Πρόκειται για μία αγαπημένη καλοκαιρινή ενασχόληση που σε πολλούς ανθρώπους φέρνει μνήμες από την παιδική ηλικία. Η συλλογή κοχυλιών στην παραλία είναι, πράγματι, μία από τις αγαπημένες παραδόσεις των διακοπών. Εχει όμως και μεγάλο κόστος για το περιβάλλον.
«Ας κάνουμε την εξής υπόθεση», δήλωσε στην ισπανική εφημερίδα El Pais ο Μίκαλ Κοβαλέφσκι, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα με ειδίκευση στα ασπόνδυλα: «Κάθε χρόνο οι παραλίες του πλανήτη δέχονται τουλάχιστον δέκα δισεκατομμύρια επισκέψεις. Ας πούμε ότι συλλέγεται ένα κοχύλι ανά εκατό ανθρώπους. Αυτό μπορεί να ακούγεται μικρό αλλά συνολικά σημαίνει πως έχουμε 10.000 τόνους κοχύλια να απομακρύνονται κάθε χρόνο από τις ακτές».
Ο αριθμός αυτός ισοδυναμεί με τρεις πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων γεμισμένες μέχρι πάνω. Με την κορύφωση του μαζικού τουρισμού στη Μεσόγειο αυτή η κατά τα άλλα αθώα και τρυφερή συνήθεια μπορεί πλέον να επιφέρει ανεπανόρθωτες βλάβες στα τοπικά οικοσυστήματα.
Είναι γεγονός πως οι επιστήμονες χτυπούν εδώ και χρόνια το καμπανάκι του κινδύνου σχετικά με αυτό το ζήτημα. Σε έρευνα της οποίας ηγήθηκε ο Κοβαλέφσκι σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, και η οποία δημοσιεύθηκε πριν από δέκα χρόνια, αποδείχθηκε η απότομη μείωση στον αριθμό των κοχυλιών που βρίσκονταν στην παραλία Λάργα στο Σαλού της Καταλωνίας.
Οι συντάκτες της έρευνας συνέκριναν δύο μεγάλου μεγέθους δείγματα από το παραλιακό έδαφος που περισυλλέχθηκαν από την ίδια περιοχή σε δύο διαφορετικές χρονολογίες με απόκλιση 30 χρόνια: τα πρώτα το 1978 και το 1981 και τα δεύτερα το 2008 και το 2010. Αυτό που ανακάλυψαν ήταν πως η παρουσία των κοχυλιών μειώθηκε σχεδόν στο ένα τρίτο μεταξύ των δύο περιόδων.
Αυτή η μείωση συμβαδίζει σχεδόν παράλληλα με την αύξηση στον αριθμό των τουριστών που σχεδόν τριπλασιάστηκε (περίπου 2,7 φορές περισσότεροι τουρίστες). Κατά την ίδια περίοδο, οι συνθήκες του περιβάλλοντος (όπως η ένταση των κυμάτων και η θερμοκρασία) παρέμειναν σχετικά αναλλοίωτες. Επιπλέον, τα οικολογικά χαρακτηριστικά του συνολικού πληθυσμού των κοχυλιών (η κυριαρχία συγκεκριμένων ειδών, η κατανομή διαφορετικών μεγεθών στα κελύφη, η συχνότητα τραυματισμού από φυσικούς θηρευτές) παρέμειναν επίσης σταθερά. Το συμπέρασμα είναι ένα: οποιαδήποτε μείωση στους αριθμούς των κοχυλιών οφείλεται στους ανθρώπους.
«Περισσότερος τουρισμός συνεπάγεται και επέκταση του αστικού χώρου στην παράκτια περιοχή καθώς και αύξηση πολλών δραστηριοτήτων στις παραλίες», επισημαίνει ο Κοβαλέφσκι. «Φυσικά ένα κοχύλι δεν είναι μεγάλο πρόβλημα. Ομως βλέπουμε ανθρώπους να παίρνουν ολόκληρους κουβάδες και στο τέλος, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, καταλήγουν στα σκουπίδια και τις χωματερές».
Πάνω στο γραφείο μας μπορεί να δείχνουν όμορφα, όμως στην παραλία τα κοχύλια επιτελούν πολλαπλούς ρόλους για τη διατήρηση του οικοσυστήματος. «Δεν βρίσκονται εκεί κατά τύχη: είναι μέρος ενός μηχανισμού που κρατάει τις παραλίες μας ζωντανές και ασφαλείς. Παίζουν κομβικό ρόλο για ολόκληρο το περιβάλλον», εξηγεί ο Φερνάντο Γκαρσία Γκερέρο, δημιουργός της αίθουσας με τα μαλάκια στο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Μαδρίτη. «Το καθένα από αυτά, όσο μικρό κι αν φαίνεται, βοηθάει να κρατηθεί η άμμος στη θέση της επιβραδύνοντας την απορρόφησή της από τα κύματα. Χάρη σε αυτά οι παραλίες διατηρούν τη φόρμα τους, τη σταθερότητα του εδάφους τους και τη δυνατότητά τους να αντιστέκονται στη διάβρωση», εξηγεί.
«Οταν τα κοχύλια διαλύονται, επηρεάζουν επίσης την οξύτητα του νερού, καθώς περιέχουν ανθρακικό ασβέστιο, το οποίο μεταβάλλει το pH του ωκεανού», προσθέτει. Αυτό βοηθάει στην ανακύκλωση του ασβεστίου και άλλων στοιχείων πίσω στη θάλασσα, συμβάλλοντας στη διατήρηση ζωτικών κύκλων μέσα στο νερό, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας νέων κοχυλιών. Τα κοχύλια, με τη σειρά τους, παρέχουν καταφύγιο και βιότοπο για πολλούς οργανισμούς. Τα φύκια, τα θαλάσσια χόρτα, τα «καβούρια ερημίτες», τα μικρά ασπόνδυλα και ακόμη και τα παράκτια πουλιά τα χρησιμοποιούν ως σπίτια ή ως δομικά υλικά. Μερικά πουλιά τα χρησιμοποιούν ακόμη και για να ακονίζουν τα ράμφη τους. Είναι αδιαμφισβήτητο: η απώλεια των κοχυλιών αλλοιώνει τη φυσική, χημική και βιολο-γική ισορροπία των παραλιών.
