Την πολυαναμενόμενη πρότασή της για τον νέο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ παρουσίασε σήμερα η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ο νέος επταετής προϋπολογισμός (2028 – 2034) είναι αρκετά αυξημένος σε σύγκριση με τα 1,21 τρισεκατομμύρια ευρώ, του τρέχοντος προϋπολογισμού που ολοκληρώνεται το 2027.
Η φιλόδοξη πρόταση της Κομισιόν είναι προϊόν διήμερων μαραθώνιων διαβουλεύσεων εντός του κολλεγίου των Επιτρόπων, που ολοκληρώθηκαν αργά το μεσημέρι. Η Φον ντερ Λάιεν περιέγραψε σε σχετική συνέντευξη Τύπου τον νέο επταετή προϋπολογισμό ως «πιο στρατηγικό, πιο ευέλικτο και πιο διαφανή» ενώ έδωσε έμφαση στην ανάγκη αντιμετώπισης των νέων προκλήσεων και της ενίσχυσης της ανεξαρτητοποίησης της Ευρώπης.
Το ποσό των 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ «μοιράζεται» σε βασικούς πυλώνες ως εξής:
· 865 δισ. ευρώ θα διατεθούν στα λεγόμενα «εθνικά και περιφερειακά σχέδια εταιρικής σχέσης» και συγκεκριμένα για τη γεωργία, την αλιεία, τη συνοχή και την κοινωνική πολιτική
· 410 δισ. στο νέο ταμείο ανταγωνιστικότητας (που περιλαμβάνει ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας όπως το Horizon Europe και το Ταμείο Επενδύσεων)
· 200 δισ. για την Παγκόσμια Ευρώπη (εξωτερικές δράσεις της Ε.Ε), περιλαμβανομένων 100 δισ. για την Ουκρανία
· 49 δισ. για το πρόγραμμα Erasmus +
· 292 δισ. για άλλες δράσεις
Aποπληρωμή δανείων του NextGenEU μέσω ιδίων πόρων
Ενώ οι συνεισφορές από τα κράτη-μέλη θα καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προτείνει τρεις νέους πανευρωπαϊκούς φόρους που «στοχεύουν» στα ηλεκτρικά απόβλητα, τα καπνικά προϊόντα και τα έσοδα μεγάλων εταιρειών, ώστε να αποπληρωθεί και το χρέος των δανείων, που δόθηκαν για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας μέσω του προγράμματος NextGenerationEU, που υπολογίζονται σε 25 με 30 δισ. ευρώ, ετησίως. Η Κομισιόν επιμένει ότι τα δάνεια του Ταμείου ανάκαμψης θα πρέπει να αποπληρωθούν εξ ολοκλήρου μέσω των λεγόμενων ιδίων πόρων, όπως οι δασμοί, ο φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), το σύστημα εμπορίας εκπομπών και οι πρόσφατα προτεινόμενοι φόροι, που υπολογίζονται περίπου σε 58,5 δισ. ευρώ, ετησίως. Τα προτεινόμενα μέτρα για τους λεγόμενους ιδίους πόρους αναμένεται πάντως να προκαλέσουν αντιδράσεις σε αρκετά κράτη-μέλη.
Παράλληλα, τα τρέχοντα 52 ευρωπαϊκά προγράμματα θα μειωθούν σε μόλις 16, ενώ για πρώτη φορά προτείνεται η δημιουργία ειδικού μηχανισμού ύψους έως και 400 δισ. ευρώ σε δάνεια που θα διατεθούν για τα κράτη-μέλη για τη διαχείριση κρίσεων, όπως εκείνη της πανδημίας.
Οι βασικοί «πυλώνες» και προτεινόμενα κονδύλια
Σε ό,τι αφορά τον πρώτο πυλώνα: Για πρώτη φορά, γίνεται συγχώνευση της πολιτικής συνοχής και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), που σήμερα καλύπτουν τα 2/3 του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, στο πλαίσιο των νέων «εθνικών και περιφερειακών σχεδίων». Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να παρουσιάσουν «εθνικά και περιφερειακά σχέδια», ώστε να «ξεκλειδώνουν» τους πόρους, μέσω προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, κατά το μοντέλο του Ταμείου ανάκαμψης. Η πρόεδρος της Κομισιόν ξεκαθάρισε πάντως ότι περίπου 300 δισ. ευρώ εξασφαλίζονται για τους αγρότες, 218 δισ. για τις περιφέρειες και 2 δισ. για την αλιεία, ενώ 14% των κονδυλίων θα διατεθούν για κοινωνικές δαπάνες και για τη διαχείριση του μεταναστευτικού (η ενίσχυση της Frontex, Europol και άλλων αποκεντρωμένων υπηρεσιών περιλαμβάνονται) καθώς επίσης και ένα συγκεκριμένο, σταθερό ποσό αποπληρωμής του Next Generation EU. Συνολικό ύψος: 1 τρισ. για τον πρώτο πυλώνα.
Βασική προϋπόθεση, ωστόσο, για τη διάθεση των κονδυλίων θα είναι ο σεβασμός του κράτους δικαίου. «Το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα θα είναι προϋπόθεση και θα ισχύει για όλα τα Ταμεία», τόνισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Παρά το εντυπωσιακό ποσό, που θα διατεθεί στον πρώτο πυλώνα, η πρόταση συγχώνευσης της ΚΑΠ και της πολιτικής συνοχής και περιφερειών, σίγουρα θα προκαλέσει αντιδράσεις ειδικά σε κράτη-μέλη, που αποτελούν τους μεγαλύτερους αποδέκτες αυτών των κονδυλίων, όπως οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.
Ο δεύτερος πυλώνας περιλαμβάνει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας και προγράμματα ερευνών και καινοτομίας όπως το Horizon Europe. Στον πυλώνα περιλαμβάνονται συγκεκριμένα κεντρικά προγράμματα για τη στήριξη της διασυνδεσιμότητας, της προετοιμασίας και διαχείρισης κρίσεων, το διασυνοριακό πρόγραμμα εκπαίδευσης Erasmus+ κτλ. Εμφαση δίνεται στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας βάσει των σχετικών εκθέσεων των Μάριο Ντράγκι και Ενρίκο Λέτα, καθώς ιδρύεται σχετικό Ταμείο ύψους 410 δισ. ευρώ, όπου 131 δισ., πενταπλάσιο ποσό, θα διατεθεί στην άμυνα και προγράμματα διαστήματος, ενώ διπλασιάζονται τα κονδύλια για τη διασυνδεσιμότητα και τις μεταφορές και πολλαπλασιάζονται εκείνα για τις ενεργειακές υποδομές. Συνολικό ύψος: 589,6 δισ.
Ο τρίτος πυλώνας αφορά τη λεγόμενη «Παγκόσμια Ευρώπη» για τις εξωτερικές δράσεις της Ε.Ε στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας. Συνολικό ποσό: 215,2 δισ. ευρώ.
Ο τέταρτος αφορά δαπάνες για την ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση, όπου θα καλυφθούν δαπάνες 6% από τον προϋπολογισμό, ενώ θα δημιουργηθεί ειδικό αποθεματικό για την υποστήριξη της Ουκρανίας, ύψους 100 δισ.
Η πρόταση επί του νέου επταετούς προϋπολογισμού εκκινεί, πάντως, επί της ουσίας μια χρονοβόρα, πολύπλοκη διαδικασία διαπραγματεύσεων μεταξύ της Κομισιόν, των κρατών-μελών της Ε.Ε και του Ευρωκοινοβουλίου.
Απορρίπτει την πρόταση το Ευρωκοινοβούλιο
Ηδη κατά τη σημερινή συνεδρίαση στην αρμόδια επιτροπή του προϋπολογισμού του Ευρωκοινοβουλίου σημειώθηκαν αντιδράσεις, με τους εισηγητές εκ μέρους του κεντροδεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών να αμφισβητούν ακόμα και το ποσό των 2 τρισ. καθώς όπως επισήμαναν στον αρμόδιο επίτροπο Πιότρ Σεραφίν περιλαμβάνει και τα ποσά, που πρέπει να αποπληρωθούν μέσω προγράμματος, NextGenerationEU.
Οι εισηγητές εκ μέρους των δύο βασικών πολιτικών ευρωομάδων του ευρωκοινοβουλίου απορρίπτουν, εξάλλου, την πρόταση της Κομισιόν:
«Ούτε η ομάδα του ΕΛΚ ούτε το Ευρωκοινοβούλιο θα εγκρίνουν έναν προϋπολογισμό που προωθεί μεμονωμένα εθνικά σχέδια και που δεν σέβεται πλήρως τον νομοθετικό και δημοσιονομικό ρόλο του Κοινοβουλίου», ανέφερε ο εισηγητής του ΕΛΚ Ζίγκφριντ Μουρεσάν.
Οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες αναφέρουν στη σχετική ανακοίνωσή τους ότι απορρίπτουν την πρόταση ειδικά εκείνη που αφορά τα προτεινόμενα «εθνικά και περιφερειακά σχέδια» και τη συγχώνευση της ΚΑΠ και της πολιτικής συνοχής, που αποτελεί τεράστιο «πλήγμα».
