Ο Βλαντιμίρ Πούτιν απαιτεί από την Ουκρανία να εγκαταλείψει ολόκληρη την περιοχή του Ντονμπάς, να παραιτηθεί από την προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ, να παραμείνει ουδέτερη και να αποκλείσει την παρουσία δυτικών στρατευμάτων στο έδαφός της, σύμφωνα με τρεις πηγές που γνωρίζουν τις προθέσεις του Κρεμλίνου και μίλησαν στο Reuters.
Οι όροι αυτοί τέθηκαν στο επίκεντρο της συνάντησης που είχε ο Ρώσος πρόεδρος με τον Ντόναλντ Τραμπ στην Αλάσκα, στην πρώτη ρωσοαμερικανική σύνοδο κορυφής έπειτα από τέσσερα χρόνια.
Η συνάντηση κράτησε τρεις ώρες και, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, σχεδόν αποκλειστικά αφορούσε τις προϋποθέσεις για έναν πιθανό συμβιβασμό.
Μετά τη σύνοδο, ο Πούτιν εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι ανοίγει ο δρόμος για ειρήνη, χωρίς όμως να δοθούν λεπτομέρειες.
Οι νέες προτάσεις Μόσχας
Το Κρεμλίνο έχει προσαρμόσει τις αρχικές του απαιτήσεις. Ενώ το καλοκαίρι του 2024 ζητούσε την πλήρη παραχώρηση και των τεσσάρων επαρχιών που ισχυρίζεται ότι ανήκουν στη Ρωσία –Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια– τώρα επικεντρώνεται στο Ντονμπάς.
Ο Πούτιν απαιτεί απόσυρση των ουκρανικών δυνάμεων από τις περιοχές που εξακολουθούν να ελέγχουν στο ανατολικό μέτωπο. Σε αντάλλαγμα, η Ρωσία θα παγώσει τις γραμμές στο μέτωπο της Χερσώνας και της Ζαπορίζια.
Σύμφωνα με αμερικανικές εκτιμήσεις, η Ρωσία ελέγχει το 88% του Ντονμπάς και το 73% των επαρχιών Χερσώνας και Ζαπορίζια.
Ως μέρος της συμφωνίας, εμφανίζεται πρόθυμη να αποσυρθεί από μικρές περιοχές που κατέχει στις περιφέρειες Χάρκοβο, Σούμι και Ντνιπροπετρόφσκ.
Οι απαιτήσεις περιλαμβάνουν επίσης μόνιμη εγκατάλειψη της ουκρανικής φιλοδοξίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ, νομικά δεσμευτική υπόσχεση της Συμμαχίας ότι δεν θα επεκταθεί περαιτέρω ανατολικά, περιορισμούς στον ουκρανικό στρατό και ρητή απαγόρευση ανάπτυξης δυτικών ειρηνευτικών δυνάμεων.
Η θέση του Κιέβου
Η ουκρανική ηγεσία έχει απορρίψει επανειλημμένα οποιαδήποτε παραχώρηση εδαφών.
Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι το Ντονμπάς αποτελεί «οχυρό» που κρατά πίσω τη Ρωσία και πως η εγκατάλειψή του θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία για το κράτος.
Η ένταξη στο ΝΑΤΟ παραμένει συνταγματικά κατοχυρωμένος στόχος, ενώ ο Ζελένσκι τόνισε ότι δεν είναι προνόμιο της Μόσχας να αποφασίζει για τη Συμμαχία.
Η Ουάσιγκτον και το ΝΑΤΟ δεν απάντησαν αμέσως στις ρωσικές προτάσεις.
Ο Τραμπ, από την πλευρά του, εμφανίζεται αποφασισμένος να μείνει στην ιστορία ως «πρόεδρος της ειρήνης» και έχει αναλάβει να μεσολαβήσει για συνάντηση Πούτιν – Ζελένσκι, με προοπτική και τριμερή σύνοδο ΗΠΑ – Ρωσίας – Ουκρανίας.
«Πιστεύω ότι ο Πούτιν θέλει να τελειώσει αυτός ο πόλεμος. Είμαι βέβαιος ότι θα το λύσουμε», δήλωσε.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ είπε πως ο Πούτιν είναι πρόθυμος να συναντήσει τον Ζελένσκι, αλλά αμφισβήτησε τη νομιμοποίησή του, δεδομένου ότι η θητεία του έληξε τον Μάιο του 2024 χωρίς να έχουν διεξαχθεί νέες εκλογές λόγω πολέμου. Το Κίεβο απαντά ότι ο Ζελένσκι παραμένει νόμιμος πρόεδρος.
Ηγέτες της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας έχουν εκφράσει αμφιβολίες ότι ο Πούτιν επιδιώκει πραγματικά ειρήνη.
Σενάρια για τις εγγυήσεις ασφάλειας
Σύμφωνα με πηγές του Reuters, ο απεσταλμένος του Τραμπ Στιβ Γουίτκοφ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία της συνόδου.
Στις 6 Αυγούστου συναντήθηκε με τον Πούτιν στη Μόσχα, όπου τέθηκαν οι γραμμές ενός πιθανού συμβιβασμού.
Στα τραπέζι βρίσκονται διαφορετικά σενάρια για τις εγγυήσεις ασφάλειας της Ουκρανίας:
- Τριμερής συμφωνία Ρωσίας – Ουκρανίας – ΗΠΑ, που θα μπορούσε να εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
- Επιστροφή στις συζητήσεις της Κωνσταντινούπολης το 2022, με ουδετερότητα της Ουκρανίας έναντι εγγυήσεων ασφαλείας από τα πέντε μόνιμα μέλη του Σ.Α.
Οπως είπε μία πηγή, «υπάρχουν δύο επιλογές: ειρήνη ή πόλεμος· και αν δεν υπάρξει ειρήνη, τότε θα υπάρξει περισσότερος πόλεμος».
Bloomberg: Η Ρωσία ζητά ρόλο – Η πρόταση για Κίνα
Οι προσπάθειες για εξασφάλιση εγγυήσεων ασφαλείας προς την Ουκρανία, στο πλαίσιο της αμερικανικής πρωτοβουλίας για τερματισμό του πολέμου, αντιμετωπίζουν δυσκολίες από την εκκίνησή τους.
Αμερικανοί, Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συζητούν προτάσεις για ένα μεταπολεμικό πλαίσιο προστασίας του Κιέβου, μετά τη δήλωση του Λευκού Οίκου ότι ο Πούτιν εμφανίστηκε διατεθειμένος να δεχθεί «εγγυήσεις τύπου Άρθρου 5» για την Ουκρανία, κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ στην Αλάσκα.
Το Κρεμλίνο δεν έχει επιβεβαιώσει δημοσίως κάτι τέτοιο. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι η Μόσχα πρέπει να έχει λόγο στις όποιες ρυθμίσεις ασφαλείας, αφήνοντας ανοικτό το ενδεχόμενο συμμετοχής και της Κίνας. Ο Ζελένσκι απέρριψε αμέσως το Πεκίνο ως πιθανό εγγυητή.
Ο Λαβρόφ επανέφερε την ιδέα μιας συμφωνίας βασισμένης στις αρχές της «συλλογικής και αδιαίρετης ασφάλειας», υπενθυμίζοντας ότι η Ρωσία είχε στηρίξει πρόταση του 2022 που προέβλεπε εμπλοκή των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία).
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ερμήνευσαν τη στάση αυτή ως απόπειρα καθυστέρησης και εξέφρασαν αμφιβολίες για τη διάθεση του Πούτιν να προχωρήσει σε συμφωνία.
Ο Τραμπ πιέζει για απευθείας συνάντηση Πούτιν–Ζελένσκι, μετά το τετ-α-τετ με τον Ρώσο πρόεδρο στην Αλάσκα, όπου εγκατέλειψε την αρχική απαίτηση για κατάπαυση του πυρός πριν τις διαπραγματεύσεις και έθεσε θέμα εδαφικών παραχωρήσεων.
Οι επαφές του Ουκρανού προέδρου με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο οδήγησαν σε δέσμευση των ΗΠΑ να συμμετάσχουν σε σχήμα εγγυήσεων ασφαλείας, αφήνοντας τα ζητήματα συνόρων για αργότερα.
Η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι εταίροι της θεωρούν ότι ισχυρές εγγυήσεις ασφάλειας αποτελούν βασικό στοιχείο για οποιαδήποτε συμφωνία, καθώς θα μπορούσαν να επιτρέψουν στο Κίεβο να προχωρήσει σε συμβιβασμούς που μέχρι τώρα απέρριπτε.
Η πρόταση της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι προβλέπει ότι οι σύμμαχοι της Ουκρανίας θα πρέπει να αποφασίζουν μέσα σε 24 ώρες εάν θα προσφέρουν στρατιωτική βοήθεια σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης, διαμορφώνοντας έναν μηχανισμό αντίστοιχο του ΝΑΤΟικού Άρθρου 5, χωρίς όμως πλήρη ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Πηγή: Reuters, Bloomberg
