ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ. Μέσα σε μουσική συμφωνία κουδουνισμάτων, περισσότερες από 300 μαύρες, καφετιές και στικτές κατσίκες κατηφορίζουν σε ασφαλτοστρωμένη επαρχιακή οδό της περιφέρειας της Βαρκελώνης στην Καταλωνία, διακόπτοντας περιοδικά την πορεία τους προκειμένου να μασουλήσουν τα ξερά χόρτα στο πλάι του δρόμου. Το κοπάδι που περιηγείται από χωριό σε χωριό της Καταλωνίας είναι μέρος πιλοτικού προγράμματος του δήμου του Ματαρό, που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση στο πλαίσιο προγράμματος πρόληψης δασικών πυρκαγιών. Ο Ζοζέ Αντόνιο Ρισίς, δημοτικός σύμβουλος αρμόδιος για αγροτικά θέματα, λέει ότι το πιλοτικό πρόγραμμα αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιτυχημένο, με τον δήμο να ανανεώνει τη σύμβαση του κοπαδιού και για το επόμενο έτος.
Αποδίδει η πιλοτική δράση που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση, στο πλαίσιο προγράμματος πρόληψης δασικών πυρκαγιών.
Κάθε καλοκαίρι, οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούν πυρκαγιές σε όλη τη Νότια Ευρώπη καταστρέφοντας ολοένα και μεγαλύτερες εκτάσεις καθώς η κλιματική αλλαγή εντείνεται. Οι πυρκαγιές μειώθηκαν, όμως, αισθητά πέρυσι στην Καταλωνία, παρότι το 2024 χαρακτηρίσθηκε από ιστορική ανομβρία, για να αναδειχθεί στο τρίτο πιο άνυδρο έτος τον τελευταία αιώνα. Αξιωματούχοι της περιφέρειας αποδίδουν τη μείωση των πυρκαγιών στη βελτίωση των μέσων παθητικής πυρασφάλειας, μέρος των οποίων είναι και οι κατσίκες. Τα συμπαθή μηρυκαστικά, γνωστά για την ασίγαστη πείνα τους, τρέφονται ευχαρίστως ακόμη και με γεμάτα αγκάθια φυτά, όπως οι κάκτοι και τα γαϊδουράγκαθα, καθιστώντας τα ζώα αυτά ιδανικά για την αποψίλωση εδαφών από εύφλεκτη ύλη και τη δημιουργία φυσικών αντιπυρικών ζωνών.
Ο καθαρισμός εύφλεκτων υλικών από οικόσιτα ζώα γίνεται εδώ και αιώνες, πολλοί σύγχρονοι αγρότες εγκαταλείπουν όμως τα μηχανήματα καθαρισμού ξερόχορτων, επιστρέφοντας στις αίγες και σε άλλα ζώα, αναζητώντας βιώσιμες και λιγότερο ενεργοβόρες επιλογές. Στην ισπανική Γαλικία, κοπάδια άγριων αλόγων επιτελούν το έργο της αποψίλωσης.
Με οξεία σφυρίγματα, οι βοσκοί Φρανσές Τεχίδο και Πέδρο Αλμπα δίνουν οδηγίες στα τσοπανόσκυλα προκειμένου οι κατσίκες να αρχίσουν να κινούνται κατά μήκος περιμέτρου κατοικημένης ζώνης στην ευπαθή σε πυρκαγιές περιοχή του Μαρέσμε, στα καταλανικά παράλια της Μεσογείου.
Οι δύο ποιμένες και συνεταίροι, 38 χρόνων και οι δύο, αποφάσισαν πρόσφατα να συνδυάσουν τα κοπάδια τους και να υιοθετήσουν ημινομαδική ποιμενική ζωή. Η ιστορία του Τεχίδο ξεκίνησε πριν από 14 χρόνια με μικρό πειραματικό κοπάδι στο προάστιο της Βαρκελώνης, Μπανταλόνα. Η παρέα του Τεχίδο κουράστηκε, όμως, γρήγορα από την απαιτητική ζωή του βοσκού, με τον Τεχίδο να μένει μόνος να φροντίζει επτά κατσίκες. «Στην αρχή δεν ήταν επάγγελμα, αλλά χόμπι. Μάθαινα», λέει ο Τεχίδο που είχε εργασθεί ως εκπαιδευτής σκι και ιστιοπλοΐας. «Οταν είσαι εκπαιδευτής προσέχεις ομάδα παιδιών ή ενηλίκων και φροντίζεις να συμπεριφέρονται όσο το δυνατόν καλύτερα. Προτιμώ τη σημερινή ελευθερία μου», τονίζει.
Αφησε τη μουσική
Ο Αλμπα άφησε πίσω του πολύ διαφορετική ζωή ως πλανόδιος μουσικός. Αναζητώντας νέα δουλειά εν μέσω πανδημίας, ο Αλμπα αποφάσισε να αγοράσει λίγες κατσίκες από τον Τεχίδο, αφού γνωρίστηκαν σε φιλικό σπίτι. Η ποιμενική ζωή αρέσει στον πρώην μουσικό, ο οποίος έχει τώρα τη δυνατότητα να φέρνει μαζί του τον δύο ετών γιο του στη βοσκή των αιγών. Τα ζώα προσφέρουν επίσης υψηλής ποιότητας και θρεπτικής αξίας γάλα και τυρί.
Οι βοσκοί πληρώνονται από τον δήμο, αλλά και από τυροκόμους που εκτιμούν το καλής ποιότητας γάλα του κοπαδιού. Η είσπραξη αμοιβών και η τακτική κτηνιατρική εξέταση του κοπαδιού σημαίνουν, πάντως, χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Τα διαρκώς μετακινούμενα ζώα τρέφονται με μεγάλη ποικιλία χόρτων και δεν χρειάζονται έτσι επιπλέον ζωοτροφή, βελτιώνοντας αισθητά τη γεύση του γάλακτος που παράγουν οι κατσίκες. «Αυτό που στην αρχή έμοιαζε μειονέκτημα, αποδείχθηκε το πιο δυνατό μας χαρτί», σημειώνει ο Τεχίδο αναφερόμενος στη νομαδική ζωή του κοπαδιού.
Τα περισσότερα έσοδα από τις πωλήσεις γάλακτος και οι αμοιβές από τις συμφωνίες πυρασφάλειας με δήμους της Καταλωνίας επενδύονται από τους δύο ποιμένες για τη βελτίωση του εξοπλισμού τους. Κανείς από τους δύο δεν επέλεξε να κάνει αυτή τη δουλειά για τα χρήματα. «Αν υπολογίσεις τις εργατοώρες θα καταλάβεις ότι δεν αξίζει τον κόπο. Το κάνουμε με πεποίθηση και κέφι, γιατί πιστεύουμε σε έναν άλλον τρόπο ζωής και στη βιώσιμη διαχείριση της γης», λέει ο Αλμπα.
