Καθώς συμπληρώθηκε χθες μία εβδομάδα από τη στιγμή που σίγησαν τα όπλα στη σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν, η εκεχειρία την οποία επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ εμφανίζεται εύθραυστη. Οι αρχικές ελπίδες για μια συμφωνία γύρω από το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, που θα μπορούσε να εγγυηθεί τη βιώσιμη ειρήνη, έχουν εξασθενήσει, καθώς τόσο η Ουάσιγκτον όσο και η Τεχεράνη σκληραίνουν τις θέσεις τους, ενισχύοντας τους φόβους για την πιθανότητα αναζωπύρωσης της ένοπλης σύγκρουσης.
Ο Αμερικανός πρόεδρος επανέλαβε χθες τους ισχυρισμούς του ότι οι βομβαρδισμοί των ΗΠΑ «αφάνισαν» τις βασικές εγκαταστάσεις του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος και δήλωσε πως δεν συνομιλεί με την ιρανική ηγεσία και ότι δεν έχει «τίποτα» να της προσφέρει. Την Παρασκευή αμερικανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ προτίθεται να προσφέρει στην Τεχεράνη μερική άρση των κυρώσεων και επενδύσεις ύψους 20 έως 30 δισ. δολαρίων για ένα αναθεωρημένο και 100% ειρηνικό πυρηνικό πρόγραμμα, υπό την προϋπόθεση ότι οι Ιρανοί θα παραιτούνταν ολοκληρωτικά από τον εμπλουτισμό ουρανίου. Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος διέψευσε αυτό το σενάριο.
Τα αντιφατικά μηνύματα που εκπέμπονται από την Ουάσιγκτον προκαλούν εκνευρισμό στην Τεχεράνη. «Αυτές οι δηλώσεις (του Τραμπ) θα πρέπει να ερμηνευθούν περισσότερο ως μέρος ψυχολογικών επιχειρήσεων και επικοινωνιακών παιχνιδιών και λιγότερο ως σοβαρή έκφραση επιθυμίας διαλόγου και επίλυσης προβλημάτων», δήλωσε ο εκπρόσωπος του ιρανικού υπουργείου Εξωτερικών, Εσμαΐλ Μπαγκέι.
Νωρίτερα, ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Γάλλο ομόλογό του Εμανουέλ Μακρόν, όπου επιβεβαίωσε τη διακοπή συνεργασίας της Τεχεράνης με τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), επικαλούμενος εχθρική έναντι της Ισλαμικής Δημοκρατίας συμπεριφορά από τον διευθυντή της υπηρεσίας, Ραφαέλ Γκρόσι. «Η πρωτοβουλία την οποία ανέλαβαν μέλη του κοινοβουλίου αποτελούσε φυσική απάντηση στην αδικαιολόγητη, αντιπαραγωγική και καταστροφική συμπεριφορά του γενικού διευθυντή της ΙΑΕΑ», τόνισε ο Ιρανός ηγέτης.
Οι Ιρανοί πνέουν μένεα κατά του Γκρόσι λόγω επίμαχης αναφοράς της ΙΑΕΑ για ανεπαρκή συμμόρφωση της Τεχεράνης αναφορικά με τους περιορισμούς και τις επιθεωρήσεις του πυρηνικού προγράμματός της, η οποία δημοσιοποιήθηκε τις παραμονές του πολέμου που εξαπέλυσε το Ισραήλ. Το ιρανικό κοινοβούλιο ψήφισε νομοσχέδιο για διακοπή της συνεργασίας με την ΙΑΕΑ, ενώ η εφημερίδα Kayan, που πρόσκειται στη σκληροπυρηνική πτέρυγα του καθεστώτος, ζήτησε τη σύλληψη και εκτέλεση του Γκρόσι.
Σε κοινή δήλωσή τους οι υπουργοί Εξωτερικών της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας καυτηρίασαν αυτές τις εξελίξεις και ζήτησαν εγγυήσεις ασφαλείας για τον Γκρόσι και τους επιθεωρητές της ΙΑΕΑ που βρίσκονται στο Ιράν. Μιλώντας στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CBS, ο πρεσβευτής του Ιράν στα Ηνωμένα Εθνη Αμίρ Σαΐντ Ιραβανί επισήμανε ότι δεν υπάρχει καμία απειλή εναντίον του Γκρόσι και πως οι επιθεωρητές είναι ασφαλείς, αλλά δεν θα τους επιτραπεί μέχρι νεωτέρας η είσοδος σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.
Το Ισραήλ ενδιαφέρεται να εξομαλύνει τις σχέσεις του με Συρία και Λίβανο, αλλά εμφανίζεται ανυποχώρητο στην κατοχή του Γκολάν.
Μία ημέρα νωρίτερα ο Ιραβανί είχε δηλώσει ότι η χώρα του μπορεί να δεχθεί τη μεταφορά των αποθεμάτων υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου σε άλλη χώρα, αλλά δεν πρόκειται να υποκύψει στις πιέσεις Τραμπ για «ολοκληρωτική συνθηκολόγηση», δηλαδή στην παραίτηση από το δικαίωμα για εμπλουτισμό ουρανίου.
Ανασταλτικό ρόλο στην αναζήτηση διπλωματικής λύσης παίζουν και οι φόβοι της ιρανικής ηγεσίας ότι Ισραήλ και ΗΠΑ ενδεχομένως προσανατολίζονται για αναζωπύρωση των επιθετικών, στρατιωτικών επιχειρήσεών τους. Την Κυριακή ο αρχηγός του ιρανικού επιτελείου Αμπντολραχίμ Μουσαβί είπε, σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο Anadolu, στον Σαουδάραβα υπουργό Αμυνας ότι η Τεχεράνη δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στο Ισραήλ σχετικά με την τήρηση της εκεχειρίας. Από την πλευρά του ο Ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών Ματζίντ Ταχτ – Ραβανσί τόνισε στο BBC ότι οι διπλωματικές συζητήσεις με την Ουάσιγκτον δεν μπορούν να ξαναρχίσουν αν η κυβέρνηση Τραμπ δεν αποκλείσει νέα πλήγματα εναντίον της χώρας του.
Παρά τις θριαμβολογίες του Αμερικανού προέδρου περί «αφανισμού» του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, οι αμφιβολίες παραμένουν. Την Κυριακή, ρεπορτάζ της Washington Post σημείωνε ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες υπέκλεψαν τηλεφωνική επικοινωνία στην οποία ανώτεροι Ιρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι οι ζημιές στο πυρηνικό πρόγραμμά τους ήταν μικρότερες από ό,τι αρχικά φοβούνταν. Από την πλευρά του ο Ραφαέλ Γκρόσι, αν και χαρακτήρισε «πολύ σοβαρή» τη ζημιά που προκάλεσαν οι βομβαρδισμοί, εκτίμησε ότι οι Ιρανοί θα είναι ξανά σε θέση να εμπλουτίζουν ουράνιο «μέσα σε μερικούς μήνες».
Στο εσωτερικό μέτωπο, η ιρανική ηγεσία δείχνει να επωφελείται, για την ώρα, από τα συναισθήματα πατριωτικής συσπείρωσης που προκάλεσε η στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ. Εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες πήραν μέρος το Σάββατο στην κηδεία των περίπου 60 ανωτάτων στελεχών του στρατού και των πυρηνικών επιστημόνων που έπεσαν θύματα των ισραηλινών βομβαρδισμών. Η πλατιά κεντρική οδική αρτηρία της Τεχεράνης ήταν κατάμεστη από κόσμο σε μήκος 4,5 χιλιομέτρων.
Σε μια άλλη εξέλιξη, η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε χθες την άρση των κυρώσεων εναντίον της Συρίας και τον τερματισμό του αποκλεισμού της από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η Δαμασκός χαιρέτισε την εξέλιξη ως άνοιγμα του δρόμου για την ανασυγκρότηση της χώρας.
REUTERS, A.P.
