτική διπλωματικής κολακείας στην οποία επιδόθηκαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, παρά την έστω περιορισμένη επιτυχία της. Αίσθηση προκάλεσαν, άλλωστε, οι φιλοφρονήσεις που αντάλλαξαν στις δημόσιες δηλώσεις τους κατά την πρώτη διευρυμένη συνάντηση των «επτά» με τον Τραμπ, στον Λευκό Οίκο.
Διόλου τυχαία, λίγες ώρες μετά, το Διαδίκτυο κατακλύστηκε από μια ψεύτικη φωτογραφία –δημιούργημα τεχνητής νοημοσύνης– που έδειχνε τους Ευρωπαίους να περιμένουν καθήμενοι στη σειρά, με πρώτο τον Εμανουέλ Μακρόν, υποτίθεται έξω από το γραφείο του Αμερικανού προέδρου.
Μια άλλη, όμως, πραγματική φωτογραφία απεικόνισε περιχαρή τον Τραμπ να δείχνει στους Ευρωπαίους καπελάκια τζόκεϊ με το σύνθημα MAGA (Make America Great Again) και σε μία ακόμη, φαίνεται να τους εξιστορεί στο Οβάλ Γραφείο τις περίφημες ειρηνευτικές συμφωνίες του.
Ξεκάθαρη επιτυχία χαρακτήρισαν τη συνάντηση Ευρωπαίοι διπλωμάτες, καθώς όχι μόνον αποφεύχθηκε η επιβολή μιας ειρηνευτικής συμφωνίας-συνθηκολόγησης στην Ουκρανία, αλλά ο Αμερικανός πρόεδρος συμφώνησε και σε έναν «συντονιστικό» ρόλο των ΗΠΑ.
Ολα αυτά αποτέλεσαν μέρος του αφηγήματος του Τραμπ για τους σκοπούς –κυρίως οπτικούς– της εικόνας του ηγέτη, διαμεσολαβητή και ειρηνοποιού. Ομως αρκετοί αναρωτιούνται τι πραγματικά κέρδισε η Ευρώπη από αυτήν την επιχείρηση «γοητείας» και «κολακείας» στην οποία δέχθηκαν να συμμετάσχουν οι επτά Ευρωπαίοι ηγέτες. Το όποιο κέρδος επετεύχθη θα διατηρηθεί τελικά και με ποιο κόστος;
Για τον Ιαν Λέσερ, επίτιμο πρόεδρο του German Marshall Fund των ΗΠΑ, στις Βρυξέλλες, η συνάντηση ήταν σε γενικές γραμμές επιτυχής, ιδιαίτερα μετά τη σύνοδο στην Αλάσκα, καθώς «έδωσε μεγαλύτερη βεβαιότητα, ιδιαίτερα ως προς το ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας, που δεν θα είναι φυσικά εύκολο ζήτημα, αλλά σε κάθε περίπτωση εξασφαλίστηκε έστω και περιορισμένη η εμπλοκή των ΗΠΑ». Για εκείνον, όμως, το πιο σημαντικό ήταν ότι οι Ευρωπαίοι κατόρθωσαν να πείσουν την αμερικανική διοίκηση πως «η μελλοντική κατάσταση ασφάλειας της Ουκρανίας, που αποτελεί κομμάτι της ασφάλειας της Ευρώπης, αφορά επίσης την ασφάλεια και τα συμφέροντα των ΗΠΑ».
Προσαρμογή
Με την ανάγνωση αυτή συμφωνεί και ο Βολφάνγκο Πίκολι, διευθυντής της ΤΕΝΕΟ Intelligence, ενώ εξηγεί πώς επετεύχθη αυτό. Υστερα από έξι μήνες διαρκών διαπραγματεύσεων είτε για την επίτευξη εμπορικής συμφωνίας είτε για την κοινή διακήρυξη της συνόδου του ΝΑΤΟ, οι Ευρωπαίοι φαίνεται ότι «έχουν μάθει πλέον να μιλούν τη γλώσσα του και να ασκούν διπλωματία διαμορφωμένη στο στυλ του: πιο προληπτική, πιο θετική». Αναφέρει, παράλληλα, ότι οι Ευρωπαίοι «εργάστηκαν σκληρά για να ευθυγραμμίσουν τις θέσεις τους, εξασφαλίζοντας ότι ο Τραμπ θα ακούσει ένα ενιαίο μήνυμα.
«Η ευρωπαϊκή επίθεση γοητείας», σύμφωνα με τον Βολφάνγκο Πίκολι, «έχει κόστος: σημαντικές παραχωρήσεις στις αμυντικές δαπάνες και αποδοχή μιας μονόπλευρης εμπορικής συμφωνίας, που επέβαλε δασμούς 15% στις εξαγωγές
της Ε.Ε προς τις ΗΠΑ».
Η στρατηγική τους ήταν να πείσουν τον ίδιο και τον κύκλο του να αντιληφθούν την προοπτική της Ευρώπης – κυρίως το μήνυμα ότι η Ρωσία είναι ο επιτιθέμενος στην Ουκρανία». Για τον ίδιο, πάντως, «αυτή, η ευρωπαϊκή επίθεση γοητείας έχει κόστος: σημαντικές παραχωρήσεις στις αμυντικές δαπάνες για την κάλυψη των απαιτήσεων του Τραμπ και αποδοχή μιας μονόπλευρης εμπορικής συμφωνίας, με την οποία επιβάλλονται δασμοί 15% στις εξαγωγές της Ε.Ε προς τις ΗΠΑ».
Αγοράζουν χρόνο
Το «κόστος» αυτό ίσως αντισταθμίζεται από το ότι «οι ΗΠΑ, παρά την προσοχή που θα δώσουν ως προς την ασφάλεια της περιοχής στον Ειρηνικό, δεν θα απεμπλακούν τελικά από την Ευρώπη», ισχυρίζεται ο Ιαν Λέσερ και εξηγεί ότι «αυτό είναι ιδιαίτερα κρίσιμο, καθώς παρά τις δηλώσεις προθέσεων και τη φιλοδοξία της Ευρώπης, η στρατηγική της αυτονομία και η άμυνά της, είτε αφορά επενδύσεις είτε ικανότητες, θα χρειαστούν αρκετά χρόνια ακόμη». Υπάρχει, άλλωστε, «μεγάλο κενό στη στρατηγική κουλτούρα μεταξύ των ΗΠΑ και των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών».
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η «πορεία των διατλαντικών σχέσεων θα συνεχίσει να προκαλεί βαθιά ανησυχία στην Ευρώπη, καθώς η τωρινή θετική στάση του Τραμπ ίσως αποδειχθεί βραχύβια», τονίζει από την πλευρά του ο Βολφάνγκο Πίκολι.
Πώς μοιράστηκαν οι ρόλοι στο τραπέζι
1. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Πρόεδρος Κομισιόν
Αν και εξέπληξε αρκετούς η συμμετοχή της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν στη συνάντηση –καθώς είθισται η Ε.Ε να εκπροσωπείται και από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου–, ωστόσο η πρόσφατη εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ της εξασφάλισε «εισιτήριο» για την Ουάσιγκτον, με τον Τραμπ να σχολιάζει, μάλιστα, ότι «ίσως είστε πιο ισχυρή από όλους αυτούς τους τύπους στο τραπέζι». Διόλου τυχαία η πρόεδρος της Κομισιόν ήγειρε το ζήτημα των απαχθέντων παιδιών από την Ουκρανία, ένα ευαίσθητο θέμα, που έθιξε σε πρόσφατη επιστολή προς τον Πούτιν η σύζυγος του Τραμπ, Μελάνια.
2. Κιρ Στάρμερ, Πρωθυπουργός Μ. Βρετανίας
«Φίλο» χαρακτήρισε τον Βρετανό πρωθυπουργό ο Τραμπ, με τον οποίο, άλλωστε, είχε συναντηθεί άλλες δύο φορές τους προηγούμενους μήνες, καθώς υπέγραψαν σχετικά εύκολα εμπορική συμφωνία –νωρίτερα από την Ε.Ε– ενώ είχαν νέες επαφές, πριν από δύο εβδομάδες, στη Σκωτία. Η Ντάουνινγκ Στριτ χαρακτήρισε αυτές τις στιγμές «ανεκτίμητες», κάτι που επιβεβαιώθηκε από τον Τραμπ τη Δευτέρα, καθώς είπε για τον Στάρμερ ότι «ο κόσμος τον συμπαθεί αρκετά. Αρέσει σε όλους σας». Πάντως, ο Βρετανός πρωθυπουργός μαζί με τον Γάλλο πρόεδρο έχουν αναλάβει δύσκολη αποστολή ως επικεφαλής της «συμμαχίας των προθύμων» για την παροχή των εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία.
3. Αλεξάντερ Στουμπ, Πρόεδρος Φινλανδίας
Ισως ο πραγματικός «ψιθυριστής» του Τραμπ να είναι τελικά ο Φινλανδός πρόεδρος, καθώς αποκαλύφθηκε ότι συνομιλούν συχνά, με αφορμή το προσφιλές τους άθλημα, το γκολφ, για την Ουκρανία αλλά και για τις πραγματικές προθέσεις του Πούτιν. Πολύπειρος πολιτικός ο Στουμπ, έχει βρει τον τρόπο να εξηγήσει στον Τραμπ το διακύβευμα, ότι δηλαδή η μελλοντική ασφάλεια της Ουκρανίας και της Ευρώπης είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ, ενώ τον εντυπωσίασε εκ νέου τη Δευτέρα χαρακτηρίζοντας τη γραμμή των οχυρωμένων πόλεων στην περιφέρεια Ντονέτσκ, που διεκδικεί ο Πούτιν, «προπύργιο εναντίον των Ούννων».
4. Εμανουέλ Μακρόν, Πρόεδρος Γαλλίας
Ιδιαίτερη φιλοφρόνηση επιφύλαξε ο Τραμπ για τον Μακρόν: «Ο πρόεδρος Μακρόν της Γαλλίας ήταν ένας από του πρώτους ανθρώπους που γνώρισα ως ξένο αξιωματούχο. Μου άρεσε από την πρώτη μέρα και μου αρέσει ακόμη περισσότερο τώρα. Αυτό είναι πολύ καλό, αυτό είναι ασυνήθιστο». Πράγματι είναι ασυνήθιστο, καθώς οι σχέσεις τους έχουν περάσει από την πρώτη θητεία του Τραμπ διά πυρός και σιδήρου, ενώ ο Μακρόν δεν φαίνεται να έχει υποκύψει ακριβώς στην τακτική «κολακείας» έναντι του Αμερικανού προέδρου, καθώς συχνά επικρίνει τις πολιτικές επιλογές του, ενώ ήταν υπέρ ακόμη και χρήσης «απειλών» πριν από την υπογραφή της εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ.
5. Τζόρτζια Μελόνι, Πρωθυπουργός Ιταλίας
«Εμπνευση» αποτελεί η Ιταλίδα πρωθυπουργός για τον Τραμπ, καθώς, όπως τόνισε, έχει παραμείνει στην εξουσία «περισσότερο από άλλους», εννοώντας τους προκατόχους της. Η Μελόνι είχε εξαρχής προνομιακή σχέση με τον Τραμπ λόγω ιδεολογικής «συγγένειας», ενώ υπήρξε η μόνη Ευρωπαία ηγέτις που προσκλήθηκε στην ορκωμοσία του. Αν και ο φακός κατέγραψε τη φανερή πλήξη της ενόσω ο Τραμπ απαριθμούσε τις «ειρηνευτικές» συμφωνίες του, ήταν εκείνη που τον έπεισε για το ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας προς την Ουκρανία σε ένα πλαίσιο βασισμένο στο άρθρο 5 της ιδρυτικής Συνθήκης του ΝΑΤΟ.
6. Φρίντριχ Μερτς, Καγκελάριος Γερμανίας
«Μια στο καρφί και μια στο πέταλο» είναι η τακτική που ακολουθεί ο Μερτς, καθώς δεν «χαρίζεται» στον Τραμπ σε ό,τι αφορά το εμπόριο, ωστόσο, κατά την πρώτη του επίσκεψη στον Λευκό Οίκο πήγε ως δώρο επιχρυσωμένη κορνίζα του πιστοποιητικού γέννησης του παππού του Αμερικανού προέδρου, Φρίντριχ, από το Κάλσταντ της Γερμανίας. Ο Τραμπ, που συγκινήθηκε τότε, χαρακτήρισε τον Μερτς τη Δευτέρα «ισχυρό άνδρα» και «φίλο», ενώ αστειεύθηκε σχολιάζοντας το καλοκαιρινό μαύρισμά του. Ο καγκελάριος επέμεινε, πάντως, μαζί με τον Μακρόν για την ανάγκη εκεχειρίας πριν από την έναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών.
7. Μαρκ Ρούτε, Γ.Γ. του ΝΑΤΟ
Φέρει το παρατσούκλι «ψιθυριστής» (whisperer) του Τραμπ, ενώ αποτελεί τον πρώτο διδάξαντα της διπλωματικής τακτικής «κολακείας» του Αμερικανού προέδρου, όπως φάνηκε και από τη διαρροή των sms που αντάλλαξαν παραμονές της συνόδου του ΝΑΤΟ, στη Χάγη. «Πρόκειται για σπουδαίο κύριο, μεγάλο γενικά, πολιτικό ηγέτη», είπε ο Τραμπ για εκείνον τη Δευτέρα. Αν και η προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι προσώρας «απαγορευτική», ωστόσο ο Ρούτε αποτελεί τον συνδετικό «κρίκο» μεταξύ του ΝΑΤΟ και της λεγόμενης «συμμαχίας των προθύμων», που αριθμεί 30 μέλη, όπως τόνισε ο ίδιος.
