Ο καπνός από τις πυρκαγιές στο Λος Αντζελες τον Ιανουάριο μύριζε πλαστικό και ήταν τόσο πυκνός, που οι πυροσβέστες λένε ότι έκρυβε τον ωκεανό. Οσοι πολέμησαν τις φλόγες ανέφεραν ότι έπαθαν αμέσως πονοκέφαλο, έφτυναν μαύρο φλέγμα, ενώ πολλοί από αυτούς έκαναν εμετό και ένιωσαν ζαλάδα κατά τη διάρκεια της πυρόσβεσης.
Επτά μήνες αργότερα, κάποιοι από αυτούς ξυπνούν ακόμη από τον βήχα, μέσα στη νύχτα. Ενας τους, που έτρεχε κάποτε 10 χλμ. την ημέρα, δεν μπορεί πια να τρέξει σχεδόν καθόλου. Ο 33χρονος Φερνάντο Αλιέντε, πυροσβέστης της ομοσπονδιακής δασικής υπηρεσίας, ήταν από τους πρώτους στη μάχη με τη φωτιά στην Καλιφόρνια. Κατά τη διάρκεια πυρόσβεσης τον Ιούνιο, όμως, ο Αλιέντε ένιωσε έντονη δύσπνοια. Στο νοσοκομείο, οι ιατροί εντόπισαν εμβολή στον πνεύμονα και όγκο στην περιοχή της καρδιάς. Η διάγνωσή τους ήταν λέμφωμα του Χότζκιν, μια επιθετική μορφή καρκίνου.
Η πυρόσβεση χωρίς τη χρήση μάσκας ή συσκευής αέρα είναι αδιανόητη για πυροσβέστες σε αστικές ζώνες. Σε όλες τις ΗΠΑ, όμως, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που μάχονται τις πυρκαγιές περνούν εβδομάδες εργαζόμενοι μέσα σε τοξικό καπνό και τέφρα, με μόνο τους μέσο προστασίας ένα μαντίλι στο πρόσωπο ή ακόμη και τίποτα. Κάποιοι παλεύουν σήμερα να ανέβουν τις σκάλες στα σπίτια τους, ύστερα από πολλά καλοκαίρια σε φωτιές δασών. Αλλοι είναι ανάπηροι μετά τη χρόνια εισπνοή τέφρας, μυκήτων και άλλων ερεθιστικών για το αναπνευστικό ουσιών. Οι πυροσβέστες αυτοί εμφανίζουν καρκίνους στην τρίτη δεκαετία της ζωής του, καρδιακές παθήσεις στην τέταρτη δεκαετία τους και βρίσκονται σε λίστες αναμονής για μεταμοσχεύσεις πνευμόνων στα 40 τους.
Ερευνες συνδέουν εδώ και δεκαετίες τη συστηματική εισπνοή καπνού δασικών πυρκαγιών με την αύξηση κρουσμάτων καρδιαγγειακών και πνευμονολογικών παθήσεων, καρκίνων και πρόωρων θανάτων. Οι ερευνητές της δασικής υπηρεσίας των ΗΠΑ προειδοποιούν εδώ και χρόνια για τις επιπτώσεις του καπνού, καλώντας την υπηρεσία να παράσχει μάσκες, μετρητές έκθεσης και να πραγματοποιήσει μελέτες για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία των πυροσβεστών.
Χώρες με μακρές περιόδους επιφυλακής πυρκαγιών, όπως ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Ελλάδα, άρχισαν να εξοπλίζουν τους πυροσβέστες τους με μάσκες με φίλτρα, όπως αυτές που χρησιμοποιούν ελαιοχρωματιστές και εργάτες κατεδαφίσεων. Πειράματα σε εργαστήριο έδειξαν ότι οι μάσκες αυτές δεσμεύουν ποσοστό 99% των τοξικών μορίων του καπνού. Οι μάσκες Ν95 είναι εξίσου αποτελεσματικές.
Ερευνες συνδέουν την κατάσβεση δασικών πυρκαγιών με καρδιαγγειακές και πνευμονολογικές παθήσεις, καθώς και επιθετικές μορφές καρκίνου.
Η δασική υπηρεσία αντιστέκεται, ωστόσο, στην τάση αυτή, επιμένοντας να στέλνει τους πυροσβέστες της στη φωτιά χωρίς μάσκες, εκτιμώντας πως η μάσκα είναι επικίνδυνη καθώς μπορεί να υπερθερμανθεί στο πρόσωπο του χρήστη της και να οδηγήσει σε θερμοπληξία. Οι επικεφαλής της υπηρεσίας συστήνουν έτσι την απομάκρυνση των πυροσβεστών από την εστία της φωτιάς λίγες ώρες μετά την πρώτη τους εμπλοκή και τη δημιουργία κατασκηνώσεων σε ασφαλή απόσταση από τον καπνό. Ερευνες σε χώρες που χρησιμοποιούν τέτοιες μάσκες στην πυρόσβεση δεν διαπίστωσαν αύξηση κρουσμάτων θερμοπληξίας. Ο πυροσβέστης θα περιορίσει τον ρυθμό του ή θα αφαιρέσει τη μάσκα εάν ζεσταθεί υπερβολικά.
Εσωτερικά έγγραφα της υπηρεσίας αποκαλύπτουν, πάντως, ότι το πραγματικό κίνητρο της δασικής υπηρεσίας στην απαγόρευση μασκών είναι η υποβάθμιση του κινδύνου και της τοξικότητας του καπνού από δασικές πυρκαγιές στην ανθρώπινη υγεία. Μια τέτοια παραδοχή της επικινδυνότητας του καπνού και της τέφρας θα έπρεπε να οδηγήσει σε ριζικές και δαπανηρές αλλαγές. Η παραδοσιακά υποχρηματοδοτημένη υπηρεσία αναγκάζεται να προσλαμβάνει εποχικούς πυροσβέστες κάθε καλοκαίρι, αλλά και να πληρώνει τη στέγασή τους σε ξενοδοχεία της περιοχής της φωτιάς.
Θετικά και αρνητικά
Σε εσωτερική της έκθεση του 2024, η δασική υπηρεσία σταχυολογεί τα θετικά και τα αρνητικά της μάσκας. Στην κορυφή της λίστας των θετικών βρίσκεται η «προστασία του αναπνευστικού», ενώ η λίστα των αρνητικών περιέχει «υποθερμία, περιορισμό της αποτελεσματικότητας» και «20% πτώση παραγωγικότητας». Πολλοί δασικοί πυροσβέστες συμφωνούν και απορρίπτουν τη μάσκα, θεωρώντας την άβολη, περιοριστική και σημάδι αδυναμίας. Η έρευνα έδειξε, βέβαια, ότι η παροχή ακόμη και προαιρετικών μασκών από την υπηρεσία πείθει τους πυροσβέστες να τις χρησιμοποιούν.
Ο Ζεμπούλα Χέμπερτ, που αντιμετωπίζει πυρκαγιές εδώ και 15 χρόνια, σημειώνει ότι τόσο ο ίδιος όσο και οι συνάδελφοί του πολύ θα ήθελαν να είχαν πρόσβαση σε μάσκες. Ο Χέμπερτ διαγνώσθηκε με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια στα 38 του χρόνια και αντιμετωπίζει τώρα χρόνια δύσπνοια, στερώντας του τη δυνατότητα να πολεμάει φωτιές.
