Ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Apple Στιβ Τζομπς φημολογείται πως δεν άφηνε τα παιδιά του να χρησιμοποιούν iPad. Ο Μπιλ Γκέιτς έχει δηλώσει ότι και ο ίδιος περιόριζε την πρόσβαση των παιδιών του στην τεχνολογία. Το screen time, ο χρόνος που περνούν τα παιδιά μπροστά σε οθόνες, έχει ταυτιστεί με κακά νέα: θεωρείται υπεύθυνο για την αύξηση της κατάθλιψης στους νέους, προβλήματα συμπεριφοράς και διαταραχές ύπνου. Ο κοινωνικός ψυχολόγος Τζόναθαν Χάιντ αναλύει στο βιβλίο του «Γενιά του άγχους» (εκδ. Παπασωτηρίου, 2024) τους μηχανισμούς με τους οποίους η χρήση κινητών επηρέασε δυσμενώς την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών: ανεπαρκής ύπνος, κατακερματισμός προσοχής, εθισμός, μοναχικότητα, κοινωνική σύγκριση, τελειοθηρία.
Ισως όμως οι προειδοποιήσεις για τη «σκοτεινή πλευρά» της χρήσης κινητών δεν λένε όλη την αλήθεια.
Ομάδα επιστημόνων από τη Βρετανία υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν αρκετά τεκμηριωμένα επιστημονικά στοιχεία για τις βλαβερές συνέπειες των οθονών. Μήπως τελικά έχουμε υπερεκτιμήσει τον κίνδυνο; Ο καθηγητής Ψυχολογίας Πιτ Ετσελς από το Πανεπιστήμιο Bath Spa υποστηρίζει ότι τα επιστημονικά δεδομένα για τις βλάβες της τεχνολογίας είναι ελλιπή. Στο βιβλίο του «Unlocked: The Real Science of Screen Time» υποστηρίζει ότι η επιστημονική βάση των δραματικών συμπερασμάτων είναι μεικτή και συχνά προβληματική. «Δεν υπάρχουν σαφή επιστημονικά στοιχεία που να στηρίζουν τις ιστορίες φρίκης για τον χρόνο μπροστά σε οθόνες», γράφει. Μια μελέτη της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας (2021) ενισχύει αυτή την άποψη. Δεκατέσσερις συγγραφείς από διάφορα πανεπιστήμια παγκοσμίως ανέλυσαν 33 μελέτες που δημοσιεύτηκαν μεταξύ 2015-2019. Κατέληξαν ότι η χρήση οθονών έπαιζε «πολύ μικρό ρόλο» σε θέματα ψυχικής υγείας. Ενα μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι περισσότερες έρευνες βασίζονται σε μαρτυρίες, όπως τονίζει ο Ετσελς. Επιπλέον, υπάρχουν εκατομμύρια πιθανοί τρόποι να ερμηνεύσει κανείς τα δεδομένα. Παραθέτει το παράδειγμα της αύξησης των πωλήσεων παγωτού και των συμπτωμάτων καρκίνου του δέρματος το καλοκαίρι: και τα δύο σχετίζονται με τη ζέστη – όχι μεταξύ τους.
Σύμφωνα με το BBC, η κάθε περίπτωση έχει εντελώς διαφορετικό ψυχολογικό αποτύπωμα. Μια μελέτη που εξέτασε 11.500 εγκεφαλικές απεικονίσεις παιδιών 9-12 ετών διαπίστωσε ότι ενώ η χρήση οθονών συσχετιζόταν με αλλαγές στη συνδεσιμότητα εγκεφαλικών περιοχών, δεν υπήρχε καμία ένδειξη ότι συνδέεται με προβλήματα ψυχικής υγείας ή γνωστικές δυσλειτουργίες.
Ο καθηγητής Αντριου Πρζιμπίλσκι του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που επέβλεψε τη μελέτη, έχει δημοσιεύσει έρευνες σύμφωνα με τις οποίες τα social media και τα βιντεοπαιχνίδια μπορεί να ενισχύουν την ευεξία. Ούτε ο Πρζιμπίλσκι ούτε ο Ετσελς αρνούνται ότι υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι από το Διαδίκτυο – όπως η έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο ή η σεξουαλική παρενόχληση. Ωστόσο, προειδοποιούν ότι η υπερβολική έμφαση στον «χρόνο οθόνης» ενδέχεται να οδηγήσει τα παιδιά σε κρυφή χρήση. Ο Πρζιμπίλσκι ανησυχεί για την απαγόρευση, αφού η οθόνη μετεξελίσσεται σε «απαγορευμένο καρπό».
Πολλοί διαφωνούν. Η βρετανική εκστρατεία Smartphone Free Childhood έχει συγκεντρώσει 150.000 υπογραφές για την απαγόρευση των smartphones σε παιδιά κάτω των 14 ετών. Η καθηγήτρια Ψυχολογίας Τζιν Τουένγκ από το Πανεπιστήμιο San Diego State υποστηρίζει ότι τα smartphones ήταν ο μόνος κοινός παρονομαστής στην άνοδο των ποσοστών κατάθλιψης στους εφήβους. Πλέον προτρέπει τους γονείς να κρατήσουν τα παιδιά μακριά από τις οθόνες όσο περισσότερο γίνεται. «Ο εγκέφαλος είναι πιο ώριμος στα 16 και οι κοινωνικές σχέσεις πιο σταθερές».
