Η Ιαπωνία αποτελεί σημαντικό ορόσημο για τις αλλαγές που έχει δρομολογήσει ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα και «φαίνεται πως η επιθετική του προσέγγιση αποδίδει απτά αποτελέσματα», σχολιάζει το BBC σε ανάλυσή του για την εμπορική συμφωνία του Τόκιο με την Ουάσιγκτον.
Από την πρώτη στιγμή, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι μιλούσαν για μία πιθανή εμπορική συμφωνία με την Ιαπωνία, αλλά παρά τις αλλεπάλληλες διαπραγματεύσεις, το σενάριο φάνταζε άπιαστο. Μέχρι χθες.
Η Ιαπωνία έχει πλέον την καλύτερη – ή πιο σωστά τη λιγότερο επιβαρυντική – συμφωνία με την ΗΠΑ, σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη με μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα έναντι των ΗΠΑ. Το γενικό ύψος δασμών που θα επιβληθεί σε ιαπωνικά προϊόντα αγγίζει το 15%, υψηλότερο από το 10% που ισχύει για το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά, όπως σημειώνει το BBC η Βρετανία δεν διατηρεί κάποιο εμπορικό πλεόνασμα έναντι των ΗΠΑ.
«Πρόκειται για μια νίκη της στρατηγικής Τραμπ – ειδικά αν η Ιαπωνία αποδειχθεί το πρώτο κομμάτι του ντόμινο που θα παρασύρει και άλλες χώρες» να υποχωρήσουν στις πιέσεις των ΗΠΑ. «Η αρχική οργή των Ιαπώνων διαπραγματευτών είχε προκαλέσει αίσθηση στους διπλωμάτες της Ουάσιγκτον, που ήταν συνηθισμένοι στην υπερβολική ευγένεια των Ιαπώνων», σχολιάζει ο αναλυτής Φάιζαλ Ισλάμ.
«Το Τόκιο έπαιζε σκληρό παιχνίδι. Ο Ιάπωνας υπουργός Οικονομικών είχε χαρακτηρίσει τις ιαπωνικές τοποθετήσεις σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα (ύψους 1,1 τρισ. δολαρίων, οι μεγαλύτερες παγκοσμίως) ένα «διαπραγματευτικό χαρτί» που θα μπορούσε να τεθεί στο τραπέζι», συνεχίζει.
Φήμες ότι ιαπωνικά hedge funds προχωρούσαν σε πωλήσεις αμερικανικών ομολόγων, μετά τις ανακοινώσεις Τραμπ για τους δασμούς την «Ημέρα Απελευθέρωσης» τον Απρίλιο, είχαν προκαλέσει γενικευμένες αναταράξεις στις αγορές και ενίσχυσαν τις αμφιβολίες για τη σταθερότητα της αμερικανικής οικονομίας και του δολαρίου ως ασφαλούς καταφυγίου.
Η επίτευξη συμφωνίας έχει λοιπόν ιδιαίτερη σημασία – τόσο αυτή καθεαυτή, όσο και ως παράδειγμα για άλλες μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, όπως η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Η συμφωνία ανακοινώθηκε την ημέρα που η Ιαπωνία φιλοξενεί ηγέτες της Ε.Ε. στο Τόκιο. Υπήρχαν πληροφορίες ότι Ιαπωνία, Ε.Ε. και Καναδάς ίσως συμφωνούσαν σε μία συντονισμένη απάντηση προς της ΗΠΑ. Ομως η συμφωνία βάζει φρένο σε οποιαδήποτε τέτοια πρωτοβουλία.
Ορισμένα κράτη-μέλη της Ε.Ε. αναρωτιούνται γιατί δεν μπορεί να συναφθεί παρόμοια συμφωνία, την ώρα που Γαλλία και Γερμανία κλιμακώνουν τις απειλές τους, πιθανώς και κατά των αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών.
Ενώ δεν έχουν γίνει προς το παρόν γνωστές άλλες λεπτομέρειες, είναι σαφές ότι η Ιαπωνία προστάτευσε τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων της – αν και θα αυξήσει τις εισαγωγές αμερικανικού ρυζιού.
Το κατά πόσο θα μεταστραφούν οι απρόθυμοι Ιάπωνες καταναλωτές να αγοράσουν μεγάλα αμερικανικά αυτοκίνητα παραμένει άγνωστο, αλλά οι ιαπωνικές εταιρείες θα στηριχθούν ώστε να επενδύσουν περίπου μισό τρισεκατομμύριο δολάρια στις ΗΠΑ.
Η Ιαπωνία επέλεξε να προχωρήσει τώρα στη συμφωνία, ενώ θα μπορούσε να περιμένει να δει πώς θα αντιδράσουν οι αγορές όταν τεθούν σε ισχύ τα σκληρότερα μέτρα του Τραμπ την 1η Αυγούστου.
Η πολιτική αδυναμία του Ιάπωνα πρωθυπουργού στο εσωτερικό ίσως έπαιξε ρόλο. Αλλες χώρες, όπως η Ινδονησία και οι Φιλιππίνες, έχουν επίσης κλείσει συμφωνίες.
Σε ευρύτερο επίπεδο, πρόκειται για μια απρόθυμη αποδοχή του νέου καθεστώτος: οι ΗΠΑ επιβάλλουν δασμούς που πριν έναν χρόνο θα θεωρούνταν αδιανόητοι στους στενότερους συμμάχους τους – υπό τον φόβο για κάτι χειρότερο. Στην περίπτωση της Ιαπωνίας, ο Τραμπ είχε απειλήσει με δασμούς 25%.
Εσοδα για το Δημόσιο
Προς το παρόν, οι δασμοί αποφέρουν μεγάλα ποσά στο αμερικανικό δημόσιο – χωρίς σημαντικά αντίμετρα από τις χώρες που κατευθύνονται οι εξαγωγές. Πάνω από 100 δισ. δολάρια έχουν συγκεντρωθεί φέτος, περίπου το 5% των συνολικών ομοσπονδιακών εσόδων. Υπο «φυσιολογικές», προηγούμενες συνθήκες, αυτός ο μηχανισμός θα εξασφάλιζε περίπου το 2% των εσόδων.
Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, εκτιμά ότι τα ετήσια έσοδα από δασμούς μπορεί να φτάσουν τα 300 δισ. δολάρια. Παρότι το ποσό αυτό υπολείπεται σημαντικά των εσόδων από τη φορολογία των εισοδημάτων, παραμένει αξιοσημείωτο – ιδίως αφού δεν έχει προκαλέσει ακόμη σοβαρές αναταράξεις στις αγορές.
Ομως το ερώτημα επανέρχεται: ποιος πληρώνει τελικά τους δασμούς; Στο τέλος, το βάρος πέφτει στους ίδιους τους Αμερικανούς καταναλωτές, μέσα από τις αυξημένες τιμές των εισαγόμενων προϊόντων. Ο Μπέσεντ και άλλοι έχουν υποστηρίξει πως η ενίσχυση του δολαρίου θα αντιστάθμιζε το κόστος των εισαγωγών. Στην πράξη όμως, συνέβη το αντίθετο.
Το δολάριο έχει υποχωρήσει κατά 10% το πρώτο εξάμηνο του έτους, έναντι μίας «δέσμης» ξένων νομισμάτων. Αυτό αυξάνει το κόστος για τις εισαγωγές, πέραν των δασμών.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Αντριου Μπέιλι, επισημαίνει ότι η πιο ισχυρή τάση στο trading αυτήν την ώρα είναι το σορτάρισμα του δολαρίου. Σημείωσε ακόμα ότι τα παραδοσιακά «καταφύγια» – και κυρίως το δολάριο – «καταρρέουν επί της ουσίας». Εταιρείες και επενδυτές περιορίζουν την έκθεσή τους στο δολάριο για να προστατευτούν από την περαιτέρω πτώση του, σύμφωνα με τον ίδιο.
Το BBC τονίζει πως αρκετοί θεωρούν ότι η αποδυνάμωση του δολαρίου δεν ήταν ανεπιθύμητη παρενέργεια αλλά επιδιωκόμενος στόχος, ώστε να αποκτήσουν πλεονέκτημα οι βιομηχανίες της «σκουριασμένης ζώνης» των ΗΠΑ.
Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική αυτή έδωσε τη δυνατότητα στη μεγάλη ανταγωνίστρια Κίνα να εμφανιστεί ως πιο αξιόπιστος εμπορικός εταίρος.
«Σε αυτό το πρώτο στάδιο του παγκόσμιου εμπορικού πολέμου, η συμφωνία με την Ιαπωνία αποτελεί σημαντική νίκη για τον Λευκό Οίκο – που θέλει να αποτινάξει την εικόνα ότι “ο Τραμπ πάντα κάνει πίσω”» (Trump Always Chickens Out – TACO).
«Ισως ακολουθήσουν κι άλλες επιτυχίες, εν όψει των κρίσιμων προθεσμιών της ερχόμενης εβδομάδας – τροφοδοτώντας με ανανεωμένο ενθουσιασμό στις αγορές. Ωστόσο, η συνολική οικονομική εικόνα παραμένει θολή», καταλήγει το BBC.
