Με αυξημένη παρουσία, αλλά μειωμένες προσδοκίες, ξεκινά σήμερα στα Ηνωμένα Εθνη η αναβληθείσα διάσκεψη για το παλαιστινιακό, με στόχο την προώθηση της λύσης των δύο κρατών στη σύγκρουση Ισραήλ – Παλαιστινίων, μία από τις πιο ακανθώδεις και μακρόβιες του πλανήτη.
Ισραήλ και ΗΠΑ μποϊκοτάρουν τη διήμερη διάσκεψη, έχοντας προαναγγείλει την αποχή τους.
Η διάσκεψη, στην οποία συμπροεδρεύουν οι υπουργοί Εξωτερικών Γαλλίας και Σαουδικής Αραβίας, ήταν προγραμματισμένη για τα τέλη Ιουνίου. Ωστόσο, όχι μόνον πήρε αναβολή εβδομάδων μετά την επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν, αλλά υποβαθμίστηκε από τετραήμερη συνάντηση παγκόσμιων ηγετών σε διήμερη επιπέδου υπουργών, εν μέσω των αυξανόμενων εντάσεων στη Μέση Ανατολή.
Στόχος της διάσκεψης είναι να καθορίσει τις παραμέτρους ενός οδικού χάρτη για την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους, διασφαλίζοντας παράλληλα την ασφάλεια του Ισραήλ.
«Είναι απολύτως αναγκαία η επανεκκίνηση της πολιτικής διαδικασίας της λύσης των δύο κρατών, η οποία απειλείται σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε», επισήμανε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Ζαν-Νοέλ Μπαρό.
Η λύση των δύο κρατών
Η ιδέα της διαίρεσης της Αγίας Γης χρονολογείται δεκαετίες πριν.
Μετά τη λήξη της βρετανικής κυριαρχίας στην Παλαιστίνη, το σχέδιο του ΟΗΕ το 1947 προέβλεπε τη διαίρεση του εδάφους σε εβραϊκό και αραβικό κράτος. Το Ισραήλ αποδέχτηκε το σχέδιο, αλλά μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Ισραήλ τον επόμενο χρόνο (1948), οι Αραβες γείτονες του κήρυξαν πόλεμο, με αποτέλεσμα το σχέδιο του ΟΗΕ να μην εφαρμοστεί ποτέ. Βάσει της εκεχειρίας του 1949, η Ιορδανία διατήρησε τον έλεγχο της Δυτικής Οχθης και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και η Αίγυπτος της Γάζας.
Στον λεγόμενο πόλεμο των Εξι Ημερών, το 1967, το Ισραήλ κατέλαβε τη Δυτική Οχθη και την ανατολική Ιερουσαλήμ, εδάφη που έκτοτε διεκδικούν οι Παλαιστίνιοι για τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους.
Η λύση των δύο κρατών που με βάση τα σύνορα του Ισραήλ πριν από το 1967 αποτελεί τη βάση των ειρηνευτικών συνομιλιών που ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1990, διαθέτει ευρεία διεθνή στήριξη.
Γιατί πραγματοποιείται τώρα η διάσκεψη;
Η Γαλλία και η Σαουδική Αραβία έχουν διαμηνύσει την πρόθεσή τους για προώθηση της λύσης των δύο κρατών ως της μόνης βιώσιμης οδού για την επίτευξη ειρήνης στη Μέση Ανατολή και ενός οδικού χάρτη με συγκεκριμένα βήματα –και πρώτο τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα.
Σε έγγραφό τους στα μέλη του ΟΗΕ τον Μάιο, οι συμπροεδρεύοντες διεμήνυσαν πως πρωταρχικός στόχος της διάσκεψης είναι να προσδιοριστούν οι ενέργειες «όλων των σχετικών παραγόντων» για την εφαρμογή της λύσης των δύο κρατών – και «να ενεργοποιηθούν επειγόντως οι απαραίτητες διαδικασίες και οι πόροι για την επίτευξη αυτού του στόχου».
Οπως επισημαίνει η Μανάλ Ραντβάν, Σαουδαράβισσα διπλωμάτης που ηγήθηκε των προπαρασκευαστικών διεργασιών της χώρας της, η διάσκεψη του ΟΗΕ πρέπει να «χαράξει μια πορεία δράσης, όχι προβληματισμού». Πρέπει να «εδράζεται σε ένα αξιόπιστο και μη αναστρέψιμο πολιτικό σχέδιο που αντιμετωπίζει τη βασική αιτία της σύγκρουσης και προσφέρει μια πραγματική οδό προς την ειρήνη, την αξιοπρέπεια και την αμοιβαία ασφάλεια».
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ηγείται ενός ευρύτερου κινήματος προς μια λύση δύο κρατών, παράλληλα με την αναγνώριση του δικαιώματος του Ισραήλ στην αυτοάμυνα.
Την προηγούμενη Πέμπτη ανακοίνωσε πως η Γαλλία θα αναγνωρίσει επίσημα το κράτος της Παλαιστίνης στην ετήσια συνάντηση των ηγετών του κόσμου στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Περίπου 145 χώρες έχουν αναγνωρίσει το κράτος της Παλαιστίνης. Ωστόσο, η ανακοίνωση του Μακρόν –ενόψει της σημερινής συνάντησης και εν μέσω διογκούμενης διεθνούς κατακραυγής για τη χειμαζόμενη από την επισιτιστική κρίση στα όρια του λιμού Γάζα– καθιστά τη Γαλλία τη σημαντικότερη δύναμη της Δύσης που προβαίνει σε τέτοια ενέργεια.
Η πλευρά του Ισραήλ
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, απορρίπτει τη λύση των δύο κρατών, για λόγους τόσο εθνικούς όσο και ασφαλείας. Καταδίκασε, δε, την πρόθεση αναγνώρισης της Παλαιστίνης από τη Γαλλία, λέγοντας πως ο πρόεδρος Μακρόν «ανταμείβει την τρομοκρατία και απειλεί με τη δημιουργία ενός ακόμη ιρανικού πληρεξουσίου, όπως έγινε με τη Χαμάς στη Γάζα».
Αναλόγως, η θρησκευτική και εθνικιστική βάση του Νετανιάχου θεωρεί τη Δυτική Οχθη ως τη βιβλική και ιστορική πατρίδα των Εβραίων, ενώ οι Ισραηλινοί Εβραίοι, στη συντριπτική τους πλειονότητα θεωρούν την Ιερουσαλήμ ως την αιώνια πρωτεύουσα του κράτους τους. Ο ανατολικός τομέας της πόλης φιλοξενεί τον ιερότερο τόπο του Ιουδαϊσμού, καθώς και κάποια από τα σημαντικότερα τοπόσημα του Χριστιανισμού και του Ισλάμ.
Οι σκληροπυρηνικοί Ισραηλινοί πιστεύουν πως οι Παλαιστίνιοι δεν επιδιώκουν ειρήνη, επικαλούμενοι τόσο τη δεύτερη Ιντιφάντα στις αρχές του 2000, όσο και την ανάληψη του ελέγχου της Γάζας από τη Χαμάς το 2005 (δύο χρόνια μετά την απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από τον θύλακο).
Το Ισραήλ αντιτίθεται επίσης σε μια λύση ενός κράτους στην οποία οι Εβραίοι θα μπορούσαν να χάσουν την πλειοψηφία τους. Ο Νετανιάχου φέρεται να προκρίνει τη διατήρηση του status quo, σύμφωνα με το οποίο το Ισραήλ διατηρεί τον συνολικό έλεγχο και οι Ισραηλινοί περισσότερα δικαιώματα από τους Παλαιστινίους· σύμφωνα με το οποίο το Ισραήλ εντείνει τον έλεγχό του με την επέκταση του εποικισμού στη Δυτική Οχθη και η Παλαιστινιακή Αρχή έχει περιορισμένη αυτονομία σε τμήματά της.
Η πλευρά των Παλαιστινίων
Οι Παλαιστίνιοι, οι οποίοι κάνουν λόγο για ισραηλινό «απαρτχάιντ», κατηγορούν το Ισραήλ ότι υπονομεύει τις επανειλημμένες ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, εντείνοντας την εποικιστική δραστηριότητα στη Δυτική Οχθη και απειλώντας με προσάρτηση, κάτι που απειλεί τις προοπτικές δημιουργίας ενός ανεξάρτητου και με εδαφική συνέχεια παλαιστινιακού κράτους.
Οπως σημειώνει ο Αχμέντ Ματζνταλάνι, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) και στενός συνεργάτης του Παλαιστίνιου προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, οι Παλαιστίνιοι έχουν διάφορους στόχους.
Κατ’ αρχάς, μια «σοβαρή διεθνή πολιτική διεργασία που θα προλειάνει τον δρόμο για την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους». Δεύτερον, τη διεθνή χρηματοδοτική στήριξη της Παλαιστινιακής Αρχής για την ανοικοδόμηση και την οικονομική ανάκαμψη της Λωρίδας της Γάζας. Και, τρίτον, την περαιτέρω διεθνή αναγνώριση του κράτους τους από μεγάλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίας – εξέλιξη, ωστόσο, που δεν αναμένεται στην παρούσα διάσκεψη, αλλά εκείνη του Σεπτεμβρίου.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η τωρινή διάσκεψη προβλέπεται να λειτουργήσει ως προετοιμασία για τη σύνοδο κορυφής των ηγετών, τον Σεπτέμβριο.
Τι (δεν) αναμένεται σήμερα
Και τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ έχουν προσκληθεί να συμμετάσχουν στη συνάντηση και, σύμφωνα με έναν Γάλλο διπλωμάτη, αναμένεται να παρευρεθούν περίπου 40 υπουργοί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ είναι οι μόνες χώρες που θα απόσχουν.
Γαλλία και Σαουδική Αραβία έχουν διανείμει ένα τελικό έγγραφο που θα μπορούσε να υιοθετηθεί, και ενδέχεται να γίνουν κάποιες ανακοινώσεις σχετικά με την πρόθεση αναγνώρισης ενός παλαιστινιακού κράτους. Ωστόσο, όπως σημειώνει το ΑΡ, με το μποϊκοτάζ του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών δεν υπάρχει προοπτική για σημαντική πρόοδο και επανέναρξη των μακροχρόνιων διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων για τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Προ ημερών, ο γενικός γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες προέτρεψε τους συμμετέχοντες «να διατηρήσουν ζωντανή τη λύση των δύο κρατών». Διεμήνυσε, δε, πως η διεθνής κοινότητα πρέπει όχι μόνο να υποστηρίξει μια λύση όπου τα ανεξάρτητα κράτη της Παλαιστίνης και του Ισραήλ θα ζουν ειρηνικά το ένα δίπλα στο άλλο, αλλά και «να δημιουργήσει τις συνθήκες για να γίνει αυτό πραγματικότητα».
Πηγή: Associated Press
