ΜΑΡΚ ΣΑΝΤΟΡΑ, ΛΕΤΙΣΙΑ ΒΑΝΣΟΝ, ΝΤΑΡΙΑ ΜΙΤΙΟΥΚ
Το πρόσωπο είναι το παράθυρο της ανθρώπινης ταυτότητας και του συναισθήματος. Η παραμόρφωσή του δεν είναι απλώς ένας τραυματισμός· είναι αποξένωση από τον ίδιο τον εαυτό. «Οταν ένας στρατιώτης χάνει ένα πόδι, η κοινωνία τον αποκαλεί ήρωα», λέει ο δρ Αντρίι Κόπτσακ, επικεφαλής της γναθοχειρουργικής στο Εθνικό Ιατρικό Πανεπιστήμιο Μπογκομόλετς στο Κίεβο. «Αν χάσει το πρόσωπό του; Γίνεται φάντασμα». Οι χειρουργοί έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο, ιδιαίτερα χάρη στην τρισδιάστατη εκτύπωση. Με εμφυτεύματα και οδηγούς κομμένους και ραμμένους στο πρόσωπο κάθε ασθενούς, η τεχνολογία επιτρέπει ακριβέστερη αποκατάσταση γνάθων, ζυγωματικών και οφθαλμικών κοιλοτήτων. Αποκαθιστούν έτσι όχι μόνο τη λειτουργία, αλλά και τα χαρακτηριστικά της ταυτότητας.
Η ιατρική πρόοδος στηρίζεται σε έναν αιώνα καινοτομιών, από τις επεμβάσεις στους παραμορφωμένους στρατιώτες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου έως τη σημερινή ψηφιακή ανασύνθεση για τα θύματα της μάχης του Μπαχμούτ. Ο στόχος παραμένει κοινός: η αποκατάσταση της λειτουργικότητας, αλλά και της ελπίδας. Η εφημερίδα New York Times πέρασε δύο χρόνια καταγράφοντας τις ιστορίες γυναικών και ανδρών με ζωές ρημαγμένες, αλλά κι εκείνων που εργάζονται για να τις ξαναχτίσουν.
«Είναι η ίδια μάχη – για τον εαυτό σου, για τη ζωή σου», λέει ο Βολοντίμιρ Μέλνικ. «Οπως στα χαρακώματα, έτσι και στο κρεβάτι του νοσοκομείου». Ο Μέλνικ τραυματίστηκε το 2023, όταν η μονάδα του κατέλαβε ρωσική θέση σε λόφο. Κατά τη μάχη, τα θραύσματα από μια έκρηξη διέλυσαν το πρόσωπό του. «Ολα τα νεύρα στη δεξιά πλευρά του προσώπου μου κόπηκαν. Τα κόκαλα διαλύθηκαν. Δεν έβλεπα από το ένα μάτι», εξήγησε. Υποβλήθηκε σε πάνω από 50 επεμβάσεις. Επειτα από μήνες αποτυχημένων χειρουργείων, οι εθελοντές του προγράμματος «Γιατροί για τους Ηρωες» τον μετέφεραν σε άλλο νοσοκομείο. Εκεί ακολούθησαν μια νέα θεραπευτική προσέγγιση με εξατομικευμένα εμφυτεύματα τιτανίου, σχεδιασμένα από σαρώσεις του κρανίου του.
«Δεν με αναγνώριζα»
Ο Αρτούρ Τκατσένκο είχε επιστρέψει από το μέτωπο με την ελπίδα πως τα χειρότερα πέρασαν. Ο πόλεμος όμως τον ακολούθησε. Πύραυλος χτύπησε το πατρικό του σπίτι, σκοτώνοντας τους γονείς του και τραυματίζοντας τον ίδιο, τη σύζυγό του και την κόρη τους.
«Οταν συνήλθα, δεν αναγνώριζα το πρόσωπό μου στον καθρέφτη», σημειώνει. Υπέστη βαριές κρανιογναθικές κακώσεις. Οι γιατροί, σε συνεργασία με βιομηχανικούς μηχανικούς, σχεδίασαν και τύπωσαν τρισδιάστατα εμφυτεύματα για την αποκατάστασή του.
Η Νέλια Λεονίντοβα, 45 ετών, θυμάται το κρύο μέταλλο στο μάγουλό της. Την είχαν καταχωρίσει ως «φορτίο 200», τον στρατιωτικό κωδικό για τους νεκρούς. Το πρόσωπό της είχε παραμορφωθεί από βομβαρδισμό στο Ζούχρες, κοντά στα ρωσικά σύνορα, το 2014, στον πρώτο πόλεμο, μετά την εισβολή στην Κριμαία. Επεσε σε κώμα και ξύπνησε δύο μήνες αργότερα χωρίς το ένα μάτι και με σπασμένη γνάθο. Ηταν μια απλή εργάτρια, μητέρα και κηπουρός.
«Ολη η περιοχή μας μοσχοβολούσε τριαντάφυλλα», θυμάται. Τώρα έχει ανακτήσει τη θέληση για ζωή. Θέλει να σπουδάσει ψυχολογία και να ιδρύσει κέντρο στήριξης για τραυματίες πολέμου. Εχει ξαναβρεί την αγάπη και την ελπίδα. «Είμαι σκληρή γυναίκα. Το βλέμμα μου πετρώνει τους ανθρώπους – σαν τη Μέδουσα».
