Πυκνή ομίχλη περιβάλλει το Ουκρανικό την επόμενη μέρα της πολυαναμενόμενης συνάντησης Τραμπ- Πούτιν στην Αλάσκα. Παρά τη θερμή υποδοχή και τα εγκωμιαστικά σχόλια που προσέφερε ο Αμερικανός πρόεδρος στον Ρώσο ομόλογό του, ο οποίος μέχρι χθες αντιμετωπιζόταν ως παρίας από τη συλλογική Δύση, ο Πούτιν έφυγε από το Aνκορατζ χωρίς καμία δέσμευση για κατάπαυση των εχθροπραξιών.
Το γεγονός ότι η συνάντηση, που έλαβε χώρα σε μια κρίσιμη στιγμή της μεγαλύτερης σύγκρουσης στην Ευρώπη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έληξε χωρίς καμία συμφωνία, υπό άλλες συνθήκες θα προκαλούσε δέος και απογοήτευση. Αυτή τη φορά όμως πρέπει να προκάλεσε ανακούφιση στο Κίεβο και τις περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, που φοβούνταν μια νέα Γιάλτα, ερήμην τους.
Δυο τους στο «θηρίο»
Η μέρα ξεκίνησε με καλούς οιωνούς, τουλάχιστον για τον Βλαντιμίρ Πούτιν, που είδε να του στρώνουν το κόκκινο χαλί επί αμερικανικού εδάφους για να τον υποδεχθεί έξω από το αεροπλάνο του ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος. Αμέσως μετά, ο Πούτιν μπήκε μαζί με τον Τραμπ στο προεδρικό αυτοκίνητο του οικοδεσπότη του, το περίφημο Beast, πράγμα εντελώς ασυνήθιστο, και μάλιστα απουσία μεταφραστών, τροφοδοτώντας ερωτήματα για το τι άραγε συζήτησαν επί δέκα λεπτά οι δύο ηγέτες μακριά από ενοχλητικούς μάρτυρες.
Στις διαβουλεύσεις πίσω από τις κλειστές πόρτες, η ατμόσφαιρα θα πρέπει να ήταν λιγότερο εγκάρδια, πέραν των άλλων γιατί οι δύο άνδρες δεν ήταν μόνοι τους: ο αρχικός προγραμματισμός να συνομιλήσουν κατ’ ιδίαν, παρουσία μόνο των διερμηνέων τους, ανατράπηκε την τελευταία στιγμή, όταν αποφασίστηκε να συνοδεύονται από δύο συνεργάτες τους ο καθένας. Από αμερικανικής πλευράς ήταν ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ και ο γνωστός για τις σκληρές θέσεις του έναντι της Ρωσίας υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο. Στην άλλη πλευρά, τον Πούτιν συνόδευαν ο σύμβουλός του Γιούρι Ουσάκοφ και ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος έφτασε στο Ανκορατζ φορώντας ένα φούτερ που έγραφε CCCP, το ακρωνύμιο της Σοβιετικής Ενωσης στο κυριλλικό αλφάβητο.
Η συνάντηση ολοκληρώθηκε μέσα σε τρεις ώρες, νωρίτερα από ό,τι είχε προβλεφθεί αρχικά. Μπορεί να μην κατέληξε σε συμφωνία, αλλά ο Τραμπ δεν αποχώρησε ρίχνοντας την ευθύνη στον Πούτιν, όπως είχε απειλήσει ότι θα πράξει αν διαπίστωνε έλλειψη καλής θέλησης. Αντίθετα, οι δύο ηγέτες προχώρησαν σε κοινή συνέντευξη Τύπου όπου δεν δέχθηκαν καμία ερώτηση από δημοσιογράφους, αλλά αναλώθηκαν σε αμοιβαία εγκώμια. Ο Πούτιν δήλωσε ότι αν ήταν ο Τραμπ πρόεδρος το 2022, δεν θα είχε ξεσπάσει ποτέ ο πόλεμος στην Ουκρανία και προσκάλεσε τον οικοδεσπότη του στη Μόσχα, μιλώντας στα αγγλικά.
Από την πλευρά του, ο Αμερικανός πρόεδρος εκθείασε τη «φανταστική» σχέση του με τον «Βλαδίμηρο» και διαπίστωσε «μεγάλη πρόοδο» προς την κατεύθυνση της ειρήνευσης, αν και εντόπισε ορισμένα ζητήματα διαφωνίας, ένα από τα οποία ήταν, όπως είπε, πολύ σοβαρό, χωρίς να δώσει διευκρινίσεις. Λίγο αργότερα, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Fox News, έριξε το μπαλάκι στον Ζελένσκι να κλείσει συμφωνία για ειρήνευση, τονίζοντας ότι «η Ρωσία είναι μεγάλη δύναμη, εμείς είμαστε το νούμερο ένα στον κόσμο, αυτοί είναι το νούμερο δύο», σε άλλη μια εκδήλωση κολακείας του πληγωμένου ρωσικού εθνικισμού.
Μόνο αφελείς θα μπορούσαν να περιμένουν ότι μια τόσο περίπλοκη σύγκρουση όσο το Ουκρανικό θα έβρισκε τη λύση της μέσα σε λίγες ώρες από μια συνάντηση των Τραμπ και Πούτιν, ερήμην του ηγέτη μιας εκ των δύο εμπόλεμων χωρών. Το σενάριο αυτό μπήκε σε κυκλοφορία μετά την πρόσφατη επίσκεψη του Γουίτκοφ στη Μόσχα, όπου ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος έμεινε με την εντύπωση ότι ο Ρώσος πρόεδρος είναι ανοιχτός σε μια λύση στη βάση της ανταλλαγής εδαφών με το Κίεβο: να αποσυρθούν οι Ουκρανοί από το 30% του Ντονέτσκ που εξακολουθούν να ελέγχουν, με αντάλλαγμα να παραδώσουν οι Ρώσοι εδάφη των περιφερειών Ζαπορίζια και Χερσώνας.
Δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα ήταν πρόθυμος να παραχωρήσει στρατηγικής σημασίας εδάφη, που εξασφαλίζουν τη χερσαία σύνδεση της Κριμαίας με τη ρωσική ενδοχώρα. Το πιθανότερο είναι ότι ο Πούτιν άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να παραχωρήσει ελάσσονος σημασίας εδάφη στις περιφέρεις Χάρκοβο, Σούμι και Δνειπεροπετρόφσκ και ο Γουίτκοφ- ο οποίος δεν μιλάει ρωσικά και δεν παίρνει δικούς του μεταφραστές στη Μόσχα- παρανόησε.
«Μιλάει» με τα όπλα
Σε κάθε περίπτωση, η διαπραγματευτική θέση του Πούτιν ενισχύθηκε από το γεγονός ότι ο ρωσικός στρατός κατάφερε την περασμένη Δευτέρα να διαρρήξει τις ουκρανικές οχυρώσεις στην κωμόπολη Ντοπροπίλια του Ντονέτσκ και να προωθηθεί προς δύο κατευθύνσεις, σε βάθος 10 έως 15 χιλιομέτρων. Αν και οι Ρώσοι δεν έχουν ακόμη σταθεροποιήσει τις θέσεις τους, η εξέλιξη αυτή ήρθε να τονίσει την καίρια αδυναμία των Ουκρανών να αναπληρώσουν τα κενά στα στρατεύματα της πρώτης γραμμής και τον κίνδυνο να βρεθούν σύντομα περικυκλωμένες οι δύο μεγάλες πόλεις του Ντονέτσκ που εξακολουθούν να βρίσκονται στα χέρια τους, το Κραματόρσκ και το Σλοβιάνσκ.
Ωστόσο ο πάντα ρεαλιστής Πούτιν δεν θα μπορούσε να υπερεκτιμήσει τη διαπραγματευτική αξία παρόμοιων επιτυχιών. Η γεωπολιτική ισχύς της χώρας του υπέστη κατά τους τελευταίους οκτώ μήνες τρία σοβαρά πλήγματα: στη Συρία, με την ανατροπή του Ασαντ, στο Ιράν, όπου αρκέστηκε σε ρητορικές διαμαρτυρίες όταν ΗΠΑ και Ισραήλ σφυροκοπούσαν μια χώρα με την οποία έχει συνάψει συνθήκη αμυντικής συνεργασίας, και πιο πρόσφατα στον νότιο Καύκασο. Στις 8 Αυγούστου, οι πρόεδροι του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ και της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν υπέγραψαν μνημόνιο για συνθήκη ειρήνης στον Λευκό Οίκο, παρουσία του Ντόναλντ Τραμπ, αφήνοντας στην άκρη τη Ρωσία. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η δημιουργία ενός «Διαδρόμου Τραμπ για την Παγκόσμια Ειρήνη και Ευημερία», μήκους 32 χιλιομέτρων, η ασφάλεια του οποίου ανατίθεται για 99 χρόνια σε αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και ιδιωτικές εταιρείες, στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας.
Εξίσου σοβαρή είναι η οικονομική πίεση. Ο ρυθμός αύξησης του ρωσικού ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα είναι φέτος 1,5% έναντι 4,7% πέρυσι και το έλλειμμα μεγαλώνει, καθώς τα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου μειώνονται σε σημαντικό βαθμό. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ζωηρούς λόγους να επιθυμεί την άρση των κυρώσεων και την επιστροφή αμερικανικών επενδύσεων, κάτι που απηχεί και το γεγονός ότι στις συνομιλίες του Ανκορατζ συμμετείχαν από δύο οικονομικά στελέχη πρώτης γραμμής στις πενταμελείς αντιπροσωπείες των δύο πλευρών που πλαισίωναν τους προέδρους τους.
Τα μεγάλα, αναπάντητα ερωτήματα αφορούν κυρίως τις θεμελιώδεις αξιώσεις της Ρωσίας, που δεν σχετίζονται τόσο με το εδαφικό όσο την ουδετερότητα και τα όρια στον στρατό της Ουκρανίας, τη μη επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς και γενικά την αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη. Από την πλευρά τους, οι Ουκρανοί επιμένουν για εγγυήσεις ασφαλείας και οι Ευρωπαίοι προτίθενται να εγκαταστήσουν στρατιωτικές δυνάμεις στο έδαφος της χώρας στο πλαίσιο μιας μελλοντικής συμφωνίας ειρήνης, κάτι που οι Ρώσοι δεν θέλουν ούτε να σκέφτονται.
Την επομένη της συνάντησης του Άνκορατζ δεν είχε γίνει σαφές αν στη διάρκεια των τρίωρων διαβουλεύσεων υπήρξε κάποια προσέγγιση στα κρίσιμα αυτά θέματα. Τις επόμενες ώρες και ημέρες, μετά την ενημέρωση του Ζελένσκι και των Ευρωπαίων από τον Τραμπ, ασφαλώς θα μάθουμε περισσότερα. Για την ώρα, ο Πούτιν έχει κάθε λόγο να αισθάνεται ικανοποιημένος. Έφυγε από την Αλάσκα έχοντας αναβαθμίσει θεαματικά το διεθνές προφίλ της χώρας του και του ιδίου, χωρίς να κάνει καμία υποχώρηση. Από χθες, ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με ακόμη σκληρότερα διλήμματα, καθώς ο χρόνος τρέχει εναντίον τους.
Ο Ζελένσκι στις ΗΠΑ
Μετά το ραντεβού στο Ανκορατζ, ο Τραμπ είχε μακρά συνομιλία με τον Ζελένσκι μέσα από το αεροπλάνο. Ο Ουκρανός πρόεδρος ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να ταξιδέψει τη Δευτέρα στην Ουάσιγκτον για συνομιλίες εκ του σύνεγγυς με τον Αμερικανό ομόλογό του.
Τι είπε στους Ευρωπαίους
Σύμφωνα με πληροφορίες του Axios, ο Τραμπ ενημέρωσε τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ ότι ο Πούτιν δεν θέλει εκεχειρία και προτιμά μια συνολική συμφωνία για το τέλος του πολέμου, άποψη με την οποία φέρεται να συντάχθηκε και ο Αμερικανός
πρόεδρος.
